Ebru Hasibe Tanju Aslışen, sakine hakkoymaz

Erken Okuryazarlık Alanında Gerçekleştirilmiş Lisansüstü Tez Çalışmalarının İncelenmesi: Bir İçerik Analizi

Bu çalışmanın amacı, yurt dışı ve yurt içinde 2015 ve 2020 yılları arasında erken okuryazarlık alanında gerçekleştirilmiş lisansüstü tezlerin incelenmesidir. Bu alandaki tez çalışmalarını belirlemek üzere ProQuest Dissertations and Theses ve Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanlarından 29.03.2020 ve 27.04.2020 tarihleri arasında tarama yapılmış, elde edilen veri seti bazı ölçütlere göre belirlenmiştir. Bu araştırmadaki ölçüt, tezlerin erken okuryazarlık alanında olması, eğitim-öğretim konu alanı kapsamında yer alması ProQuest Dissertations and Theses ve YÖK Ulusal Tez Merkezi’nde kayıtlı, erişim izinlerinin olmasıdır. Bu ölçütleri karşılayan toplam 73 lisansüstü tez çalışmaya dâhil edilmiştir. Araştırma, nitel bir araştırma olup veriler doküman incelemesi tekniğiyle toplanmıştır. Tezler hakkındaki detaylı bilgiler, araştırmacılar tarafından geliştirilen “Lisansüstü Tez İnceleme Formu” aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde frekans (f) ve yüzdelerden (%) yararlanılmıştır. Tez çalışmalarının tez türüne göre dağılımları incelendiğinde yurt içinde en fazla yüksek lisans düzeyinde, yurt dışında ise doktora düzeyinde tez çalışmalarının gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Yurt içi lisansüstü tezlerde nicel araştırma desenlerinin daha ağırlıklı kullanıldığı görülürken, yurt dışında ise nitel araştırma desenlerinin tercih edildiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma grubunda çocukların yer aldığı lisansüstü tezlerde çoğunlukla nicel araştırma deseni altında ölçme araçlarının kullanıldığı, bunların uyarlama çalışması önceden yapılmış hazır ölçekler olduğu ve bu şekilde araştırmalarda yer aldığı belirlenmiştir. Nitel araştırma deseninde yürütülen tezlerde ise görüşme ve gözlem yönteminin sıklıkla kullanıldığı ve tüm araştırmalarda ortak olan tek veri toplama aracının, her araştırmanın amacına bağlı olarak geliştirilen kişisel bilgi formu olduğu gözlenmiştir. Araştırmanın bulguları doğrultusunda, erken okuryazarlığın ele alındığı çok boyutlu çalışmaların yürütülmesi önerilmektedir.

Analysis of Postgraduate Theses on Early Literacy: A Content Analysis

The present study aims to analyze postgraduate theses on early literacy conducted in Turkey and abroad between 2015 and 2020. In order to select theses on this field, scanning was conducted between 29.03.2020 and 27.04.2020 on databases including ProQuest Dissertations and the Council of Higher Education's National Thesis Center. The criterion in this research is that the theses are in the field of early literacy, being in the field of education and training, being registered in ProQuest Dissertations and Theses and the Council of Higher Education's National Thesis Center, having access permissions. 73 postgraduate theses in total meeting these criteria were included in the study. The study is a qualitative one and data were collected by the document analysis technique. Detailed information on the theses was collected through the “Postgraduate Thesis Analysis Form” developed by the researchers. Frequency (f) and percentages (%) were used in data analysis. When the researcher analyzed these theses according to their distribution by thesis type, it was observed that the majority was at master's level in Turkey whereas the majority was at doctoral level abroad. While it was seen that quantitative research designs were used more in postgraduate theses in Turkey, it was concluded that qualitative research designs were preferred abroad. Based on research findings, the research recommends that multidimensional studies focusing on early literacy be conducted.

