Kelime Hazinesinin Zihinsel Boyutu Mehmet KURUDAYIOĞLU

Bir kişinin, topluluğun ya da bütün bir dilin sahip olduğu söz ya da kelimeler bütünü olarak tanımlanan kelime hazinesine söz varlığı da denilmektedir. İnsanların sahip olduğu kelime hazinesinden bahsedildiğinde onların zihinlerinde bulunan kişisel sözlükleri anlaşılmaktadır. Kısaca kelime hazinesi teriminden kasıt insanın beyninde bulunan zihinsel sözlüktür. İnsanın davranışlarını doğuran bir mekanizma olan zihin dil becerileri olan okuma dinleme konuşma ve yazma becerilerinin beynimizdeki karmaşık süreçlerinin de uyumlu bir şekilde işlemesini sağlamaktadır. Kelime hazinesi de anlama ve anlatmaya bağlı dil becerilerine bağlı olarak iki grupta ele alınmaktadır; alıcı kelime hazinesi ve üretici kelime hazinesi. Alıcı kelime hazinesi, okuma ve dinleme sürecinde bireyin anlamasına yarayan kelime hazinesini, üretici kelime hazinesi ise bireyin konuşma ve yazma gibi anlatma faaliyetlerinde kullandıkları kelime hazinesini ifade etmektedir. Doküman taramasına dayanan bu nitel çalışmanın amacı kelime hazinesinin zihinsel boyutunun ele almak ve bu bağlamda kelime hazinesinin bellekle olan ilişkisini betimlemektir

Mental Aspect of Vocabulary

Vocabulary, which is defined as the entire collection of words a person, a community, or a language has, is also referred to as lexicon. When vocabulary that individuals possess is discussed, the personal dictionaries they have in their minds are referred to. Briefly stated, the term vocabulary is the mental dictionary of the human brain. Mind, which is the mechanism that is responsible for human behavior, enables the complex processes at work in our brain for the language skills of reading, listening, speaking, and writing skills to function in a harmonious manner. Vocabulary is classified into two groups in terms of language skills related to comprehension and production as receptive vocabulary and productive vocabulary. Receptive vocabulary refers to the part of the lexicon used by individuals in the comprehension process as they are engaged in reading and listening while productive vocabulary refers to the part individuals make use of in the production process in speaking and writing activities. This qualitative study which is based on document analysis aims to dwell on the mental dimension of vocabulary and to describe the relationship of the vocabulary to memory within that context

___

Begley, S. (1996) Your cilhd’s brain, Newsweek. February 19.

Buzan, T. (1991). Use your perfect memory. New York: Penguin

Demircan, Ö. (1990). Yabancı dil öğretim ve yöntemleri. İstanbul: Ekin Eğitim-Yay.

Ekmekçi, E. Ö. (1991). Sözel bellek ve hatırlama. Dilbilim Araştırmaları, 50-58.

Erden, M. ve Akman. Y. (1995). Eğitim psikolojisi, gelişim, öğrenme, öğretme. Ankara: Arkadaş Yay

Ergenç, İ. (1999). Dilbilimin bakış açısıyla beyin. Popüler Bilim, Temmuz, 41-49.

Ergenç, İ. (2000). Dilin beyindeki organizasyonu ve konuşmanın gerçekleşmesi. Multidisipliner yaklaşımla beyin ve kognisyon. (Editörler: Karakaş, Aydın, Erdemir ve Özemsi) Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi.

Greenfield, S. (2000). İnsan beyni. İstanbul: Varlık Yayınları.

Hürriyet Bilim (2003). Büyük keşif; Bebekler 3 aylıkken anadilini tanıyor. 4 Ekim 2003 (91) 4-6.

Kahraman, Y. (2000). Lisan bozuklukları, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.

Karakaş, S. vd. (2000). Bellek bataryası: Beyin / biliş ilişkisini belirlemede nöropsikolojik testler. Multidisipliner yaklaşımla beyin ve kognisyon. (Editörler: Karakaş, Aydın, Erdemir ve Özemsi), Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi.

Karakaş, S.(1999). Bellek nedir? Belleğin güçlendirilmesi. Popüler Bilim, Temmuz, 22-24.

Kuhl, P.K. (2001). Born to learn: Language, reading, and the brain of the child. White House Summit on Early Childhood Cognitive Development. July 26

Mccarthy, R. A. ve Warrington. E.K.(1987). Understanding: A function of sort-term memory?, Brain, (110), 1565-1578.

Özakpınar, Y. (1997). Hafıza yanılmalarının doğuşu ve iki ayrı hafıza kodu teorisi, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.

Penrose, R. (1999). Us nerede (Çev: Tekin Dereli), Ankara: TÜBİTAK Yay.

Senemoğlu, N. (2001). Gelişim, öğrenme ve öğretme, kuramdan uygulamaya. Ankara: Gazi Kitabevi.

Stillings, N. vd. (1995). Cognitive science. Cambridge: The MIT Press “A Bradford Book”.

Tanrıdağ, O. (1993). Afazi, Ankara: GATA Basımevi.

TDK (2005). Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yayınları.

Yalçın, A. (1997), Türkçe öğretim yöntemlerine yeni bir yaklaşım. Ankara: (Mekanik çoğaltma).

Yalçın, A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri (yeni yaklaşımlar). Ankara: Akçağ Yayınları.