BAYRAM BAŞ, OSMAN TURHAN, FATMA KARACA TURHAN

Türkçe Öğretiminde Etkinlik Stratejisi Geliştirmeye Yönelik Bir Durum Tespiti: 5. Sınıf Türkçe Çalışma ve Öğretmen Kılavuz Kitabı Örneği

Etkinlik yaklaşımı ve bu doğrultuda etkinlik stratejisi geliştirme süreci, yapılandırmacı yaklaşımın temel boyutlarındandır. Ders kitaplarının yanında çalışma kitapları için hazırlanan ve öğretmen kılavuz kitaplarında yönergeler biçiminde sunulan etkinliklerin nasıl bir stratejiyle hazırlandığı, etkinliklerde hangi becerilere yer verildiği ve öğretmenlere bu yönde nasıl bir görevin yüklendiği cevaplanması gereken önemli sorulardır. Bu çalışma 2015 yılında yayımlanan Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı doğrultusunda 2016-2017 öğretim yılında MEB tarafından 5. sınıflar için hazırlanmış Türkçe çalışma kitabında bulunan etkinliklerin ve aynı sınıfın öğretmen kılavuz kitabında yer alan etkinlik yönergelerinin, temel beceriler, zihinsel beceriler ve öğretmen rolü boyutlarıyla değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden iç içe geçmiş tek durum deseninin kullanıldığı bu çalışmanın araştırma nesnesini Türkçe 5. Sınıf Çalışma Kitabı ve Öğretmen Kılavuz Kitabı oluşturmaktadır. Çalışma, bu kitapların 1. temasında yer alan etkinlikler ve etkinlik yönergeleriyle sınırlandırılmıştır. Veri toplama aracı olarak 8 basamaktan (Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, eleştirel ve yaratıcı düşünme, iletişim, problem çözme, araştırma, bilgi teknolojilerini kullanma, girişimcilik, karar verme) meydana gelen temel beceriler, 9 basamaktan (sıralama, sınıflama, sorgulama, ilişki kurma, eleştirme, tahmin etme, analiz, sentez, değerlendirme) meydana gelen zihinsel beceriler ve araştırmanın inceleme nesnesinde doküman incelemesiyle elde edilen veriden hareketle oluşturulan 9 basamaktan (dikkat, ön bilgileri harekete geçirme, etkinliğe yönlendirme, plan yapma, bilgiyi bulmaya yönlendirme, bilgiyi sunma, pekiştirme yapma, iletişim, ölçme ve değerlendirme) meydana gelen öğretmen rolü kategorileri doğrultusunda oluşturulan ölçüt listesi kullanılmıştır. Veri betimsel analiz ve içerik analiziyle değerlendirilip 5. sınıf düzeyinde etkinlik geliştirme stratejilerine yönelik tespitlerde bulunulmuştur. Çalışmada etkinliklerin yapılandırmacı yaklaşım doğrultusunda hazırlandığı, temel ve zihinsel becerilerin nitel ve nicel açıdan farklı oransal yeterlilikler gösterdiği ve öğretmene rehberlik rolü tanımlandığı sonucuna ulaşılmıştır

An Assessment of Activity Development Strategy in Teaching Turkish: The Case of 5th Grade Turkish Workbook and Teacher’s Book

Activity approach and strategies for developing an activity in line with it constitute one of the main dimensions of the constructivist approach. In the activities which are presented in the form of instructions as accompaniments to text books and teacher’s books, the strategy used in their preparation, the skills that were made use of in them, and the responsibility assigned to teachers regarding their use are issues that need to be considered. This study was conducted to evaluate activities in the 5th grade Turkish Workbook prepared by the Ministry of National Education in the 2016-2017 academic year in accordance with the Turkish curriculum published in 2015 and instructions for activities in the Teacher’s book of the same grade in terms of basic skills, cognitive skills, and teacher roles. In this study which used embedded single case study research design, the objects of study were the 5th grade Turkish Workbook and Teacher’s Book. The study was limited to the activities and activity instructions in Unit 1. As the data collection tool, a list of criteria prepared according to the three criteria which are basic skills which consisted of 8 categories (using Turkish accurately and effectively, critical and creative thinking skills, communication, problem solving, research, using information technologies, entrepreneurship, decision making); cognitive skills which consisted of 9 categories (sequencing, classifying, questioning, associating, criticizing, guessing, analyzing, synthesizing, evaluating); and teacher roles which consisted of 9 categories (attention, activating prior knowledge, guiding toward activity, planning, guiding for finding information, presenting information, reinforcing, communicating, testing and assessment) were used. The data were analyzed using descriptive and content analysis, and strategies for activity development at 5th grade level were identified. The findings of this study show that activities were built around the constructivist approach, that basic and cognitive skills were manifested at different rates, and that teachers’ role was identified as that of a guide

