Fisun AKDENİZ, M. Ayşın NOYAN, Baybars VEZNEDAROĞLU

Geç diskinezide klozapin: Sağaltıma dirençli duygudurum bozukluğu tanılı dört olgu

Geç diskinezi antipsikotik ilaç kullanımının görece geç dönemlerinde ortaya çıkan bir hareket bozukluğudur, ileri yaş, kadın cinsiyeti ve duygudurum bozukluğu tanısının geç diskinezi riskini artırdığı belirtilmektedir. Klinik gözlemlerde geç diskinezisi olan ve klozapin kullanan hastalarda diskinezik hareketlerde dramatik iyileşmeler gözlenmiştir. Son yıllarda duygudurum düzenleyici ilaç girişimlerine dirençli duygudurum bozukluğu tanılı hastalarda klozapin sağaltımı önerilmektedir. Geç diskinezisi olan ve duygudurum düzenleyici sağaltım girişimlerine dirençli oldukları için iki uçlu duygudurum bozukluğu tanılı iki ve şizoaffektif bozukluk tanılı iki hastaya klozapin sağaltımı başlanmıştır. Geç diskinezinin değerlendirilmesi Rockland Simpson Geç Diskinezi Değerlendirme Ölçeği ile Ocak 1994'te ve Ocak 1998'de yapılmıştır. Hastaların yaşları 37-54 arasındadır. Klozapin öncesi antipsikotik ilaç kullanım süreleri 19-168 ay arasındadır. Üç ile 18 aylık klozapin kullanımı sonrası tüm olguların toplam diskinezi puanlarında azalma görülmüştür. Duygulanım bozukluğu tanılı (iki uçlu duygudurum bozukluğu veya şizoaffektif bozukluk tanılı) ve sağaltımlara dirençli olgularda geç diskinezi gözlendiği zaman klozapin önerilecek ilaç olmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Diskineziler, Klozapin, Duygudurum bozuklukları, Diskinezi, ilaca bağlı

Clozapine in tardive dyskinesia: Four treatment resistant patients with mood disorder

Tardive dyskinesia (TD) appears relatively late in the treatment with antipsychotic drugs. Advanced age, female gender, and diagnosis of mood disorder were associated with increased risk of TD. With clozapine treatment, patients with pre-existing tardive dyskinesia began therapy, and their symptoms improved dramatically. Two bipolar and two schizoaffective patients with the diagnosis of TD had been initiated clozapine treatment, because they were treatment-resistant to mood stabilizors. For the assessment of TD, Rockland-Simpson Tardive Dyskinesia Scale were used in January 1994 (before the initiation of clozapine treatment) and in January 1998. The age of the patients range d from 37 to 54. The duration of the neuroleptic treatment prior to clozapine was 19 to 168 months. After 3 to 18 months of clozapine treatment, the rating scores were reduced in all four patients. The occurrence of TD in a treatment-resistant patients with mood disorder (bipolar or schizoaffective disorder) is a criterion that should be addressed during patient selection for clozapine treatment.

Keywords:

