Olcay ÇAM, Ayşe BÜYÜKBAYRAM, Emel ÖZTÜRK TURGUT

TRAVMA SONRASINDA RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ YAKLAŞIMI

Günümüz dünyasında yaşanılan hastalık, deprem, sel, tsunami gibi doğal kaynaklı; savaş, terör, ev içi şiddet, tecavüz, işkence, tutsaklık gibi insan kaynaklı travmalar, küreselleşmenin de etkisiyle bireyleri ve toplumları doğrudan ya da dolaylı olarak etkilemekte ve beraberinde travma sonrası stres bozukluğu, anksiyete bozukluğu, depresyon gibi ruhsal hastalıklara neden olabilmektedir. Travmadan etkilenen bireylerde ruhsal belirtilerin tanınması, tedavisi ve geleceğe dair olumlu, umutlu beklentilerin, hedeflerin oluşturulması ve yaşama yeniden uyum sağlayabilmeleri açısından ruh sağlığı hemşirelerinin yaklaşımları oldukça önemlidir. Özellikle ruh sağlığı hemşirelerinin birey, aile ve toplum ruh sağlığını koruyabilmeleri için; risk gruplarına yönelik travma sonrası hizmetlerde ve travma sonrası stres bozukluğunda, bireylerin tedavi ve iyileşme sürecinde her alanda aktif olarak yer almaları gerekmektedir. Bu derleme de travma sonrasında yaşanılan ruhsal sorunların üstesinden gelme sürecinde, ruh sağlığı ve hastalıkları hemşiresinin profesyonel yaklaşımındaki temel özelliklerin sunulması amaçlanmıştır.

The Mental Health and Psychiatric Nurses' Aproach in After Trauma

Nowadays, with the effect of globalism, natural traumas such as epidemic, earthquake, flood and tsunami and social traumas such as war, terror, domestic violenece, rape, torture and captivity influnce individuals and societies directly or indirectly and could cause psychological problems such as post-trauma stress disorder, anxiety and depression. The approach of the psychiatric and mental health nurses is of great importance in terms of diagnosis of psychological problems, their treatment and developing positive and hopeful expectations for patients' and their reintegration. Particularly for mental health nurses to protect the individual's, family's and society's mental health, they must have an active role in the post-trauma services for risk groups and in post traumatic stress disorders and the process of treatment and recovery period.