PDF

___

Ahi, B., & Kıldan, A. O. (2013). Türkiye’de okul öncesi eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi (2002-2011). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 23-46.
Altun, D., Şendil, Ç. Ö., & Şahin, İ. T. (2011). İnvestigating the national dissertation and thesis databate in the field of early childhood education in Turkey. Procedia Social and Behavioral Sciences, 12, 483-492.
Bahçacı, Ö., & Türkoğlu, B. (2019). Türkiye’de okul öncesi öğretmenleri ve okul öncesi öğretmen adayları ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Turkish Studies Educational Sciences, 14(4), 1103-1139.
Bayraktar, V., & Temel, F. (2014). Okuma yazmaya hazırlık eğitim programının çocukların okuma yazma becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 8-22.
Beaty, J. J. (2018). Erken Çocuklukta 50 Okuryazarlık Stratejisi (Çev. Alisinanoğlu, F. ve Kaya, S. D.). Ankara: Pegem.
Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi. Teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Bredekamp, S. (2015). Erken Çocukluk Eğitiminde Etkili Uygulamalar. (Effective Practices in Early Childhood Education, 2nd Edition). (Çev. Hatice Zeynep İnan ve Taşkın İnan). 343-345. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Can Yaşar, M., & Aral, N. (2011). Türkiye’de okul öncesinde darama alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 70-90.
Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni (Çev Edt Demir, S. B.). Ankara: Eğiten Kitap.
Demirtaş İlhan, S., & Tantekin Erden, F. (2019). A Content analysis of graduate theses concerning early childhood education in Turkey. Turkish Journal of Education, 8(2), 86-108.
Dickinson, D. K., & Neuman, S. B. (2018). Handbook of Early Literacy Research (G.Akoğlu & C. Ergül, Çev.). Ankara: Nobel.
Dündar, H., & Hareket, E. (2017). Türkiye’de çocuk hakları bağlamında yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimlerinin incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 77-94.
Elliott, E., & Olliff, C. (2008). Developmentally appropriate emergent literacy activities for young children: Adapting the Early Literacy and Learning Model (ELLM). Early Childhood Education Journal, 35, 551– 556.
Enerem, D. (2018). 60-72 ay arası çocuklarda erken okuryazarlık becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Erdoğan, Ö. (2012). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin fonolojik farkındalık becerileri ile okuma becerileri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 37(166), 41-51.
Ergül, C., Dolunay Sarıca, A., Akoğlu, G., & Karaman, G. (2017). The home literacy environments of Turkish kindergarteners: Does SES make a difference? International Journal of Instruction, 10 (1), 1308-1470.
Evans, M. A., Bell, M., Shaw, D., Moretti, S., & Page, J. (2006). Letter names, letter sounds and phonological awareness: an examination of kindergarten children across letters and of letters across children. Reading and Writing, 19(9), 959-989.
Ferah, A. (2001). Her Yönüyle Türkçe İlk Okuma-Yazma. İstanbul: MEB Yayınevi.
Gök, N. F. (2013) Anaokullarında erken okuryazarlık çevresinin değerlendirilmesi ve sınıf ortamının çocukların erken okuryazarlık davranışlarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Gökçe, O. (2006). İçerik analizi: Kuramsal ve pratik bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Gül, G. (2007). Okuryazarlık sürecinde aile katılımının rolü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8 (1), 17-30.
Gürel, Y. (2018). Konuşma bozukluğu olan/kardeşlerinde özgül öğrenme bozukluğu öyküsü olan okul öncesi çocukların sağlıklı kontrollerle erken okur-yazarlık test puanları açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi). Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara.
Gürsoy, F., Aydoğdu, F., Aysu, B., & Aral, N. (2019). Engelli çocuklarda oyun ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerdeki eğilimler. Çocuk ve Gelişim Dergisi (ÇG-D), 2(4), 44-57.
Haney, M., & Hill, J. (2004). Relationships between parent‐teaching activities and emergent literacy in preschool children. Early Child Development and Care, 174(3), 215-228.
Işıkoğlu Erdoğan, N. (2016). Erken çocukluk döneminde çocuk-ebeveyn birlikte okuma etkinliklerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1071-1086.
Justice, L. M., & Ezell, H.K. (2001). Word and print awareness in 4-year-old children. Child Language Teaching and Therapy, 17(3), 207-225.
Kalburan, F. N. (2010). Öykülerle alfabe. Ankara: Eğiten Kitap.
Karadağ, R. (2014). Okuma ilgisi, tutumları ve alışkanlığı konusunda yapılmış çalışmaların lisansüstü tezlere dayalı analizi: YÖK ve ProQuest veri tabanları örneklemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 1-17.
