Ali PEKSÜSLÜ, İsmail YILMAZ, Abdullah İNAL, Hasan KARTAL

Tütün genotipleri

Türkiye tütün genetik kaynakları habitus, yaprak formu, çiçek rengi ve sümbüle durumu gibi birçok morfolojik özellik yönünden önemli farklar göstermektedir. Türkiye’de üretilen tütünler, çeşitli karakteristikleri ve yetiştirildikleri bölgelerin farklı ekolojik özelliklerine bağlı olarak dört üretim bölgesine ayrılmıştır: Ege, Marmara-Trakya, Karadeniz ve Doğu- Güneydoğu Anadolu. Orijin bakımından aynı bölge içinde yer alan, ancak önemli farklara sahip olan tipler de mevcuttur. Ülkemizde maviküfe dayanıklı veya populasyon niteliğinde 40’ın üzerinde çeşit ve ekotiple üretim yapılmaktadır. Ülkemizde üretimi yapılan tütünlerdeki yaprak rengi, açık sarıdan koyu kırmızıya, yaprak boyutları 3- 4 cm’den 30-40 cm’ye, yaprak dokusu bakımından incelendiğinde; çok inceden kalın ve etliye kadar değişebilmektedir. Bu derlemede yüksek derecede genetik çeşitlilik içeren Türkiye tütün genotipleri ve yerel çeşitlerinin harmancılık teknolojisindeki yeri ve önemi incelenmiştir.

Tobacco genotypes of Turkey

Tobacco genetic resources in Turkey have broad diversity in respect of morphological characters such as habitus, leaf form, color of corolla in flower and shape of inflorescence. Tobacco types grown in Turkey are categorized in four groups depending on their different characteristics and ecological conditions of their regions: Aegean, Marmara-Thrace, Blacksea and East-Southeast Anatolian. In Turkey, more than 40 different tobacco varieties and ecotypes resistant to blue mold are used in tobacco cultivation. Many morphological characters in oriental and semi-oriental tobacco vary in a wide range; from light yellow to dark red for color of leaf blade, 3-4 cm to 30-40 cm for leaf length, very tiny to thick for leaf texture. In this paper, tobacco genotypes and landraces in Turkey showing high level of diversity were evaluated in terms of their roles and importance in tobacco blends.