PDF

___

Akgündüz, D., Aydeniz, M., Çakmakçı, G., Çavaş, B., Çorlu, M. S., Öner, T., ve Özdemir, S. (2015). STEM eğitimi Türkiye raporu: Günün modası mı yoksa gereksinim mi? İstanbul: Scala Basım.
Anagün, Ş. S., ve Yaşar, Ş. (2009). İlköğretim beşinci sınıf fen ve teknoloji dersinde bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesi. İlköğretim Online, 8(3).
Bozkurt, Ö., ve Erdurur, K. (2013). Girişimci Kişilik Özelliklerinin Girişimcilik Eğilimindeki Etkisi: Potansiyel Girişimciler Üzerinde Bir Araştırma, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8(2) :57-78.
Brooks, J. G., ve Brooks, M. G. (1999). In search of understanding: The case for constructivist classrooms.
Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development Bukova-Güzel, E. ve Alkan, H. (2005). Yeniden yapılandırılan ilköğretim programı pilot uygulamasının değerlendirilmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), s. 385-420
Chen, C. (2003). A constructivist approach to teaching: Implications in teaching computer networking. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 21(2), 17.
Çiftçi, S., Sünbül, A. M., ve Köksal, O. (2013). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşıma göre düzenlenmiş mevcut programa ilişkin yaklaşımlarının ve uygulamalarının değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1).
Çubukçu, Z. (2010). Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Sınıf Yönetimi. Eğitime Bakış, Eğitim öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 16, 37-40.
Demirel, Ö. (2008). Yapılandırmacı Eğitim. Eğitim ve Öğretimde Çağdaş Yaklaşımlar Sempozyumu, 03-04 Nisan, İstanbul: Harp Akademisi Basımevi.
Deryakulu, D. (2000). Yapıcı öğrenme. A. Şimşek (Ed. ), Sınıfta demokrasi. (s. 53-77). Ankara: Eğitim Sen Yayınları
Erdoğan, T. (2007). İlköğretim 3. sınıf Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabı ve öğrenci çalışma kitabının yapılandırmacı yaklaşıma uygunluğu. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 163-172.
Gönen, S., ve Andaç, K. (2009). Gözden geçirme stratejisi ile desteklenmiş yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin basınç konusundaki erişilerine ve bilgilerinin kalıcılığına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 28-40.
Günay, R. (2015). Eğitim Fakültesinde Görev Yapan Öğretim Elemanlarının Yapılandırmacı Öğretmen Algıları. Elementary Education Online, 14(3), 845-861.
Güneş, F. (2011). Dil Öğretim Yaklaşımları ve Türkçe Öğretimindeki Uygulamalar/Language Teachıng Approaches And Theır Applıcatıons In Teachıng Turkısh. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15).
Güneş, F. (2017). Türkçe öğretiminde etkinlik yaklaşımı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 48-64
Hezen, E. (2009). İlköğretim 1-5. Sınıflar Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu’nun ögelerinin öğretim programında yer alan temel becerileri geliştirmeye uygunluğu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kala, A. (2015). 2013 Kamu personeli seçme sınavı biyoloji alan bilgisi sorularının biyoloji öğretmenliği alan bilgisi yeterliklerine ve yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Kan, A. Ü. (2006). Yeni İlköğretim Programında Öngörülen Temel Becerileri Kazanmada Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler ve Türkçe Derslerinin Etkilerine İlişkin Öğrenci Görüşlerinin Değerlendirilmesi. (Diyarbakır İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Karadeniz, Y. (2010). "Türkiye’de girişimcilik eğitimi.” Anahtar Dergisi, Temmuz, 42-44.
Karaman, İ. (2005). Erzurum ilinde bulunan liselerdeki fizik sınav sorularının Bloom taksonomisinin basamaklarına göre analizi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1).
Koç, G. (2010). Yapılandırmacı sınıflarda öğretmen-öğrenen rolleri ve etkileşim sistemi. Eğitim ve Bilim, 32(142).
Koray, Ö., Altunçekiç, A., ve Yaman, S. (2005). Fen bilgisi Öğretmen Adaylarının Soru Sorma Becerilerinin Bloom Taksonomisine Göre Değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(17), 33-39.
Kurudayıoğlu, M., ve Çetin, Ö. (2015). Temel Beceriler ve Türkçe Öğretimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3 (3), 1-19.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2005). İlköğretim 1-5 sınıf programları tanıtım el kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2009). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-5. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2015). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Ankara: Millî Eğitim.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim.
Ocak, G. ve Tavlı, M. (2010). Yapılandırmacı öğrenme ortamları. Eğitime Bakış, Eğitim öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 16, 56-60.
Özatalay, H. (2007). İlköğretim I. Kademe Türkçe Öğretim Programında Öğrencilere Kazandırılması Hedeflenen Temel Becerilerin Ders Kitaplarında Kullanılmasına İlişkin Durum Çalışması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Özdemir, S. M. (2005). Üniversite Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 297-316.
Özerbaş, M. A. (2007). Yapılandırmacı Öğrenme Ortamının Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Kalıcılığına Etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(4), 609-635.
Özmantar, M. F., ve Bingölbali, E. (2009). Etkinlik tasarımı ve temel tasarım prensipleri. İlköğretimde Karşılaşılan Matematiksel Zorluklar ve Çözüm Önerileri. Pegem Akademi, Ankara.
Schunk, D. H. (2009). Öğrenme Teorileri–Eğitimsel Bir Bakışla (Çev. : Muzaffer Şahin). Ankara: Nobel Yayın.
Tarnopolsky, O. B. (2017). Developing a constructivist textbook of English for university students majoring in tourism. Austrian Journal of Humanities and Social Sciences, (1), 56-62.
Türnüklü, A., ve Bekmezci, E. (2010). Sosyal yapılandırmacılığın penceresinden öğrencilerin davranışlarının yönetimi. Eğitime Bakış Dergisi, 16, 27-31.
Willis, J. (1996). A flexible framework for task-based learning. Challenge and change in language teaching, 52- 62.
Yahşi Cevher, Ö. (2008). Türkçe programının ilköğretim 6. sınıf düzeyinde eleştirel düşünme becerisine etkililiği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yaşar, Ş. (1998). Yapısalcı kuram ve öğrenme-öğretme süreci. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1- 2), 68-75.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yurdakul, B. (2005). Eğitimde Yeni Yönelimler, (Ed. Özcan Demirel) PegemA Yayıncılık. Ankara, 39-65.