Bursa Ekolojik Koşullarında Bazı Arpa (Hordeum vulgare L.) Genotiplerinin Verim ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu çalışma, Bursa ekolojik koşullarına uyumlu arpa genotiplerini saptamak amacıyla, 2007-2008 ve 2008-2009 yıllarında Karacabey Tarım işletmesi Müdürlüğü deneme tarlalarında tesadüf blokları deneme deseninde dört tekrarlı olarak yürütülmüştür. Araştırmada 20 hat ve 5 çeşit kullanılmış olup, incelenen bütün tarımsal özellikler yönünden çeşitler arasında önemli farklar bulunmuştur.Çeşit ve hatların bitki boyu 74,8-104,1 cm, m2’deki basak sayısı 468,8-988 adet, başak uzunluğu 6,511,5 cm, başaktaki tane sayısı 20,0-46,3 adet, başak tane verimi1,0-2,3 g, 1000 tane ağırlığı 38,0-53,3 g, hektolitre ağırlığı 59,267,9 kg/hl, ham protein oranı % 11,7-15,1, ≥2,5 mm tane irilik %’si 66,3-86,3 ve tane verimi 256,6-481,8 kg/da arasında değişmiştir. Çalışma sonunda en yüksek tane verimi Bornova92 çeşidi ve bu çeşitle aynı verim grubunda yer alan 15, 21, 17, 20, 12, 16, 25, 24, 19, 9, 8 ve 10 numaralı hatlardan, en yüksek hektolitre ağırlığı 23, 16, 20 ve 17 numaralı hatlardan, en yüksek bin tane ağırlığı 16 numaralı hattan, en yüksek ≥2,5 mm tane iriliği 15, 21, 16 ve 20 numaralı hatlardan, en yüksek ham protein ise 7 numaralı hattan elde edilmiştir. Bursa ekolojik koşullarına uygun ümitvar arpa hatlarının belirlenmesi üzerine yürütülen bu araştırmada; tane verimi ve bazı kalite kriterlerine gore 15, 21, 17, 20, 12,16, 25, 24, 19, 9, 8 ve 10 numaralı hatlar ümitvar bulunmuştur

Anahtar Kelimeler:

