Melek Özkaplan, Ahmet BALKAYA

Işık ve sıcaklığın topraksız tarım koşullarında salkım domatesin meyve kalitesine etkisi

Bu çalışmada, topraksız tarımda domates yetiştiriciliğinde farklı ışık ve sıcaklık koşullarının meyve kalitesi üzerine olan etkileri incelenmiştir. Araştırma; 2014 (ilkbahar ve sonbahar) ve 2015 (ilkbahar) yılları arasında cam serada oluşturulan gölgeli ve gölgesiz koşullar altında, Hindistan cevizi lifi ve kayayünü yetiştirme substratlarında yürütülmüştür. Bitkisel materyal olarak, Bandita F1 domates çeşidi kullanılmıştır. Çalışmada meyve kalite unsurları olarak meyve boyu (mm), meyve çapı (mm), meyve şekil indeksi, meyve kabuk ve meyve et rengi (L, a, b, hueº ve chroma*), toplam asitlik (TA), suda çözünebilir kuru madde (SÇKM, %), meyve eti sertliği, meyve suyu elektiriksel iletkenliği (EC) ve pH değerleri incelenmiştir. Araştırma sonucunda; Bandita F1 salkım domates yetiştiriciliğinde meyve kalite parametrelerinin 16.42-26.22˚C sıcaklık ve 96.10-455.93 µmol m-2s-1 ışık şiddeti sınırlarında, kullanılan Hindistan cevizi lifi ve kayayünü yetiştirme substratlarına bağlı olarak değişkenlikler gösterdiği belirlenmiştir. Tüm uygulamalar içerisinde; en yüksek ortalama meyve boyu (52.02 mm), meyve çapı (62.12 mm) ve meyve şekil indeksi (0.83) değerleri 2015 yılı ilkbahar dikim döneminde elde edilmiştir. Hindistan cevizi lifi substratının; meyve kabuk rengi; L, a, b, hue˚ ve chroma* değerleri üzerine olumlu yönde etkili olduğu saptanmıştır. Çalışmada, 24.60 ºC sıcaklık ve 432.67 µmol m-2s-1 ışık şiddeti koşullarında en yüksek SÇKM değeri (%5.66) elde edilmiştir. Artan sıcaklık ve ışık şiddetinin, domateste % SÇKM değerini olumlu yönde artırdığı belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, 16.42 ºC sıcaklık ve 96.10 µmol m-2s-1 ışık şiddeti koşullarında, domates meyvelerinde en fazla toplam asit oranı (%0.44) elde edilmiştir. Domates meyvelerinin titre edilebilir asitlik değeri, azalan ışık şiddetiyle artış göstermiştir. Araştırma sonucunda; tüm meyve kalite parametreleri birlikte değerlendirildiğinde yüksek ışık (432.67-455.93 µmol m-2s-1), yüksek sıcaklık (24.60-26.22 ºC) koşullarının ortalama meyve boyu, meyve çapı, meyve şekil indeksi, meyve suyu EC ve pH değerleri gibi meyve kalite unsurını olumlu yönde etkilediği saptanmıştır. Ayrıca, Hindistan cevizi lifi substratının topraksız tarımda yetiştirme ortamı olarak öne çıktığı belirlenmiştir.

The effects of light and temperature on the fruit quality parameters of cluster tomatoes growing in soilless culture

