Hatay ilinde yayılış gösteren bazı orkide türleri üzerinde bir inceleme

Bu çalışma, Hatay ilinde yayılış gösteren bazı orkide türlerinin doğal yayılış alanlarının, ekolojik ve ekonomik özelliklerinin, türler üzerindeki insan kaynaklı olumsuz etkilerin ve alınması gereken koruma önlemlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. 2009-2011 yılları arasında arazi çalışmaları yürütülmüş, bitkiler toplanmış, fotoğraflanmış, bitkiler herbaryum tekniklerine uygun olarak kurutulmuş, ‘Türkiye Florası’ ve güncel makale vb. belgelere göre teşhis edilmiştir. Arazi çalışmaları sırasında bitkilerin yayılış alanları ve ekolojik özellikleri belirlenmiş, alandaki durumları gözlemlenmiş, ekonomik ve eko-turizm potansiyeli açısından değerlendirilmiş, türler üzerindeki olumsuz etkiler ve alınması gereken önlemler belirlenmiştir. Alanda yapılan incelemelerde özellikle kontrolsüz keçi otlatılması, yaşam alanlarının tarım arazisine dönüştürülmesi, süs bitkisi olarak kullanılmak ve salep yapımı amacıyla toplanması bu bitkiler üzerindeki insan kaynaklı olumsuz etkiler olarak belirlenmiştir. Hatay ili orkide türleri açısından zengin bir floraya sahiptir. Orkide türlerinin kontrolsüz bir şekilde toplanması engellenmelidir. Türler üzerindeki tarım arazisine dönüştürme ve aşırı keçi otlatılması gibi olumsuz etkiler azaltılmalıdır. Bu bitkilerin ekonomik amaçlı kullanımları kontrollü bir şekilde yapılmalıdır. Orkide türlerinin Eko-turizm (Botanik turizmi) faaliyetlerinde kullanılması, bu bitkilerin korunması açısından önemlidir.

An investigation on some Orchid species distributed in yhe province of Hatay

This study has been carried out to find out the natural habitat of the orchid, the ecological and economical features of it and the negative effects of human being on this plant and the measures that should be taken to protect it. Between 2009 and 2011 the field studies have been carried out, the plants have been collected and these plants have been seared according to the herbarium techniques and they have been identified with the help of ‘Flora of Turkey’ and up to date articles, papers etc. During the field studies the ecologic features of the plant has been identified and its potential for ecotourism has been evaluated and the negative effects on these plants have been found and probable measures have been determined. During the area survey we found some man-made negative effects on these plants such as uncontrolled goat grassing, turning their habitat into farmland, being used as an ornamental plant. The province of Hatay has a rich flora of orchid species. Uncontrolled picking of these plants should be stopped. Turning the habitat into a farmland and excessive goat grassing should be decreased immediately. Trading of these plants has to be done under control. Using orchid species in ecotourism is very important for protection of these plants.

