Elem KOCAÇAL, Gül Güneş AKTAN, İsmet EŞER

TARİHSEL SÜREÇ İÇİNDE HEMŞİRELİK SÜRECİ VE BAKIM PLANLARININ GELİŞİMİ

Sistematik ve bireye özgü bakım yöntemi olan hemşirelik süreci, hasta ve/veya sağlıklı bireyin, grupların ve/veya ailelerin sağlık bakım sorunlarının ve/veya sağlık bakım ihtiyaçlarının tanılaması, gerekli hemşirelik girişimlerinin planlanması, uygulanması ve sonuçların değerlendirilmesi aşamalarından oluşmaktadır. Etkili bir şekilde uygulandığında profesyonel hemşireliğe sağladığı önemli katkılar bulunmaktadır. Hemşirelik sürecinin ilk aşaması olan tanılama eylemi, Florence Nightingale ve meslektaşları tarafından gerçekleştirilen, modern hemşirelikle aynı yaşlarda olan bir olgudur. Hemşirelik süreci kavramı ilk kez 1955 yılında hemşirelerin neler yapması gerektiğini belirlemek amacıyla Lydia Hall tarafından kullanılmıştır. 1991 yılında Amerikan Hemşireler Birliği (American Nurses Association; ANA) Uygulama Standartlarının son versiyonunda hasta sonucunun belirlenmesi adımı eklenmiştir. Hemşirelik sürecinin Türkiye’deki gelişimi incelendiğinde; hemşirelik sürecinin ilk olarak Vehbi Koç Vakfı tarafından “Fundamentals of Nursing” kitabının çevirisiyle Türk literatürüne girdiği görülmektedir. İçerisinde hemşirelerin yetki, görev ve sorumlulukları bulunan ve 2010 yılında yayınlanan Hemşirelik Yönetmeliği’nde hemşirelik sürecinin amacı ve yasal olarak hemşirelik sürecinin kullanması gerekliliği vurgulanmaktadır. Son yıllarda hemşirelik sürecinin gelişimi ile birlikte bakım planlarının uygulama şekilleri de değişim ve gelişim göstermiştir. Hemşirelik sürecinin oluşturulması ve sürecin görünür hale getirilmesinde halen popülerliğini koruyan hemşirelik bakım planlarının yararları düşünüldüğünde kullanımı teşvik edilmelidir.

DEVELOPMENT OF NURSING PROCESS AND CARE PLANS IN HISTORICAL PROCESS

The nursing process is a systematic and individualized care method that includes steps such as defining the health care needs / problems of the healthy / ill individual, family / groups, planning and implementing the necessary nursing interventions, and evaluating the outcomes. When implemented effectively, care plans have significant contributions to professional nursing. The diagnostic stage, the first step of the nursing process, which was performed by Florence Nightingale and her colleagues, has the same age with modern nursing. The concept of nursing process was used for the first time in 1955 by Lydia Hall to describe "what the nurses should do and what they should do". In 1991, the final version of the American Nurses Association (ANA) Implementation Standards added the step of defining patient outcome. When reviewing the development of the nursing process in Turkey; it is seen that it was first added the Turkish literature with the translation of "Fundamentals of Nursing" by the Vehbi Koç Foundation. The purpose of the nursing process and requirement of the use of nursing process legally are emphasized in the “Nursing Regulation”, which was published in 2010 and includes the authorities, duties, and responsibilities of the nurses. In recent years, the development of the nursing process as well as the ways in which care plans have been implemented have changed and improved. When considering the benefits of nursing care plans which are still popular in making the nursing process visible, development and utilization of care plans should be encouraged.