Arpa, Hordeum vulgare L., tane verimi, kalite, hat, çeşit

PDF

___

Abacı, A. Y. 1989. Tokat Yöresinde 1987 Sonbaharında Ekilen 40 Arpa Hat ve Çeşidinde Verim ve Verim Öğeleri Üzerinde Araştırma. Cumhuriyet Üniv. Fen Bil. Enst. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
Akar, T., M. Avcı, F. Düşünceli,H. Tosun, A.N. Ozan, S. Albustan, K. Yalvaç, İ. Sayım, D. Özen, H. Sipahi. 1999. Orta Anadolu ve Geçit Bölgelerinde arpa tarımının sorunları ve çözüm yolları. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu. 8-11 Haziran 1999 Konya. s. 77-86.
Akdeniz, H., B. Keskin, İ. Yılmaz, E. Oral. 2003. Bazı Arpa Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurları İle bazı kalite Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agic. Sci.), 2004, 14(2): 119-125.
Akıncı, C., İ. Gül, M. Çölkesen. 1999. Diyarbakır kosullarında bazı arpa çesitlerinin tane ve ot verimi ile bazı verim unsurlarının belirlenmesi. 3.Tarla Bitkileri Kongesi, 15-18 kasım 1999, Adana. 405-410.
Akten, Ş. ve A. Akkaya. 1989. Ekim yöntemi ve ekim sıklığının kışlık arpanın verim ve bazı verim öğelerine etkisi. Atatürk Univ. Zir. Fak. Dergi., 20 (1): 42-58.
Anonim. 2003. Bursa, ekonomik ve sosyal göstergeler. Bursa Valiliği yayınları 80. Yıl yayını, ISBN: 975-585-375-8 s.384, Bursa.
Anonim. 2006. Bursa, Mustafakemalpaşa, Keles, Büyükorhan, Harmancık, Balıkesir, Dursunbey, Domaniç, Kütahya, Emet, Gediz, Simav, Davecikanalı, Tavşanlı meteoroloji istasyonları çok yıllık ve aylık yağış ve sıcaklık verileri raporları DMİ Genel Müd. (yayınlanmamış) s.32.
Anonim. 2010. T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara. http://www.tuik.gov.tr. Baş, M. 1987. Arpalarda Ekim Zamanının Verim ve Diğer Bazı Özellikler Üzerine Etkisi. Cumhuriyet Üniv. Fen Bil. Enst. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
Budaklı, E,. G. Bayram, M. Türk, N. Çelik. 2005. Bazı İki Sıralı Arpa (Hordeum vulgare conv. Distichon) Çeşitlerinde Farklı Azot Dozlarının Verim, Verim Unsurları ve Kalite Üzerine Etkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 19 (2): 1-11.
Çölkesen, M. ve Y. Kırtok. 1987. Çukurova’nın Taban ve Kıraç Koşullarında Değişik Kökenli Arpa Çeşitlerinin Maltlık Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Türkiye Tahıl Sempozyumu. 6-9 Ekim 1987, Bursa. 559-569.
Çölkesen, M., L. Cesurer, C. Yürürdurmaz, V. Demirbağ, A. Çiçek, A. Başgül, A. Engin. 1999. Kahramanmaraş Koşullarına Uygun Yüksek Verimli Arpa Çeşitlerinin Belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongesi (15- 18 Kasım) Cilt 1 (Genel ve Tahıllar) s: 234-239, Adana.
Çölkesen, M., A. Öktem, A. Engin, G. Öktem, V. Demirbağ, C. Yürürdurmaz, A. Çokkızgın. 2002. Bazı Arpa Çeşitlerinin (Hordeum vulgare L.) Kahramanmaraş ve Şanlıurfa Koşullarında Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 5(2): 76–87. Demir. İ. 1983. Tahıl Islahı. Ege Üniv. Ziraat Fakultesi Yayın No: 235, Ders Kitabı, Ofset Basımevi, Bornova - İzmir.
Elgün, A., S. Türker, N. Bilgiçli. 2001. Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolü. Selçuk Üniv. Ziraat Fak. Gıda Müh. Bölümü. Yay. No:2, Konya.
Engin, A.1989. Biralık Arpalarda Önemli Kalite Özellikleri ve Bunların Malt Kalitesi Üzerine Etkileri.Arpa-Malt Semineri S:38-41 Konya.
Engin, A., A. Başgül, R. Özkara. 1999. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, Konya, 524-53
Geçit, H. H., M. S. Adak. 1988. Osman Tosun Gen Bankasındaki 1-96 Sıra Numaralı Arpa Materyalinde Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Özelliklerin Belirlenmesi. Ank. Üniv. Ziraat Fak., Cilt 39, Fasikül 1-2, 326-335, Ankara.
İmamoğlu, A., N. Sarı, L. Demir, T. İnce, H. Kılıç. 2008. Sahil Kuşağında Arpa (Hordeum vulgare L.) Çeşitlerinin Stabilite Analizi ve Performanslarının Değerlendirilmesi. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran 2008 Konya, s.147-157.
Kaydan, D., M. Yağmur. 2007. Van Ekolojik Koşullarında Bazı İki Sıralı Arpa Çeşitlerinin (Hordeum vulgare L. conv. distichon) Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Bir Araştırma. Ankara Ünv. Zir. Fak. Tarım Bilimleri Dergisi,13 (3),269-278.
