Çankırı-Eldivan Karataşbağı deresi havza arazi kullanım-arazi örtüsündeki değişim ve toprak özellikelri

Bu araştırma, Türkiye'nin İç Anadolu bölgesi Çankırı ili, Eldivan ilçesi ve 40° 38M0° 20' K, 33° 36'-33° 25' D koordinatlarında yer alan Karataşbağı Deresi havzasında yapılmıştır. Eğimli bir arazi yapışma sahip yöre geçmiş yıllarda doğal yapının çeşitli nedenlerle bozulması sonucu 1961 yılına kadar gelen sel ve taşkınlar tarım arazilerini ve yerleşim alanlarını su altmda bırakmış can ve mal kaybına neden olmuştur. Bu olayların önüne geçilebilmesi amacıyla havzada ıslah çalışmalarına başlanılmıştır. Araştırmanın amacı, 1961-2006 yılları arasında havzanın ıslah çalışmaları sonucu geçmişteki ve günümüzdeki arazi kullanım ve arazi örtüsündeki değişmelerin ortaya konulmasının yanı sıra havza genel toprak özelliklerinin incelenmesidir. Araştırmada çalışma alanının 1955 ve 2006 yıllarına ait topografik, jeolojik ve meşcere haritaları ile iklim verileri kullanılmıştır. İnceleme sonucuna göre 1955 yılında % 14.5 olan karaçam ormanlık alanlar % 35.8'e artarken, bozuk baltalık, bozuk karaçam ve tarım alanlarında sırasıyla % 5.7, 1.8 ve 15.8 oranlarında azalma olmuştur. Ayrıca havzanın topraklarının fiziksel, kimyasal ve morfolojik özellikleri incelenmiş ve toprak taksonomisine göre Entisol ve Inceptisol ordosunda sınıflandırılmıştır.

Land use and land cover variation and soil properties of Çankırı-Eldivan Karataşbağı River Basın

This study was conducted in the Karataşbağ River Basin located Eldivan district of Çankırı province found on Central Anatolia of Turkey and coordinated between 40° 38'-40° 20' N and 33° 36'-33° 25' E. The study area consists of various topographic features. Hilly and rolling physiographic units are particularly common in the study area. Due to high slope degree and misuse and mismanagement of fragile natural structure of the study area, severe soil erosion and landslide had been occurred which leads to economical and ecological destruction on agricultural areas and settlements until 1961. After this phenomenon, basin was rehabilitated and reforested between 1961 and 2006. The main objective of this study was to investigate changing of land uses and land covers and to compare current conditions of the basin with project results that were performed in 1961-2006 and to determine some soil properties of the basin. Stand relating to 1995 and 2006, geological and topographical maps and climatic data were used in this study. According to results, while forest area covered 14.5 % of the total area in 1955 was increased (35.8 %), degraded coppice, degraded blackpine and agricultural lands were decreased 5.7, 1.8 and 15.8% respectively. Besides, physical, chemical and morphological soil properties were determined and soils were classified as Entisol ve Inceptisol. In addition to, according to the study results, some suggestions were also given to sustain unique ecosystem considering water, soil, climate, land use characteristics and to provide guidance for planner or decision makers.