Keywords:

Care plan nursing, nursing process, nursing history,

PDF

___

1. Birol L. Hemşirelik Süreci-Hemşirelik Bakımında Sistematik Yaklaşım. 10. Baskı. Etki Matbaacılık Yayıncılık, İzmir 2011.
2. Pokorski S, Moraes MA, Chiarelli R, Costanzi AP, Rabelo ER. Nursing Process: from Literature to Practice. What are We Actually Doing? Revista Latino-Americana de Enfermagem. 2009;17(3):302-7.
3. Ballantyne H. Developing Nursing Care Plans. Nursing Standard 2016;30(26):51-7.
4. Rosdahl CB, Kowalski MT. Textbook of Basic Nursing. 9th ed. Wolter Kluwer Health / Lippincott Willams &Wilkins, 2008.
5. Erer MT, Akbaş M, Yıldırım G. Hemşirelik Sürecinin Evrimsel Gelişimi ve Hemşirelik Süreci, Lokman Hekim Dergisi. 2017;7:1-5.
6. Akça FA. Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler. 5. Baskı. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2013:90-101.
7. LeFevre RA. Benefits of Nursing Process the Foundation for Clinical Reasoning. 8th ed. Lippincott Williams & Wilkins, China 2014: 13.
8. Seaback WW. Nursing Process Concepts and Application. 3rd ed. USA 2013: 2-10.
9. Taşocak G. Hemşirelik ve Hemşirelik Eğitimine Genel Bakış. in Aştı TA, Karadağ A. (eds.), Hemşirelik Esasları - Hemşirelik Bilim ve Sanatı. Akademi Basın ve Yayıncılık, İstanbul 2016:17- 24.
10. Carpenito-Moyet LJ. Hemşirelik Tanıları El Kitabı. Erdemir F, editör. 1. Baskı. Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul 2012.
11. Velioğlu P. Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar. Alaş Ofset Matbaa, İstanbul 1999.
12. Doenges ME, Moorhouse MF. Application of Nursing Process and Nursing Diagnosis. 6th ed. Davis Company, Philadelphia 2013.
13. Yıldırım B, Özkahraman Ş. Critical Thinking in Nursing (Nursing Process). Critical Thinking in Nursing Process and Education. 2011;1(13): 257- 62.
14. de la Cuesta C. The Nursing Process: from Development to Implementation. Journal of Advanced Nursing. 1983;8(5):365-71.
15. Ekim A. Hemşirelik Süreci. in Ocakçı A, Alpar ŞE. (Eds.), Hemşirelikte Kavram, Kuram ve Model Örnekleri. 1. Basım. İstanbul Tıp Kitapevi, İstanbul 2013: 58.
16. Aggleteon P, Chalmers H. Nursing Models and Nursing Process. Macmillian, London 1986.
17. Henry SB, Mead CN. Nursing Classification Systems: Necessary But not Sufficient for Representing “What Nurses Do” for Inclusion in Computer-Based Patient Record Systems. Journal of the American Medical Informatics Association: Journal of the American Medical Informatics Association 1997;4(3):222-32.
18. Ozbolt JG, Saba VK. A Brief History of Nursing Informatics in the United States of America. Nursing Outlook. 2008;56:199-205.
19. Acaroğlu R, Kaya H. NANDA Hemşirelik Tanıları: Tanımlar & Sınıflandırma 2015-2017. 10.cu baskı. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2017.
20. Carpenito-Moyet LJ. Hemşirelik Tanıları El Kitabı. Erdemir F, Türk G. (eds), 15. Baskı. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2021.
21. Erdemir F, Kav S, Yılmaz AA. Hemşirelik Girişimleri Sınıflaması (NIC). 6. Baskı. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2017.
22. Herdman TH. NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions & Classification 2012- 2014. 1st ed. Wiley-Blackwell, Oxford 2012: 426-7.
23. Herdman TH, Kamitsuru S, Lopes CT. NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions & Classification 2021-2023. 12th ed. Thieme Medical Publishers, New York 2021.
24. NANDA International. NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions & Classification 2015-2017. 10th ed. Wiley-Blackwell, Oxford 2014.
25. Herdman TH, Kamitsuru S. NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions & Classification 2018-2020. 11th ed. Thieme Medical Publishers, New York 2017.
26. Blechek GM, Butcher Howard K, Dochterman JM, Wagner C. Nursing Interventions Classification (NIC). 6th ed. Mosby, Elsevier Inc, 2013: 152.
27. Moorhead S, Johnson M, Maas ML, Swanson E. Nursing Outcome Classification (NOC). 5th ed. Mosby: Elsevier Inc, 2013:441.