Karaman, G. (2015). Erken okuryazarlık becerilerinin tarihsel gelişimi, kuramsal temelleri ve kapsamı. Z.F. Temel (Ed.), Dil ve Erken Okuryazarlık, Sekizinci Baskı, Ankara: Hedef.
Karoğlu, H., & Esen Çoban, A. (2019). Türkiye’de okul öncesi eğitimde dil gelişimi ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 211-229.
Kargın, T., Güldenoğlu, B., & Ergül, C. (2017). Anasınıfı çocuklarının erken okuryazarlık beceri profili: Ankara örneklemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(1), 61-87.
Kargın, T., Ergül, C., Büyüköztürk, Ş., & Güldenoğlu, B. (2015). Anasınıfı çocuklarına yönelik Erken Okuryazarlık Testi (EROT) geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 16(3), 237-268.
Kaytez, N., & Durualp, E. (2014). Türkiye’de okul öncesinde oyun ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 110-122.
Kınık, B., Okyay, Ö., & Aydoğan, Y. (2016). 24-36 aylık çocuklarda aile katılımlı çevre eğitiminin dil gelişimine etkisinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2143-2156.
Lerner, J. (2000). Learning disabilities: Theories, diagnosis, and teaching strategies. BostonNew York: Houghton MifflinCompan.
MacLean, J. (2008). Library preschool storytimes: Developing early literacy skills in children. https://ed.psu.edu/goodling-institute/professional-development/judy-maclean-library-preschool-storytimes’tan alınmıştır. Erişim Tarihi:10.08.2020.
McGee L.M., & Morrow L.M. (2005). Teaching Literacy in Kindergarten. New York: The Guilford Press.
Mutlu, E. (2018). An investigation of Turkish Mothers' narrative styles and their relation to children's narrative comprehension (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
National Early Literacy Panel. (2008). Developing early literacy: Report of the national early literacy panel. Washington, DC: National Institute for Literacy.
Oğuz Haçat, S., & Demir, F. B. (2019). Eğitim alanında okuryazarlık üzerine yapılan lisansüstü tezlerin analizi. The Journal of Anatolian Cultural Research, 3(2), 116-145.
Özen Uyar, R., & Ormancı, Ü. (2016). Türkiye'de okul öncesi dönem fen eğitimi araştırmalarında güncel eğilimler: bir tematik analiz çalışması. Ö. Demirel ve S. Dinçer, (Eds.), Eğitim Bilimlerinde Yenilikler ve Nitelik Arayışı içinde (559-584). Ankara: Pegem Akademi.
Phillips, B. M., & Lonigan, C. J. (2009). Variations in the home literacy environment of preschool children: a cluster analytic approach. Scientific Studies of Reading, 13(2), 146-174.
Saatçi, F. Z. (2019). 60-72 aylık işitme kayıplı ve işitme kayıplı olmayan çocuklarda erken okuryazarlık becerilerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). KTO Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Şad, S. N., & Sarı, M. (2019). İngilizce öğretmenlerinin erken yaşta yabancı dil öğretimine ilişkin yeterlilik düzeyleri (Kütahya ili örneği). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(12), 144-163.
Sarı, B., & Altun, D. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının hikâye anlama ile zihin kuramı becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 945-960.
Scarborough, H. S. (2018). Erken Dil ve Okuryazarlık Becerilerinin Sonraki Okuma Güçlükleri ile İlişkisi. (C. Ergül, Çev.) G. Akoğlu ve C. Ergül (Editörler), Erken Okuryazarlık Araştırmaları El Kitabı (ss. 97-110). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Sezgin, D. (2019). Koklear implantlı okul öncesi çocuklarda erken okur yazarlık becerilerinin araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Spira, E. G., Bracken, S. S., & Fischel, E. J. (2005). Predicting improvement after first-grade reading difficulties: The effects of oral language, emergent literacy, and behaviour skills. Developmental Psychology, 41(1), 225-234.
Tercanlı Metin, G., & Gökçay, G. (2014). Bebeklik ve erken çocukluk döneminde kitap okuma: Çocuk sağlığı izlemlerinde etkili bir gelişim önerisi. Çocuk Dergisi 14(3), 89-94.
Whitehurst, G.J., & Lonigan, C.J. (2001). Emergent literacy: Development from pre-readers to readers. In S. Neuman and D. Dickinson (Eds.). Handbook of early literacy development (pp. 11-29). New York: Guilford.
Yarar, S., & İnan, H. Z. (2015). Kurum/ev erken dil ve okuryazarlık gözlem aracının geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Electronic Turkish Studies, 10(15), 821-840.
Yazıcı, E., & Kandır, A. (2018). Erken okuryazarlık becerilerinin ev ortamında desteklenmesine ilişkin çalışmaların incelenmesi. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 38(1), 101-135.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
Zucker, T. A., Cabell, S. Q., Justice, L. M., Pentimonti, J. M., & Kaderavek, J. N. (2013).The role of frequent, interactive prekindergarten shared reading in the longitudinal development of language and literacy skills. Developmental Psychology, 49(8),1425-1439.