In this study, the effects of different light and temperature conditions on fruit quality of tomatoes grown in soilless culture were investigated. The research carried out at between 2014 (spring and autumn) and 2015 (spring), in cocopeat and rockwool substrates under shaded and unshaded greenhouse conditions. Bandita F1 tomato variety was used as genetic material. In the study, fruit height and diameter (mm), shape index, skin and flesh color (L, a, b, hueº and chroma*), titratable acidity (TA), total soluble solid contents (%TSS), flesh firmness, EC and pH of fruit juice have been determined as quality parameter. As a result of the research; quality parameter of Bandita F1 tomato cultivar grown in soilless culture were found to vary between 16.42-26.22 ºC temperature and 96.1-455.93 μmol m-2 s-1 light intensity depending on the substrates. The highest average fruit height (52.02 mm), fruit diameter (62.12 mm) and fruit shape index (0.83) were obtained at the spring term of 2015 in all applications. The effects of cocopeat substrate on fruit skin color (L, a, b, hue° and chroma*) were found to be positive. In the study, the highest TSS (5.66%) in tomato fruit observed from 24.60 ºC temperature and 432.67 μmol m-2s-1light intensity aplications. TSS% value of tomato fruit increased in with increasing temperature and light intensity. The highest TA values (0.44%) of tomato obtained from 16.42 ºC temperature and 96.10 μmol m-2s-1 light intensity applications, and it increased by decreasing light. According to the whole quality parematers of tomatoes grown in soilless culture, fruit height, diameter and shape index, fruit juice, EC and pH values effected positivelly by high light (432.67-455.93 μmol m-2s-1) and high temperature (24.60-26.22 ºC). In addition, it was determined that the cocopeat substrate was prominent the cultivation medium in soilless agriculture.

Keywords:

Tomato, Light, Quality, Substrate Greenhouse, Temperature,

PDF

___

Balkaya, A., Özcan, M., 1997. Sebzelerde kalite ve kaliteyi etkileyen faktörler. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu, 295-311, 21- 24 Ekim, Yalova.
Batu, A., 2004. Determination of acceptable firmness and colour values of tomatoes. Journal Food Engineering, 61(3): 471-475.
Borji, H., Ghahsareh, A. M., Jafarpour, M., 2010. Effects of the substrate on tomato in soilless culture. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 6(6): 923-927.
Bonakdarzadeh, M., 2014. Topraksız tarımda farklı domates çeşitlerinin meyve kalite özelliklerinde mevsimsel değişimler. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 67 s, İzmir.
Bozköylü, A., Daşgan, H., 2010. Sera topraksız domates yetiştiriciliğinde kimyasal ve organik gübrelemenin karşılaştırılması. TÜBAV Bilim Dergisi, 3(2): 174- 181.
Brown, A., 2007. Understanding food principles and preparation. Thomson Higher Education 10 Davis Drive Belmont, CA 9402- 3098, p 672 , USA.
Cemeroğlu, B., 2007. Gıda analizleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları, No:34, Bizim Büro Basımevi, 535 s, Ankara.
Cockshull, K.E., Graves, C.J. and Carol R.J., 1992. The influence of shading on yield of glasshouse tomatoes. Journal of Horticulturel Science, 67(1): 11-24.
De Koning, A.N.M., 1994. Development and dry matter distrubution in glasshouse tomato quantitive aproach. Thesis, Agriculture University, p 240, Wageningen The Netherlands.
Demirsoy, M., 2016. Sera koşullarında farklı yapay ışık, renk ve kaynaklarının (Lycopersicon esculentum Mill.), biber (Capsicum annuum L.) ve patlıcanda (Solanum melongena L.) fide büyüme, gelişme, kalite ve dikim sonrası adaptasyonlarına etkilerinin kantitatif yöntemlerle incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 157s, Samsun. Demirtaş EI, Asri Ö.F., Özkan C.F., Arı N., 2012.
Organik ve kimyasal gübre uygulamalarının örtüaltı domates yetiştiriciliğinde toprak verimliliği ve bitkinin beslenmesine etkileri. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 29(1): 9-22.
Dorais, M., Papadopoulos, A.P., Gosselin, A., 2001. Greenhouse tomato fruit quality. Horticultural Reviews, 26: 239-319.
Dönmez, İ., 2015. Bazı bölgesel organik atıkların topraksız tarımda (torba kültürü) kullanılabilme imkanlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 73s. Samsun.
El-Gizawy, A.M., Gomaa, H.M., El-Habbasha, K.M. and Mohamed, S.S., 1993. Effect of different shading levels on tomato plants. 1. Growth, Flowering and Chemical Composition. Acta Horticulturae, 323, 341-348.
Fandi, M., Muhtaseb, J., Hussein, M., 2007. Effect of plant density on tomato yield and fruit quality growing in tuff culture. Acta Horticulturae. 741, 207-212.
FAO, 2017. Food and agriculture organizatioan. URL: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (Erişim tarihi: 04.03.2019).
Geboloğlu, N., Yıldız, D., 2013. Gölgelemenin sırık domates yetiştiriciliğinde verim, kalite ve bazı argonomik özellikler üzerine etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Projeleri Komisyonu Sonuç Raporu, Proje No: 2012/83.
Gül, A., 2008. Topraksız Tarım. Hasad Yayıncılık, 144 s. İstanbul.
Güneş, A., İnal, A., Karaman, M.R., Geboloğlu, N., 2012. Topraksız yetiştiricilik sisteminde bitki besleme yöntemi. Bitki Besleme. Gübretaş Rehber Kitaplar Dizisi: 2. 1066 s.
Kandemir, D., Kurtar, S.E., Demirsoy, M., 2016. Türkiye örtüaltı domates yetiştiriciliğindeki gelişmeler. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 5(17): 22-27.
Karaağaç, O., 2013. Karadeniz Bölgesi'nden toplanan kestane kabağı (C. maxima) ve bal kabağı (C.moschata) genotiplerinin karpuza anaçlık potansiyellerinin belirlenmesi. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 240 s, Samsun.
Karaağaç, O., Balkaya, A., Kafkas, N.E., 2018. Karpuzda (Citrullus lanatus) meyve kalitesi ve aroma özellikleri üzerine anaçların etkisi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 33: 92-104.
Kaya, S., 2012. Yerel sofralık domates populasyonlarının organik tarıma uygunlukları ve organik çeşit geliştirme amacıyla kullanım olanakları üzerine araştırmalar. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. 111 s. İzmir.
Kılıç, P., 2014. Topraksız domates yetiştiriciliğinde kullanılan farklı ortamların verim, kalite ve bitki besin elementi tüketimi üzerine etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, 69 s. Isparta.
Kiracı, S. ve Karataş, A., 2015. Organik domates yetiştiriciliğinde bitki aktivatörü uygulamalarının verim ve kalite üzerine etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(1), 17-22.
