Türkiye bal arısı (Apis mellifera L.) alttürlerinde genetik çeşitlilik kaybı

Son yıllarda yaygın olarak yapılan göçer arıcılık ve ticari ana arı kullanımı nedeniyle Türkiye arı biyoçeşitliliğinde homojenizasyon oluştuğu düşünülmektedir. Bu nedenle bu çalışma kapsamında Türkiye bal arısı biyoçeşitliliğinin korunup korunamadığı araştırılmıştır. Bu amaçla Türkiye’nin 32 ayrı lokasyonundan işçi arı örnekleri toplandı ve sağ ön kanattaki 19 landmarka göre geometrik morfometrik yöntem kullanılarak çalışıldı. Araştırma bulgularına göre her ne kadar yerel ırkların korunduğu lokal alanlar var olsa da önceki çalışmalarda bildirilen biyoçeşitliliğin (Kuzeyde Apis mellifera caucasica, güneydoğuda A. m. meda, güneybatıya doğru A. m. syriaca, Trakya’da A. m. carnica, Anadolu’nun geri kalan tüm kesimlerinde ise A. m. anatoliaca) günümüzde korunamadığı belirlenmiştir. Diskriminant fonksiyon analizi ve UPGMA dendogramı sonuçlarına göre Isparta, Ardahan, Gaziantep, Kahramanmaraş ve Zonguldak populasyonları birbirlerinden ve diğer tüm populasyonlardan ayrı kümelenmişlerdir. Diğer taraftan Kırklareli ve Iğdır ile İzmir, Van ve Hatay ile Hakkari, Antalya, Muğla, Bilecik, Balıkesir ve Çanakkale ile birlikte bir grup oluşturmuştur. Bu çalışmada meydana gelen gruplanmalar önceki literatür bildirişleriyle uyuşmamaktadır. Farklı bölgelerden farklı ırkları temsil eden örneklerin üst üste çakışması Türkiye arı biyoçeşitliliğinin ticari ana arı kullanım faaliyetlerinden önemli düzeyde etkilendiğini göstermektedir.

The loss of genetic diversity on native Turkish honey bee (Apis mellifera L.) subspecies

In recent years it is thought that there has been a homogenization in honeybee biodiversity of Turkey due to the widespread migratory beekeeping and the use of commercial queenbee. Therefore, in the present study it was investigated whether the honey bee biodiversity of Turkey is conserved or not. For this aim worker honey bee samples were taken from 32 different locations of Turkey and the right front wing were studied considering 19 landmarks by using geometric morphometric method. According to research results, although there are local areas within local honeybee races are protected, biodiversity of Turkey which was reported in previous studies (Apis mellifera caucasica in the north, Apis mellifera meda in the south, Apis mellifera syriaca in the southwest, Apis mellifera carnica in Thrace and A. m. anatoliaca in rest of Anatolia) has not been protected today. Discriminant function analysis and UPGMA dendograms showed that each of Isparta, Ardahan, Gaziantep, Kahramanmaraş and Zonguldak populations were clustered separately and distiguished from other populations. On the other side, Kırklareli and Igdır formed a group; Izmir, Van and Hatay formed other group, Hakkari, Antalya, Mugla, Bilecik, Balıkesir and Canakkale formed other chorent group. Generated groupings in this study were not incompatible with previous literature reports. Overlapping of samples representing subspecies from different regions showed that honeybee biodiversity in Turkey was significantly affected by the usage activities of commercial queenbee.

Keywords:

