Esin Hazneci, Halil Kızılaslan, Vedat Ceyhan

Sulama suyu ücretlendirilmesi serbest piyasaya bırakılabilir mi? Samsun, Antalya, Çanakkale ili örnekleri

Tarım ürünleri üretiminin en temel girdilerinden biri olan suyun ücretlendirilmesi konusu bütün dünyada olduğu gibi Türkiye'de de gündemdeki bir konudur. Tarımsal sulama suyunun ücreti dünyada farklı yöntemlerle belirlenmektedir ve ücretlendirmenin serbest piyasaya bırakılıp bırakılamayacağı dünyada ve Türkiye'de cevap aranan soruların başında gelmektedir. Bu sebeple bu araştırmada tarımsal sulama suyunun ücretlendirilmesinde kullanılan yöntem ve yaklaşımları teori ve uygulama açısından ortaya koymak, sulama suyunun ücretlendirilmesinin serbest piyasaya bırakılıp bırakılamayacağı sorusuna cevap bulmak ve sürdürülebilir ücretlendirme için model önermek amaçlanmıştır. Çalışmanın ana materyalini dünyada ve Türkiye'de yapılmış daha önceki teorik ve uygulamalı çalışmalardan elde edilen veriler ile Samsun ili Bafra ilçesi Altınkaya Sulama Birliği, Antalya ili Aksu ilçesi Perge Sulama Birliği ve Çanakkale ili Biga ilçesi Biga Ovası Sulama Birliğinden anket yoluyla sağlanan veriler oluşturmuştur. Araştırma sonuçları Türkiye'de sulama suyunun ücretlendirilmesinin serbest piyasaya bırakılmasının önünde başta mevzuat ve alt yapı olmak üzere önemli engellerin olduğunu göstermiştir. Araştırmada ayrıca sulama suyunun ücretlendirilmesinde sosyal yaklaşımların ön planda olduğu ve merkezi yapının hala ağırlığını sürdürdüğü tespit edilmiştir. Sulama suyunun tarım işletmelerine sağladığı marjinal değere dayanan ücretlendirme modeli daha sürdürülebilir bir ücretlendirme yaklaşımı olabilecektir.

Can irrigation water price occur under free market conditions? The case of Samsun, Antalya and Çanakkale Provinces

The issue of pricing irrigation water, which is the basic input of crop production, is the vital all over the world. Different methods were used for pricing irrigation water and there is much debate on possibilities of occuring irrigation water pirice under free market conditions in the world, as well as Turkey. The study therefore analyzed the methods and approaches for pricing irrigation water in theory, discussed the possibilities of pricing irrigation water under free market condition in Turkey by using case study and designed the sustainable pricing model for research area. Research data were gathered from irrigation union in Bafra, Biga and Perge by using well structured questionnaire. Research results showed that prevailing legislation related water pricing and insufficient infrastructure were the main bariers for free market guidance in Turkey. In addition, social approaches and central tendency had still priority when determining the irrigation water price in Turkey. The study suggest that marginal value based model is more appropriate and sustainable for pricing irrigation water.

Keywords:

Irrigation water, irrigation water pricing, sustainable pricing,

PDF

___

Akar, M., Erdenir Silay, A., Akkaya, H., Tomar, A. 2010. Sulama araç, yöntem ve organizasyonların ın geliş tirilmesi. Türkiye Ziraat Mühendisliğ i VII. Teknik Kongresi, Ankara.
Akçapınar, M.C. 2007. Afyon İli Şuhut Ovas ı Sulama Organizasyonlarında Sulama Suyu Fiyatlandırma Yaklaş ımları ve Üretim Maliyeti Üzerine Etkileri. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Aküzüm, T., Çakmak, B., Gökalp Z. 2010. Türkiyede su kaynakları yönetiminin de ğ erlendirilmesi. Tarım Bilimleri Ara ştırma Dergisi, 3(1): 67-74.
Anonim, 2011. Devlet Su İş leri 2011 Faaliyet Raporu, Ankara.
Anonim, 2012. Agricultural Innovation Systems: An Investment Sourcebook. The World Bank, P.680, ISBN: 978-0-8213- 8684-2.
Anonim, 2013. http://www.Bafratarim.Gov.Tr/Bafra.Asp (24.03.2014)
Anonim, 2013a. http://www.bigabelediyesi.com/ (01.07.2014)
Anonim, 2013b. Biga Ovas ı Sulama Birliğ i 2013 Raporu, Çanakkale.
Aydo ğ du, M.H., Karlı, B., Bilgiç, A.B. 2010. Tarımsal Su İşletmeciliğ i ve Fiyatlandırma. Türkiye IX. Tarım Ekonomisi Kongresi, p. 127-134, Şanlıurfa.
Azevedo, L.G.T.D., Baltar. A. 2005. Water Pricing Reforms: Issues and Challenges of Implementation, World Bank, Country Office, Corporate Financial Center, Lote a, Brasilia- DF Vol. 21, No. 1, 19-29, March.
Çakmak, B. 2001. Konya sulama birliklerinde sulama performansın ın de ğ erlendirilmesi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 7(3): 111-117.
Çakmak, B., Beyribey, M. 2003. Sakarya havzas ı sulamalarında sistem performansın ın de ğ erlendirilmesi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 9(1): 116-124.
Çakmak, B., Beyribey, M., Kodal, S. 2004. Irrigation water pricing in WUAs Turkey. International Journal of Water Resources Development, 20(1): 113-124.
Çakmak, B., Uçar, Y., Aküzüm, T. 2007. Water Resources Management, Problems and Solutions For Turkey. International Congress on River Basin Management 22-24 March 2007 Belek-Antalya, DSİ&WWC, Vol:1, p.867-880, Turkey.
Çakmak, B., Y ıldırım, M., Aküzüm, A. 2008. Türkiyede Tarımsal Sulama Yönetimi, Sorunlar ve Çözüm Önerileri. TMMOB İn ş aat Mühendisleri Odası Su Politikaları Kongresi, Ankara.
Çevik, B., Kırda, C., Say ın, S. 2005. Sulama Araç Yöntem ve Organizasyonu. Ziraat Mühendisliğ i 6. Teknik Kongresi, s. 959-983, Ankara.
Diler, Ö. 2008. Suyun Fiyatlandırma Politikası Çerçevesinde Sanal Su Yaklaş ım ı Üzerine Bir De ğ erlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
De ğ irmenci, H. 2001. Bursa-Ulubat sulamas ı performansın ın de ğ erlendirilmesi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 32(3): 277-283.
Doppler, W., Salman, A.Z., Al-Karablieh, E.K., Wolff, H.P. 2002. The impact of waterprice strategies on the allocation of irrigation water: The case of the Jordan Valley. Agricultural Water Management, 55(3): 171-182.
Evsahibio ğ lu, A.N., Çakmak, B., Aküzüm, A. 2010. Su Yönetimi, Su Kullan ım Stratejileri ve Sın ıraş an Sular. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odas ı Türkiye Ziraat Mühendisliğ i VII. Teknik Kongresi 11-15 Ocak 2010, Cilt:1, s.119-134, Ankara.
Faux, J., Gregory, M.P. 1999. Estimating irrigation water value using hedonic prices analysis: A case study in Malheur County, Oregon. Land Economics, 75(3): 440-452.
Gomez-Limona, J.A., Riesgo, L. 2004. Irrigation water pricing: differential impacts on irrigated farms. Agricultural Economics, 3(1): 47-66.