Leonardi, C., 2004. Growing media. Regional Training Workshop On Soilless Culture Technologies. 3-5 March, 83-92, İzmir.
Leonardi, C., Kyriacou, M., Gisbert, C., Oztekin, G.B., Mourão, I., Rouphael, Y., 2017. Quality of grafted vegetables. In: Colla, G., Pérez-Alfocea F., Schwarz, D. (Eds). Vegetable Grafting: Principles and Practices. CAB International. pp. 216-244, Oxfordshire, UK.
Lopez Camelo, A.F., Gomez, P. A., 2004. Comparasion of color indexes for tomato ripening. Horticultura Brasileira, 22(3): 534-537.
Matas, A.J., Gapper, N.E., Chung,Mi-Y., Giovannoni, J.J., Rose, J.K.C., 2009. Biology and genetic engineering of fruitmaturation for enhanced quality and shelf-life. Current Opinion in Biotechnology. 20, 197– 203.
Mcguire, R.G., 1992. Reporting of objective color measurements, HortScience, 27, 1254-1255.
Nichols, M.A., 2002. Strawberry tip runners. Practical Hydroponics and Greenhouses, 64, 34-50.
Nothmann, J., 1986. Fruiting of eggplant in a mild winter climate. Acta Horticulture. 191, 237–246.
Özkaplan, M., 2018. Serada topraksiz domates yetiştiriciliğinde büyüme, gelişme ve verim üzerine ışik ve sıcaklığın kantitatif etkilerinin modellenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 238 s, Samsun.
Pardossi, A., Carmassi, G., Diara, C., Incrocci, L., Maggini, R., Massa, D., 2011. Efficient use of inputs in protected horticulture. Department of Biologicial Agriculture, University of Pisa, p 260, Italy.
Pearson, S., 1992. Modelling the effect of temperature on the growth and development of horticultural crops. Unpublished PhD thesis, Reading University, England, 204 pp.
Peet, M. M. and Heuvelink, E., (Ed.). 2005. Irrigation and fertilization in tomatoes. Cabi Publishing. pp. 198, Wallingford, U.K.
Prasad, L. B., Babu Adhikari, P., Soo Yoon, C., Hee Kang, W., 2012. Yield and fruit quality of tomato (Lycopersicon esculentum Mill.) cultivars established at different planting bed size and growing substrates. Horticulture, Environment and Biotechnology, 53, 102-107.
Radzevičius, A., Karklelienė, R., Viškelis, P., Bobinas, C., Bobinaitė, R., Sakalauskienė, S., 2009. Tomato (Lycopersicon esculentum Mill.) fruit quality and physiological parameters at different ripening stages of; Lithuanian cultivars. Agronomy Research, 7 (Special issue II): 712-718.
Sezen, S. M., G. Celikel, A. Yazar, S. Tekin and Kapur, B., 2010. Effect of irrigation management on yield and quality of tomatoes grown in different soilless media in a glasshouse. Scientific Research and Essay. 5, 041-048.
Sönmez, K., Ellialtıoğlu, Ş.Ş., 2014. Domates, karotenoidler ve bunları etkileyen faktörler üzerine bir inceleme. Derim, 31 (2):107-130.
Şahin, Ü., Özdeniz, A., Zülkadir, A., Alan, R., 1998. Sera koşullarında damla sulama yöntemi ile sulanan domates (Lycopersicon esculentum Mill.) bitkisinde farklı yetiştirme ortamlarının verim, kalite ve bitki gelişmesine olan etkileri. Journal of Agriculture and Forestry. (22), 71–79.
TÜİK, 2018. Türkiye İstatistik Kurumu. www.tüik.gov.tr URLhttps://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale =tr (Erişim tarihi: 04.03.2019).
Tüzel, Y., Duyar, H., Öztekin, G.B., Gül, A., 2009. Domates anaçlarının farklı dikim tarihlerinde bitki gelişimi, sıcaklık toplamı isteği, verim ve kaliteye etkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi, 46 (2): 79-92.
Toprak, E., Gül A., 2013. Topraksız tarımda kullanılan ortam domates verimi ve kalitesini etkiliyor mu? Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 6 (2): 41-47.
Uzun, S., Demir, Y., 1996. Sıcaklık ve ışığın bitki büyüme, gelişme ve verimine etkisi. (II. Gelişme). OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(3): 201-212.
Uzun, S., 2000. Sıcaklık ve ışığın bitki büyüme, gelişme ve verimine etkisi (III. Verim). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(1): 105- 108.
Uzun, S., 2007. Effect of light and temperature on the phenology and maturation of the fruit of eggplant (Solanum melongena) grown in greenhouses. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 35, 51-59.
Ünlü, H., Padem, H., 2009. Organik domates yetiştiriciliğinde çiftlik gübresi, mikrobiyal gübre ve bitki aktivatörü kullanımının verim ve kalite özellikleri üzerine etkileri. Ekoloji Dergisi, 19(73):1- 9.
Yıldız, D., 2013. Gölgelemenin sırık domates yetiştiriciliğinde verim, kalite ve bazı argonomik özellikler üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 44 s, Tokat.
Young, T. E., Juvik J. A., Sullivan J. G., 1993. Accumulation of the components of total solids in ripening fruits of tomato. Journal of the American Society for Horticultural Science. 112: 286-292.