Dyskinesias, Clozapine, Mood Disorders, Dyskinesia, Drug-Induced,

PDF

___

1. Kane JM, Jeste DV, Barnes TRE ve ark: Tardive Dyskinesia: a Task Force Report of the American Psychiatric Association. Washington DC, American Psychiatric Press, 1992.
2. Doğaner İ, Noyan MA, Akdeniz FA ve ark: İki uçlu duygudurum bozukluğunda klinik ve sağaltım özellikleri ile geç diskinezi ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 1996; 7:93-100.
3. Noyan MA: Geç diskinezi: bir gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi 1996; 7:284-292.
4. Kane JM: Tardive dyskinesia in affective disorder. J Clin Psychiatry 1999; 60(Suppl. 5):43-47.
5. UK700 Group: Tardive dyskiensia in psychosis: are women really more at risk? Acta Psychiatr Scand 1999; 99:288-293.
6. Muscettola G, Barbato G, Pampallona S ve ark: Extrapyramidal syndromes in neuroleptic-treated patients: prevalence, risk factors, and association with tardive dyskiensia. J Clin Psychopharmacol 1999; 19:203-208.
7. Jeste DV: Tardive dyskiensia in older patients. J Clin Psychiatry 2000; 61(Suppl. 4):27-42.
8. Keck PE Jr, McElroy SL, Strakowski SM, Soutullo CA: Antipsychotics in the treatment of mood disorders and risk of tardive dyskinesia. J Clin Psychiatry 2000; 61(Suppl. 4):33-38.
9. Van Harten PN, Hoek HW, Matroos GE ve ark: Intermittent neuroleptic treatment and risk for tardive dyskinesia: Curacoa extrapyramidal syndromes study III. Am J Psychiatry 1998; 155:565-567.
10. Brotman MA, Fergus EL, Post RM, Leverich GS: High exposure to neuroleptics in bipolar disorder patients: a retrospective review. J Clin Psychiatry 2000; 61:68-72.
11. Suppes T, McElroy SL, Gilbert J, Dessain EC, Cole JO: Clozapine in the treatment of dysphoric mania. Biol Psychiatry 1992; 32:270-280.
12. Kimmell SE, Calabrese JR, Woyshville MJ, Meltzer HY: Clozapine in treatmentrefractory mood disorders. J Clin Psychiatry 1994; 55(Suppl. 9):91-93.
13. Zarate CA, Tohen M, Baldessarini RJ: Clozapine in severe mood disorders. J Clin Psychiatry 1995; 56:411-417.
14. Dubovsky SL, Buzan RD: Novel alternative and supplements to lithium and anticonvulsants for bipolar disorder. J Clin Psychiatry 1997; 58:224-242.
15. Frye MA, Ketter TA, Altshuler LL ve ark: Clozapine in bipolar disorder: treatment implications for other atypical antipsychotics. J Affect Disord 1998; 48:91-104.
16. Spirak B, Mester R, Abesgaus J ve ark: Clozapine treatment for neuroleptic-induced tardive dyskinesia, parkinsonism, and chronic akathisia in schizophrenic patients. J Clin Psychiatry 1997; 58:318-322.
17. Bennett JP, Landow ER, Dietrich S, Schuh LA: Suppression of dyskinesias in advanced Parkinson’s disease: moderate daily clozapine doses provide long-term dyskinesia reduction. Mov Disord 1994; 9:409-414.
18. Levin H, Reddy R: Clozapine in the treatment of neuroleptic-induced blephoraspasm: a report of four cases. J Clin Psychiatry 2000; 61:140-143.
19. Glazer WM: Expected incidence of tardive dyskinesia associated with atypical antipsychotics. J Clin Psychiatry 2000; 61(Suppl. 4):21-26.
20. Kane JM, Woerner MG, Pollack ve ark: Does clozapine cause tardive dyskinesia? J Clin Psychiatry 1993; 54:327-330.
21. Glazer WM: Extrapyramidal side effects, tardive dyskinesia, and the concept of atypicality. J Clin Psychiatry 2000; 61(Suppl. 3): 16-21.
22. Noyan MA, Akdeniz F, Doğaner İ, Coşkunol H: Rockland Simpson Geç Diskinezi Değerlendirme Ölçeği güvenirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi 1999; 10:13-20.
23. Goodwin FK, Jamison KR: Manic- Depressive Illness. New York, Oxford University Press, 1990.
24. Ghaemi SR, Goodwin FK: Use of atypical antipsychotic agents in bipolar and schizoaffective disorders: review of the empirical literature. J Clin Psychopharmacol 1999; 19:354-361.
25. Worrel JA, Marken PA, Beckman SE ve ark: Atypical antipsychotic agents: a critical review. Am J Health-Syst Pharm 2000; 57:238-255.
26. Lykouras L, Yannakis R, Hatzimanolis J, Christodolou GN: Two cases of risperidoneinduced tardive dyskinesia and a review of the literature. Eur Psychiatry 1999;14:245-247.