Kırtok, Y. ve M. Çölkesen. 1985. Çukurova koşullarında denemeye alınan arpa çeşitlerinde önemli bazı verim unsurları üzerinde path katsayısı analizi. Doğa Bilim Dergisi D2: 40-50.
Kırtok, Y. ve İ. Genç. 1980. Çukurova koşullarında değişik kökenli arpa çeşitlerinin verim ve verim unsurları üzerine araştırmalar. TUBİTAK VII. Bilim Kongesi Yayın No: 552, TOAG Seri No: 115: 157-170.
Kün. E. 1988. Serin İklim Tahılları Ders Kitabı. A.Ü.Z.F.Yayınları, Yayın No:1032/299, s:187-195, Ankara.
Kün, E., M. Özgen, H. Ulukan. 1992. Arpa Çeşit ve Hatlarının Kalite Özellikleri Üzerine Araştırmalar. 2. Arpa-Malt Semineri. 25-27 Mayıs 1992, Konya. 70-95.
Kün. E. 1996. Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Üçüncü Baskı, Ank. Üniv. Zir. Fak. Yay. Yayın No.: 1451, Ders Kitabı: 431, Ankara.
Nasr, H. G., H.L. Shands, and R.A. Forsberg. 1973. Correlation between kernels pulmpness, lodging and other agonomic characteristics in six-rowed barley crosses. Crop Science. 13(4):399-401.
Öztürk, A., Ö. Çağlar, A. Tufan. 2001. Bazı arpa çeşitlerinin Erzurum koşullarına adaptasyonu. Atatürk Üni. Zir. Fak. Dergisi, 32 (2), 109-115.
Öztürk, A., Ö. Çağlar, S. Atken. 1997. Erzurum yöresinde maltlık olarak yetiştirilebilecek arpa genotiplerinin belirlenmesi. II. Tarla Bitkileri Kongesi. 1997, Samsun. 70-75.
Öztürk. İ., R. Avcı, T. Kahraman. 2007. Trakya Bölgesi’nde yetiştirilen bazı arpa (Hordeum vulgare L) çeşitlerinin verim ve verim unsurları ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Trakya Üniv. Zir. Fak. dergisi, 21 (1): 59-68.
Puri, Y. P., C. O. Qualset, and W. A. Willams. 1982. Evolation of yield component as slection criteria in barley. Crop Science, 22:927-931.
Sarı, N. ve A. İmamoğlu. 2009. Menemen Ekolojik Koşullarına Uygun İleri Arpa Hat ve Çeşitlerinin Belirlenmesi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi 19 (1): 22-31.
Sirat. A. ve İ. Sezer. 2005. Samsun Ekolojik Koşullarına Uygun Arpa (Hordeum vulgare L.) Çeşitlerinin Belirlenmesi. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20(3):72-81
Sirat, A. ve İ. Sezer. 2009. Bafra ovası koşullarına uygun arpa (Hordeum vulgare L.)çeşitlerinin belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilim. Dergisi 24(3):167-173.
Sönmez, F., M. Ülker, N. Yılmaz, H. Ege, R. Apak. 1996. Farklı ekim sıklıklarının bazı kışlık Arpa çeşitlerinde verim ve verim öğelerine etkisi. Y. YIL Ziraat Fakültesi Dergisi, 6 (1): 133-146, 1996, Van.
Steel, R. G. D., and J. H. Torrie. 1980. Principles and procedures of statistics. Mc Graw Hill Book Company Inc., New-York.
Şehitoğlu, M. 2007 Arpa Çeşitlerinde Farklı Tohumluk Miktarlarının Verim, Verim Öğeleri ve Kalite Özelliklerine Etkileri. Selçuk Üniv.Fen Bil. Ens. Yüksek Lisans Tezi.
Taş, B. ve N. Yürür. 2002. Bursa Ekolojik Koşullarında Bazı Yabancı İki Sıralı Arpa (Hordeum vulgare distichon) Çeşitlerinin Kimi Verim ve Kalite Özelliklerinin İncelenmesi. Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg., (2002) 16: 117-127.
Turan, M, A., A. V. Katkatı, G. Özsoy, S. Taban. 2010. Bursa İli Aluviyal tarım topraklarının verimlilik durumları ve beslenme sorunlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 24 (1): 115-130
Ülgen, N., N. Yurtsever. 1984. Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi, T.C. Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Topraksu Genel Müdürlüğü, Araştırma Daire Başkanlığı. Yayın no 47, Rehber No: 8, Ankara -1984.
Whitman, C. E., J. L. Haffield, and R. J. Reginato. 1985. Effect of slope position on the mico climate gowth and yield of barley. Agon. J. 77: 663-669.
Yılmaz, N., H. Ege, F. Sönmez, M. Ülker. 1994. Van yöresine adapte olabilecek bazı kışlık arpa çeşit ve hatlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. III. Ulusal Nükleer Tarım ve Hayvancılık Kongesi. Tebliğ Özetleri 53s, 19-21 Ekim 1994 Ankara.
Yurtsever, N., 1984. Deneysel Istatistik Metotları. Köy Hizmetleri Toprak ve Gübre Arş. Enst. Müdürlüğü Yavınları Genel Yayın No.l21 Ankara.