PDF

___

Allison G, Harvey AG, Bryant RA, Tarriern N. Cognitive Behaviour Therapy for Posttraumatic Stress Disorder. Clinical Psychology Review 2003;23(3):501-22.
Baxter A. Posttravmatic Stress Disorder and the İntensive Care Unit Patient. Dimens Crit Care Nurs. 2004; 23(4):145-52.
Beck CT. Secondary Traumatic Stress in Nurses: A Systematic Review. Archives of Psychiatric Nursing 2011;25(1):1-10.
Bildik T. Ölüm, Kayıp, Yas ve Patolojik Yas. Ege Tıp Dergisi 2013;52(4):223-29.
Blizzard SJ, Kemppainen J, Taylor J. Posttraumatic Stress Disorder and Community Violence: An Update for Nurse Practitioners. Journal of The American Academy of Nurse Practitioners 2009;21(10):535-41.
Çam O, Öztürk Turgut E, Büyükbayram A. Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliğinde Dayanıklılık ve Yaratıcılık. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2014;5(3):160-63.
Dülgerler Ş, Engin E, Çam O. Çocuklarda Ölüm Kavramı ve Yas Sürecinde Psikiyatri Hemşiresinin Rolü. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2005; 21(1):197-09.
Davis N. Çocuklar İçin İyileştirici Hikayeler Travma Sonrası Stres Bozukluğu (Maral VC çev, Demirci H Derleyen). Yediveren Matbaacılık: İzmir 2013, s.27- 30.
Ehlers A, Clark DM, Hackmann A, Mcmanus F, Fennell M. Cognitive Therapy for Post-Traumatic Stress Disorder: Development and Evaluation. Behaviour Research and Therapy 2005;43(3): 413-31.
Erden G, Gürdil G. Savaş Yaşantılarının Ardından Çocuk ve Ergenlerde Gözlenen Travma Tepkileri ve Psiko-Sosyal Yardım Önerileri. Türk Psikoloji Yazıları 2009; 12(24): 1-13.
Frueh BC, Knapp RG, Cusack KJ, Grubaugh AL, Sauvegeot JA, Cousins VC et al. Patients' Reports of Traumatic or Harmful Experiences within the Psychiatric Setting. Psychiatric Services 2005; 56(9):1123-33.
Gillespie K, Duffy MA, Hackmann A, Clark DM. Community Based Cognitive Therapy in The Treatment of Posttraumatic Stress Disorder Following the Omagh Bomb. Behaviour Research and Therapy 2002;40(4): 345-57.
Güloğlu B, Karaırmak Ö. Güneydoğu Gazilerinde Travma Sonrası Stres Bozukluğu Gelişimi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2013;14(3):237-44.
Herman J. Travma ve İyileşme Şiddetin Sonuçları Ev İçi İstismardan Siyasi Teröre (Tosun T, çev.). 2. Baskı, İstanbul: Literatür Yayınları 2011, s. 67-125, 175-255.
Kessler MRH, White MB, Nelson BS. Group Treatments for Women Sexually Abused as Children: A Review of The Literature and Recommendations for Future Outcome Research. Child Abuse and Neglect 2003;27(9): 1045-61.
Lee YL, Santacroce SJ. Posttraumatic Stress in Long-Term Young Adult Survivors of Childhood Cancer: A Questionnaire Survey. International journal of Nursing Studies 2007; 44(8): 1406-17.
Mealer M, Jones J, Moss MA. Qualitative Study of Resilience and Posttraumatic Stress Disorder in United States ICU Nurses. Intensive Care Med 2012; 38(9): 1445-51.
Moyet-Carpenito LJ. Hemşirelik Tanıları El Kitabı. (Erdemir F, Çev.) Nobel Tıp Kitabevleri. İstanbul.Türkçeleştirilmiş 3. Baskı, 2012, s.296-303.
Muskett C. Trauma-Informed Care in Inpatient Mental Health Settings: A Review of the Literature. International Journal of Mental Health Nursing 2014;23(1): 51-9.
Oflaz F. Felaketlerin Psikolojik Etkileri ve Hemşirelik Uygulaması. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 12(3):70-6.
Oflaz F, Özcan CT, Taştan S, Çiçek H, Aslan Ö, Vural H. Hemşirelerin Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtilerini Tanıma Durumları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2010;1(1):1-6.
Öz, F, Hiçdurmaz D. Stresle Baş Etmede Önemli Bir Yol: Mizahın Kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2010; 13(1):83-88.
Ray SL. Evolution of Posttraumatic Stressdisorder and Future Directions. Archives of Psychiatric Nursing 2008; 22(4):217-25.
Sungur MZ. İkincil Travma ve Sosyal Destek. Klinik Psikiyatri 1999;2(2):105-8.
Sütçigil L, Aslan S. Travma Sonrası Stres Bozukluğunda Prolonged Exposure Terapisi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi 2012(1); 98-104.
Tel H. Gizli Sağlık Sorunu: Ev İçi Şiddet ve Hemşirelik Yaklaşımları. C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2002; 6 (2):1-9.
Towsend MC. Trauma-and Stressor- Releated Disorder. Psychiatric Mental Healt Nursing: Concepts of Care in Evidence-Based Practice, 8th Edition, Copyright 2015, s.559-578.
Ünal G, Çam O. Affektif Bozukluklarda Psikoterapötik Girişimler ve Psikiyatri Hemşireliği. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2005; 21(1):175-87.
Woods SJ, Wineman NM. Trauma, Posttraumatic Stres Disorder Symptom Clusters, and Physical Health Symptoms in Postabused Women. Archives of Psychiatric Nursing 2004;18(1): 26-34.
Varcarolis EM, Halter MJ. Trauma Interventıons. Foundations of Psychiatric Mental Healt Nursing: A Clinical Approach. 6th Edition, Copyright 2010, s.527-625.
Vilija M, Romualdas M. Unhealthy Food in Relation to Posttraumatic Stres Symptoms Among Adolescents. Appetite 2014;74: 86-91. doi: 10.1016/j.appet.2013.12.002.
Yılmaz B. Yardım Çalışanlarında Travmatik Stres. Klinik Psikiyatri 2007; 10(3): 137-47.
Yüksel Ş. Travmatik Yaraların Açığa Çıkmasında ve Onarılmasında Görüşme Ortamı. Klinik Gelişim 2009;22(4):11-7