Apis mellifera L, Biodiversity Honey bee, Geometric morphometry,

PDF

___

Adam, B., 1983. In Search of Best Strains of Honeybees, Second edition, UK: Northern Bee Books.
Adams, D.C., Rohlf, F.J., Slice, D.E., 2004. Geometric morphometrics: Ten years of progress following the ,,revolution". Hystrix, the Italian Journal of Mammalogy, 71(1): 5-16.
Adams, D.C., Rohlf, F.J., Slice, D.E., 2013. A field comes of age: geometric morphometrics in the 21st century. Hystrix, the Italian Journal of Mammalogy; Virtual Morphology and Evolutionary
Morphometrics in the new millenium, 24(1):7-14.
Adl, M.B.F., Gencer, H.V., Fıratlı, Ç., Bahreini, R., 2007. Morphometric characterization of İranian (Apis mellifera meda), Central Anatolian (Apis mellifera anatoliaca) and Caucasian (Apis mellifera caucasica) honey bee population. Journol of Apicultural Research and Bee World, 46(4): 225- 231.
Anonymous, SPSS for Windows, release15.0 standard version. SPSS Inc., 1989-2004.
Bodenheimer, F.S., 1941. Studies on the honeybee and beekeeping in Turkey. Merkez Ziraat Mücadela Enstitüsü, Birinci baskı, 59s Ankara.
Buttel-Reepen, H., 1906. Beitrage zur Systematic, Biologie, sowie zurgeschichtlichen und Geographischen Verbreitung der Honigbiene (Apis mellifera L), ihrer Varietaten und der übrigen ApisArten. Apistica, 1(1): 118-120.
Çakmak, İ., Fuchs, S., Çakmak, S.S., Koca, A.Ö., Nentchev, P., Kandemir, İ., 2014. Morphometric analysis of honeybees ditributed ın northern Turkey along the black sea coast. Uludağ Arıcılık Dergisi, 14(2): 59-68.
Güler, A., Bek, Y., 2002. Forewing angles of honey bee (Apis mellifera) samples from different regions of Turkey. Journal Of Apicultural Research, 41(2): 43- 49.
Güler, A., Toy, H., 2008. Sinop ili Türkeli yöresi balarıları (Apis mellifera L.)"nın morfolojik özellikleri. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(3): 190-197.
Güler, A., Bıyık, S., Güler, M., 2013. Batı Karadeniz Bölgesi balarılarının (Apis mellifera L.) morfolojik karakterizasyonu. Anadolu Journal of Agricultural Sciences, 28(1): 39-46.
Kambur, M., 2017. Türkiye bal arısı (Apis mellifera L.) biyoçeşitliliğinin geometrik morfometrik yöntemler ile belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 108s, Düzce.
Kandemir, İ., Kence, A., 1995. Allozym variability in a central Anatolian honeybee (Apis mellifera L.) population. Apidologie, 26(1): 503-510.
Kandemir, İ., Kence, M., Kence, A., 2000. Genetic and morphometric variation in honeybee (Apis mellifera) population of Turkey. Apidologie, 31(1): 343-356. Kandemir, İ., Kence, M., Kence, A., 2005.
Morphometric and electrophoretic variation in different honeybees (Apis mellifera) population. Turkish Journal of Veterinary Animal Science, 29(1): 885-890.
Kandemir, İ., Kence, M., Sheppard, W.S., Kence, A., 2006a. Mitochondrial DNA variation in honey bee (Apis mellifera L.) populations from Turkey. Journal of Apicultural Research and Bee World, 45(1): 33- 38.
Kandemir, İ., Pinto, M.A., Maixner, M., Sheppard, W.S., 2006b. Hinf-I digestion of cytochrome oxidase I region is not a dignostic test for A.m. lamarckii. Genetic and Molecular Biology, 29(4): 747-749.
Kekeçoğlu, M., 2007. Türkiye Balarılarının mtDNA ve Bazı Morfolojik Özellikleri Bakımından Karşılaştırılmasına Yönelik Bir Araştırma. Doktora tezi, Namık Kemal Üniversitesi Zootekni Bölümü, 148s, Tekirdağ.
Kekecoglu, M., Bouga, M., Soysal, M.İ., Harizanis, P., 2009. Genetic divergence and phylogenetic relationships of honey bee populations from Turkey using PCR-RFLP's analysis of two mtDNA segments. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 15(6): 589-597.
Kekeçoğlu M., Soysal M.İ., 2010a. Arı Irk ve Ekotiplerinde Biyoçeşitlilik ve Koruma. Ballı Yazılar, Metro Kültür dizisi yayınları-4, ss. 128-136.
Kekeçoğlu, M., Soysal, M.İ., 2010b. Genetic Diversity Of Bee Ecotypes in Turkey and evidence for geographical differences. Romanian Biotechnological Letters, 15(5): 5646-5653.
Kence, A., 2006. Türkiye balarılarında genetik çeşitlilik ve korunmasının önemi. Uludağ Arıcılık Dergisi, 1(1): 25-32.
Koca, A.Ö., 2012. Ortadoğu"da Yayılış Gösteren Apis mellifera L. (Hymenoptera: Apidae) Alttürlerinin Geometrik Morfometri Yöntemleriyle Analizi. Doktora tezi. Ankara Üniversitesi Biyoloji Bölümü, 167s, Ankara.
Koca, A.Ö., Kandemir, İ., 2013. Comparison of two morphometric methods for discriminating honey bee (Apis mellifera L.) populations in Turkey. Turkish Journal of Zoology, 37(2): 205-210.
Maa, T.C., 1953. An inquiry into the systematics of the Tribus Apidini or honeybees (Hymenoptera). Treubia, 21 (1), 525-640.
Özbakır, G.Ö., 2011. Türkiye"nin Güneydoğu Sınırboyu Bal Arısı Populasyonlarının (Apis mellifera L.) Morfolojik Özellikleri. Doktora tezi. Ankara Üniversitesi Zootekni Bölümü, 125s, Ankara.
Özdil, F., Yıldız, M.Y., Hall, H.G., 2009. Molecular characterization of Turkish honey bee populations (Apis mellifera) inferred from mitochondrial DNA RFLP and sequence results. Apidologie. 40(1): 570- 576.
Palmer, M.N., Smith, D.R., Kaftanoglu, O., 2000. Turkish honeybees: Genetic variation and evidence for a fourth lineage of Apis mellifera mtDNA. The Journal of Heredity, 91(1): 42-66.
Ruttner, F., 1988. Biogeography and Taxonomy of Honeybees, 1th ed., 284p, Berlin.
Ruttner, F., 1992. Naturgeschichte der honigbienen. Ehrenwirth Verlag, München, Germany.
Settar, A., 1983. Ege Bölgesi Arı Tipleri Ve Gezginci Arıcılık Üzerine Arastırmalar. Doktora tezi. Ege Ziraai Arastırma Enstitüsü, 129s, İzmir.
Sıralı, R., Şengül, T., Yıldız, İ., 2003. Investigations on some morphological characteristics of the honey bees (Apis mellifera L.) of the Harran plain Turkey. Uludağ Arıcılık Dergisi, 11,(4): 30-36.
Smith, D.R., Slaymaker, A., Palmer M., Kaftanoglu, O., 1997. Turkish honeybees belong to the east Mediterrian mitocondrial lineage. Apidologie, 28 (1): 269-274.
Tofilski, A., 2008. Using geometric morphometrics and standard morphometry to discriminate three honeybee subspecies. Apidologie, 39(5). 558-563.
Turan, H., 2011. Trakya Bölgesi Balarısında (Apis mellifera l.) Geometrik Morfometrik Çalışmalar. Yüksek lisans tezi. Namık Kemal Üniversitesi Zootekni Bölümü, 67s, Tekirdağ