PDF

___

Anonim, 1980. Türkiye’de Tütün, Yapı Kredi Bankası A.Ş İktisadi Araştırma Yayınları
Anonim. 2006. TS-1000, Türk Tütünleri Standardı. (ıcs 65. 180 türk tütünleri aralık 2006)
Apti, R. 1984. Doğu ve Güneydoğu Tütün Populasyonlarını Morfoloji, Verim ve Kalite Bakımından Analizleri, E. Ü. Fen Bil. Enstitüsü, Doktora Tezi, Bornova-İZMİR.
Çamaş, N. ve Ö. Çalışkan, 2004. Türk Tütüncülüğü İçerisinde Bafra Tütünlerinin Yeri ve Kaliteli Bafra Tütün Menşesinin Yeniden Kazanımı, (http://www.bzo.org.tr /makale/ tutun.htm), 2004.
Dölek, İ. 1984. Marmara Bölgesi Nicotiana tabacum L. Saf Hat Çeşitlerinin Bazı Morfolojik Özellikleri ,Doktora tezi, Tekel Enst. Yay. No: TEKEL 306. EM/12.
Emiroğlu, Ü., S. Sekin, B. Bürün. 1987. Anter Kültüründen Yararlanarak Ege Bölgesi Tütünleri İçin Yeni Hatların Geliştirilmesi. Doğa Tu Tar. Ve Or. D. C. 11 S.2 (TOAG-480).
Esendal E., A.K. Ayan, S. Aytaç ve N. Çamaş. 1997. Bafra Populasyonundan Toplanan Tütün Hatlarının Bazı Özelliklerinin Analizi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, 611-613, Samsun.
Esendal, E., A.K. Ayan, S. Aytaç ve N. Çamaş. 2001. Bafra Populasyonundan Toplanan Tütün Hatlarının Bazı Özelliklerinin Analizi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ (2):267-272.
Gencer, S. 2001. Türkiye Tütün Çeşitleri, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Yayın No 101, Menemen, İzmir 2001.
İncekara, F. 1979. Endüstri Bitkileri. 4. Cilt (Keyf Bitkileri), E.Ü.Z.F. Yay.No.84, Bornova.
Otan, H. ve Apti, R. 1989. Tütün, T.C. T.O.K.İ.B. Ege T.A.E. Yay. No: 83, Menemen- İZMİR.
Özçam, A. 1988. Ege Bölgesi Tütünlerinin Islahı ve Standardizasyonu, Milli Tütün Komitesi, Bilimsel Araştırma Alt Komitesi 8. Toplantısında Sunulan Bildiriler Ve Toplantı Tutanakları, 28-30 Kasım 1988. İstanbul.
Peksüslü, A. 1998. Bazı Türk Tütün Çeşitlerinin İzmir- Bornova Koşullarında Agronomik Fizyolojik Ve Biyokimyasal Özellikleri, Doktora Tezi,. E.Ü. F en Bilimleri Enstitüsü, Bornova-İzmir.
Peksüslü, A. 2000. Bazı Türk Tütün Çeşitlerinin İzmir- Bornova Koşullarında Morfolojik Fizyolojik Ve Agronomik Özellikler,. Tyuap, 23-25 Mayıs 2000, ETAE. Yayın No:98. S. 249-268, Menemen -İzmir.
Peksüslü, A. 2005 A. Ege Bölgesi Tütün Çeşitleri Ve Bölgedeki Performansları, E.Ü.Z.F. Tarım mak. / Tarla Bit. Böl. Çalıştaylar dizisi No:8, Bornova.
Peksüslü, A. ve S. Gencer. 2002. Tütün Tarımı, E.T.A.E. Yayın No:105, Menemen /İzmir.
Peksüslü, A. 2005. B. Ege Bölgesine Uygun Yeni Tütün Çeşitleri Ve Bölgedeki Performansları, TAYEK 06-08 Eylül 2005, E.T.A.E. Yay. No:120. S. 217-231, Menemen-İzmir.
Peksüslü, A., N. Çamaş, İ. Yılmaz ve D. Kurt. 2010. Türkiye Tütün Genetik Kaynakları Ve Sektörde Kullanımı. Uluslar arası Oryantal Tütün Sempozyumu. 5. Nisan 2010. Sapancı Kültür Sarayı. İzmir.
Perrin, O. 1938. Türk Tütünleri (IV kısım) İnhisarlar Tütün Enst. Rap (Çeviren Z. Akkoyunlu) 2 (1):20-58, İstanbul
Sarıoğlu, M. 1976. Tütünlerin Kalite Nitelikleri, Tekel Genel Müd. Yay., İstanbul.
Sarıoğlu, M. 1980. Türk Tütünleri, Tekel Genel Müd. Yay. 199 EAG/DKY 61., İstanbul.
Sekın, S. ve A. Peksüslü. 1995. Ege Tütün Genotiplerinin Agronomik Özellikleri, I. Milli Tütün Komitesi. Bilimsel Araştırma Alt Komitesi 13. Toplantısında Sunulan Bildiriler. 25-27 Ekim 1995. Istanbul.
Sekın, S., G. Yazan ve A. Peksüslü. 1996. How Oryantal Tobaccos Are Cured In Turkey. Balkan Tobacco Conference 16-18 Luly 1996. Bio Technogy And Bio Technogical. Eq. Sandanski, Bulgaria.
Şuben, M. 1976. Tütün endüstrisinde kalite kontrolu. Tekel Gen. Md. Yay, İstanbul.
Tutel, B. 1963. Thrips'e Mukavemet Bakımından Nicotiana tabacum L.'nin Malatya ve Bursa Çeşitleri Üzerinde Morfolojik, Anatomik ve Fizyolojik Araştırmalar, Tekel Enst. Rap.(1):99-112, İstanbul.