PDF

___

1. Anonim, 2001. Eldivan meteoroloji istasyonu iklim verileri, Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kayıtlan,Ankara.
2. Anonim. 1988. Çankırı - E16 Paftası 1988 1/100000 ölçekli açınsama nitelikli Türkiye jeoloji haritaları serisi. M.T.A Genel Müdürlüğü Ankara
3. Atalay, İ. 1983. Türkiye Vejetasyon Coğrafyasına Giriş, e.ü. edebiyat fakültesi yayınları ayayın no:19, Ticaret matbacılık TAŞ. îzmir
4. Aydeniz, A. 1985 Toprak Amenajmanı. A.Ü. Ziraat ., Fakültesi yayınlan A.Ü. Yayın No: 928 ders kitabı No: 263 Ankara
5. Bouyoucous, G.J., 1951. A Recalibration of the Hydrometer for Making Mechanical Analysis of Soil, Agro. J. No: 43,434-438.
6. Cassel, D.K. ve Nielsen, D.R. 1986. Mehods of Soil Analysis, Part 1, Physical and Mineralogical Methods-Agronomy Monograph No. 9 (2nd edition) American Society of Agronomy-Soil Science Society of America, Madison, USA.
7. Çepel, N. 1966. Orman Yetişime Muhiti Tanıtımının Pratik Esasları ve Orman Yetişme Muhiti Haritacılığı, Kutulmuş Matbaası, İstanbul
8. Çepel, N. 1995. Orman Ekolojisi, İ. Ü. Orman Fak.Yayınları, İ.Ü. Y. N: 3518, O. F. Y. N: 399, ISBN:975-404-061-3, İstanbul.
9. Çepel, N. 1998. Orman Ekolojisi, İ. Ü. Orman Fak.Yayınları, İ.Ü. Y. N: 3518, O. F. Y. N: 399, ISBN:975-404-061-3, İstanbul.
10.Dorioz, J.M., Robert, M ve Chenu, C.1993. The role of roots, fungi and bactera on clay particle organization. An experimental approach. Geoderma56: 179-194.
11.Erinç, S. 1962. Klimatoloji ve Metodları, İ.Ü.Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Enstitüsü Yayınları No: 994/35, İstanbul.
12.Hızalan, E. ve Ünal, H., 1966. Topraklarda Önemli Kimyasal Analizler, A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No:278, Ankara
13.İç, S. 2006. Organik Madenin Toprağın Bazı Fiziksel ve Mekaniksel Özellikleri Üzerine Etkisi.Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Yüksek Lisans tezi (Basılmadı)
14.Jackson, M.L, 1958. Soil Chemical Analysis, Pretence Hall Inc., Anglewood Cliffs, NJ . USA.
15.Göl, C, 2002. Çankırı Eldivan Yöresinde Arazi Kullanım Türleri ile Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki İlişkiler, A. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara. (Yayınlanmamış).
16.Kantarcı, M.D. 1980. Belgrad ormanı toprak tipleri ve orman yetişme ortamı birimlerinin haritalanması üzerine araştırmalar. İ.Ü. Orman Fak. İ.Ü. Yayın No: 2636, Fak.No: 275, İstanbul.
17.Ketin, İ. 1962. 1:500 000 Ölçekli Türkiye jeoloji haritası. Sinop. MTA Yayınları. Ankara.
18.Okatan, A., 1986. Trabzon- Meryemana Deresi Yağış Havzası Alpin Meralarının Bazı Fiziksel ve Hidrolojik Toprak Özellikleri ile Vejetasyon Yapısı Üzerine Araştırmalar. Doktora Tezi.K.T.Ü. Fen Bilimleri Ens. Trabzon.
19.Özyuvacı, N. 1976. Arnavutköy deresi yağış havzasında hidrolojik durumu etkileyen bazı bitki-toprak su ilişkileri. İ.Ü. Orman Fak. F. Yayın No: 221 Ü.Yayın No: 2082 İstanbul.
20.Özyuvacı, N. 1999. Meteoroloji ve Klimatoloji, . Rektörlük No. 4196, Fak. No. 460, ISBN. 975-404-544-5, İstanbul.
21.Richards, L.A. 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkali soils (moisture retantion curve).dept. Of Agri. Handbook 60. USA.
22.Rubner, K. 1949: Die waldgesellschaften in bayern forstwirtschaftliche praxis heft 4, München
23.Soil Survey Staff. 1993. Soil Survey Manual. USDA.Handbook No: 18. USA.
24.Soil Survey Staff. 1999. Soil Survey Manual. USDA.Handbook Washington D.C. USA
25.Sullivan, L. A. 1990. Soil organic matter, air encapsulation and water stable aggregates. J.Soil Sci.41: 529-534
26.TNT, TNT (The New Thing) MIPS (Microimage Processing System), Getting Started Geospatial Analysis, Microimages, USA (1999).
27.U.S. Salinity Laboratory Staff, 1954. Diagnosis Improvement of, Saline and Alkali Soils. USDA Agri. Handbook No:60.
28.Ünver, İ. ve Büyükburç, U. 1998. Tarım ve mera arazilerinin yönetimi. Ulusal Çevre Eylem Planı.T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. ISBN 975-19-1945-2. Ankara.
29.Ürgenç, S. 1992. Ağaç ve Süs Bitkileri Fidanlık ve Yetiştirme Tekniği. Yayın No: 3676. İstanbul