Hellegers, P.J.G.J., Perry, C.J. 2004. Water as an Economic Good in Irrigated Agriculture: Theory and Practice. Report 3.04.12 (The Hague: LEI Wageningen UR).
Hellegers, P.J.G.J., Perry, C.J. 2006. Can Irrigation Water Use Be Guided by Market Forces? Theory and Practice, Water Resources Development, 22(1): 79-86.
Johansson, R.C. 2000. Pricing Irrigation Water: ALiterature Survey. World Bank,Washington, D. C. 80pp.
Koç, C. 1998. Büyük Menderes Havzas ı Sulama Şebekelerinde Organizasyon-Yönetim Sorunları ve Yeni Yönetim Modelleri Üzerinde Araş tırmalar. Doktora Tezi (Basılmam ış ), Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı, İzmir.
Koç, C., Da ğ delen, N., Y ılmaz, N., Özdemir, K. 2005. Su kullan ıc ı örgütlerince belirlenen sulama ücretleri ile kullan ılan sulama suyu birim maliyeti arasındaki ilişki üzerine bir araş tırma. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2): 59-65.
Merrett, S. 2002. Twelve theses on the cost and use of irrigation water. Irrigation and Drainage, 51(3): 265-268.
Merrett, S. 2003. The urban market for farmers water rights, Irrigation and Drainage, 52(4), pp. 319-326. NRC National Research Council (2004) Managing the Columbia. River: Instream Flows, Water Withdrawals, and Salmon Survival (Washington DC: National Academies Press).
Mohayidin, G., Attari, J., Sadeghi, A., Hussein M.A. 2009. Review of water pricing theories and related models. African Journal of Agricultural Research, 4(13): 1536-1544.
Molle, F., Berkof, J. 2008. Irrigation Water Pricing The Gap Between Theory and Practise, Comprehensive Assessment of Water Managament in Agriculture Series 4, USA.
Özçelik, A., Tanrıvermiş , H., Gündo ğ mu ş E., Turan A. 1999. Türkiyede Sulama İş letmeciliğ inin Geliş tirilmesi Yönünden Şebekelerin Birlik ve Kooperatiflere Devri il Su Fiyatlandırma Yöntemlerinin İyile ş tirilmesi Olanakları. Tarımsal Ekonomi Ara ştırma Enstitüsü, Kasım, Ankara: 72-99.
Özkan E., Aydın B., Hurma H., Akta ş E., Özdemir G., Azaba ğ ao ğ lu Ö., Günay S. 2013. Sulama İşletmeciliğ ini Üstlenen Organizasyonların Etkinlik ve Verimlilikleri, T.C. Gıda, Tarım ve Hayvanc ılık Bakanlığ ı Tarımsal Araş tırmalar ve Politikalar Genel Müdürlü ğ ü, Proje Sonuç Raporu, Proje No TAGEM-BB-080208L3, Kırklareli.
Qureshi, M. E., Mainuddin, M., Marvanek, S., Elmahdi, A., Connor J., Whitten, S. 2012. Irrigation Futures for the Murray BasinTechnical Documentation CSIRO: Water for a Healthy Country National Research Flagship. 33pp.
Rogers, P., de Silva, R., Bhatia, R., 2002. Water is an economic good: how to use prices to promote equity, efﬁciency and sustainability. Water Policy, 4: 1-17.
Say ın, B. 2011. Antalyada Sulama İş letmeciliğ i Faaliyetleri, Üreticilerin Sulama Suyu Talebi ve Sulama İşletmeciliğ ine Katılım Düzeyinin De ğ erlendirilmesi. Akdeniz Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. Antalya.
Şahin, A. 2007. Türkiyede Tarımsal Su Kullan ımında Fiyatlama Politikaları. Kamu İş ; C: 9, S: 3/2007, Ankara.
Tardieu, H., Pre´fol, B. 2002. Full cost or sustainability cost pricing in irrigated agriculture. Charging for water can be effective, but is it sufﬁcient?. Irrigation and Drainage, 51(2): 97-107.
Ul, M.A., Dorsan, F., Anaç, S., Yercan, M. 2002. Gediz Havzasında Yönetimleri Su Kullan ıc ılara Devredilen Sulama Şebekelerinin Performans ın ın De ğ erlendirilmesi. Su Havzalarında Toprak ve Su Kaynakların ın Korunmas ı, Geliştirilmesi ve Yönetimi Sempozyumu, Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 1820 Eylül 2002, Antakya- Hatay.