PDF

___

Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN) 1984. Ek-1 http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18318.pdf&main
Bauman, H., S. Künkele. 1989. Die Gattung Serapias L.: eine taxonomische Ubersicht. (The genus Serapias L.: a taxonomic synopsis.) Mitteilungsbl. Arbeitskr. Heim. Orch. Baden-Wurttemberg 21. (3): 701-946.
Bateman, R. M., A. M. Pridgeon, M. W. Chase. 1997. Phylogenetics of subtribe Orchidinae (Orchidoideae, Orchidaceae) based on nuclear its sequences. 2. Infrageneric relationships and reclassification to achieve monophyly of Orchis sensu stricto. Lindleyana. 12. 113-141.
Çakan, H. ve A. Byfield. 2005, ‘Amanos Dağları’, Türkiye’nin Önemli Bitki Alanı (Ed. N.Özhatay, A.Byfield ve S.Atay): 254-257, WWF Türkiye yayını, İstanbul.
Davis, P.H. 1965. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 1., Edinburgh.
Davis, P.H. 1967. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 2., Edinburgh.
Davis, P.H. 1970. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 3., Edinburgh.
Davis, P.H. 1972. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 4., Edinburgh.
Davis, P.H. 1975. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 5., Edinburgh.
Davis, P.H. 1978. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 6., Edinburgh. Davis, P.H. 1982. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 7., Edinburgh.
Davis, P.H. 1984. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 8., Edinburgh.
Davis, P.H. 1985. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Vol. 9., Edinburgh
Davis, P. H., R. R. Mill, and K. Tan. 1988. Flora of Turkey and The East Aegean Islands (Supplement),Edinburgh University Press, Vol. 10, Edinburgh.
Düzenli, A., and H. Çakan. 2001. Flora of Mount Musa (Hatay- Turkey). Turkish Journal of Botany, 25: 285-309.
Ekim ve ark., 2000. Türkiye bitkileri kırmızı kitabı. Ankara.
Güner, A., N. Özhatay, T. Ekim, and H. K. C. Başer. 2000. Flora of Turkey and East Aegean Islands, Edinburgh University press, Supplement 2, Vol.11, 656 s, Edinburgh.
Hawkes, J. G. 1980. Crop Genetic Resources Field Collection Manuel. I.B.P.G.R and Eucarpia, Pudoc, Wageningen.
International Union for Conservation of Nature (IUCN). http://www.iucn.org/
Kretzschmar, H., W. Eccaricus, and H. Dietr. 2007. Die Orchideengattungen Anacamptis, Orchis, Neotinea. EchinoMedia-Verlag, Bürgel.
Kreutz, C.A.J., 2004. Kompendium der Europäischen Orchideen / Catalogue of European Orchids. Kreutz Publishers, Landgraaf The Netherlands, 239 p.
Kreutz, C. A. J. 2007. Neukombinationen und Erganzungen zu verschiedenen Europaischen Orchideentaxa. Ber.Arbeitskrs. Heim.Orch. 24 (1) : 142-186
Kreutz, C. A. J., and A. H. Çolak. 2009. Türkiye Orkideleri. Rota Yayınları, 848 s, Istanbul.
Yolcu, H. 1998. Kuseyr (Habib-in Neccar) Dağları (Hatay) Florası Üzerine Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 61 s, Hatay.
Kayıkçı, S. 2006. Samandağ (Hatay) Kıyı Kumullarının Florası. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 60 s, Hatay.
Kayıkçı, S., V. Altay, ve Y. Güzel. 2012. Hatay İlinde Yayılış Gösteren Bazı Geofit Bitki Türleri Üzerine Bir İnceleme. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, Türkiye, 5 (2): 139-143.
Kavak, S. 2006. Burnaz Kumullarının (Hatay) Flora ve Vejetasyonu. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 77 s, Adana.
Morschek, G., and K. Morschek. 1996. Orchids of Cyprus. Zyperns Orchideen. Selbstverlag, Moers.
The Convention on International Trade In Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES). http://www.cites.org/eng/disc/species.php.
Özhatay, N., and S. Kültür. 2006. Check-list of additional taxa to the Supplement Flora of Turkey III. Turk J Bot 30: 281-316.
Özhatay, N., S. Kültür, and S. Aslan, S. 2009. Check-list of additional taxa to the Supplement Flora of Turkey IV. Turk J Bot 33: 191-226.
Özhatay, N., S. Kültür, and S. Aslan. 2011. Check-list of additional taxa to the Supplement Flora of Turkey V. Turk J Bot 35: 589-634.
Sandal, G. 2009. Doğu Akdeniz Bölgesi’nde Yetişen Orkideler Ve Yetişme Ortamı Nitelikleri İle Tehdit Faktörlerinin Araştırılması. Doktora tezi. Çukurova Üniv. Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Adana.
Sezik, E. 1967. Türkiye’nin Salepgilleri, Ticari Salep Çeşitleri ve Özellikle Muğla Salebi Üzerine Araştırmalar. Doktora Tezi, 76 s, İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, İstanbul.
Sezik, E. 1984. Orkidelerimiz: Türkiye'nin orkideleri. Sandoz Kültür Yayınları, 166 s. İstanbul
Sezik, E. ve T. Baykal. 1991. Maraş Salebinin Menşei. Tübitak Doğa-Tr.J.of Pharmacy, 1:10-16.
Tan, A. ve T. Taşkın. 2001. Herbaryum hazırlama teknikleri. TAYEK/TYUAP. 4-6 Eylül 103: 1-6, Menemen, İzmir.
Türkmen, N., and A. Düzenli. 1998. The Flora of Dörtyol and Erzin Districts of Hatay Province in Turkey. Turkish Journal of Botany, 22: 121-141.