Süleyman DOĞRU, Simge CEBDİBİ SIBIÇ, Safiye Sunay YILDIRIM DOĞRU

İşitme Engelliler İlkokullarında Kullanılan Türkçe Kitaplarındaki Etkinliklerin Görsel Okuryazarlık Becerileri Açısından İncelenmesi

Bilimsel dayanaklarla doğruluğu kanıtlanmamış olmakla beraber, işitme yetersizliği olan bireylerin bir kısmının görsel bir dil olan işaret dili kullanmasına veya işitsel bilgiye nazaran görsel bilgiyi tercih etmesinden dolayı onların görsel öğreniciler oldukları düşünülür. Çağımızda ise, görsel okuryazarlık becerileri her eğitim kademesindeki birey için önemli bir beceri alanıdır. Bu sebeple, bu araştırmanın amacı 2018 Türkçe öğretim programındaki (1. sınıflar) görsel okuryazarlık beceri alanına ait olduğu düşünülen kazanımlarının belirlenmesi ve belirlenen kazanımlarla ilişkili etkinliklerin işitme engelliler ilkokullarında kullanılan Türkçe ders kitaplarında yer alma durumunun incelenmesi olarak belirlenmiştir. Çalışmanın verileri doküman incelemesi yoluyla elde edilmiş, kategorik kodlama matrisi kullanılarak analiz edilmiştir. İlkokul Türkçe 1 kitabında görsel okuryazarlık becerileriyle ilişkili 43 etkinlik, işitme engelli öğrenciler için hazırlanan Türkçe yardımcı ders kitabında ise 106 etkinlik tespit edilmiştir. Çalışmada işitme yetersizliği olan öğrenciler için hazırlanan yardımcı ders kitabının görsel okuryazarlık beceriyle ilişkili etkinlikler açısından zengin olduğu tespit edilmiştir. Fakat işitme engelli öğrenciler için hazırlanan Türkçe 1 yardımcı ders kitabında dinleme boyutuna ait kazanımlara ilişkin etkinliklerin bulunmadığı araştırma sonunda önemli bir eksiklik olarak tespit edilmiştir. Çalışma sonunda Türkçe ders ve etkinlik kitaplarında dil ve dile ait tüm boyutlarının bütüncül bir şekilde ele alınması ve görsel okuryazarlık becerilerinin dile ait tüm boyutlarda desteklenmesi yönünde öneriler geliştirilmiştir.

Investigation of the Activities in Turkish Textbooks Used in Primary Schools for Deaf in Terms of Visual Literacy Skills

Although the validity of this idea has not been evidenced with scientific research, it is thought that deaf people have a visual learning style because of the use sign language, which is a visual language, or more prefer to visual information than auditory information. In our age, visual literacy skills are an important skill for individuals of all education levels. Therefore, the aim of the study to determine objectives relevant to visual literacy in 2018 Turkish curriculum (only 1st grade) and, examine activities relevant to determined objectives in Turkish textbook which used in primary schools for deaf. The data of the research was acquired by way of document review and in analyzing process a categorical encoding matrix was used. 43 activities relevant to visual literacy in the Turkish 1 textbook and 106 activities in the Turkish 1 elementary supplementary textbook for the deaf were determined. In the research, the Turkish 1 elementary supplementary textbook for the deaf was determined to be rich in activities related to visual literacy. However, the lack of visual literacy activity in the listening dimension in the Turkish 1 elementary supplementary textbook was identified as important deficiency at the end of the research. At the end of the research, suggestions were developed to support all language and language dimensions holistically in Turkish textbooks and activity books and, visual literacy skills in all dimensions of language.

PDF

___

Akçay, A. ve Akçay, N. O. (2017). Hikâye kartlarının çocukların görsel ifade becerileri üzerindeki etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5 (3), 417-432.
Akpınar, B. (2009). İlköğretim 1-5. sınıflar Türkçe öğretim programları görsel okuma ve sunu öğrenme alanının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34 (154), 37-47.
Alpan Bangir, G. (2008). Görsel okuryazarlık ve öğretim teknolojisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 74-102.
Artam, B. ve Baştuğ, Ö. (2017). İlkokul Türkçe 1 işitme engelli öğrenciler için hazırlanan yardımcı ders kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Cepdibi, S. (2020). İşitme yetersizliği olan öğrencilerin yazılı dil becerilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ceyhan, E. ve Yiğit, B. (2005). Konu alanı ders kitabı incelemesi (3. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Civelek, D., Yılmaz Gündüz, D. ve Karafilik, F. (2019). İlkokul Türkçe 1 ders kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Cole, E., & Flexer, C. (2007). Children with hearing loss: Developing listening and talking, birth to six.
San Diego: Plural Publishing.
Çevik, A. ve Güneş, F. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5 (2), 272-286.
Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2019). Ders kitabı incelemesi (3. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Efe, A & Karasu, P . (2017). Kaynaştırma Eğitimine Devam Eden İşitme Engelli Öğrencilerin Yazdıkları Öykülerin İncelenmesi . Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(3), 329-354 .
Girgin, Ü. (1997). Eskişehir ili ilkokulları 4 ve 5. sınıf işitme engelli öğrencilerinin okumayı öğrenme durumlarının çözümleme ve anlama düzeylerine göre değerlendirilmesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Girgin, M. C. (2006). İşitme engelli çocukların konuşma eğitiminde dinleme becerilerinin önemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(1), 15-28.
Güvendi Kaptan, S. ve Kaptan, A. Y. (2004, Temmuz). Ders kitaplarındaki tasarım sorunları ve öğrencilerin öğrenme düzeyine etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı'nda sunulmuş sözlü bildiri. Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
Karal, Y , Şılbır, L , Bahçekapılı, E. ve Atasoy, M . (2015). İşitme engelli bireyler için grafik sembollerle oluşturulmuş öğrenme materyalleri. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education , 3 (3).
Karasu, P. & Girgin, Ü. (2007). Kaynaştırmadaki işitme engelli çocukların yazılı anlatım becerilerinin değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 467-488.
Luckner, J. L, Sebald, A. M., Cooney, J. Young III, J., & Muir, S. G. (2005/2006). An examination of the evidence based literacy research in deaf education. American Annals of Deaf, 150 (5), 443-455.
Marschark, M., Paivio, A., Spencer, L. J., Durkin, A., Borgna, G., Convertino, C., & ark. (2017). Don’t assume deaf students are visual learners. Journal of developmental and physical disabilities, 29 (1), 153-171.
Maxwell, J. A. (2018). Nitel araştırma tasarımı. Etkileşimli bir yaklaşım. (Çev. Mustafa Çevikbaş (Ed.)). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2008). İlköğretim okulu ders kitaplarının değerlendirilmesi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği. (2012, 12 Eylül). Resmi Gazete (28409). Erişim Adresi: http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1605.pdf.
Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7., ve 8. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Nikolaraizi, M., Vekiri, I., & Easterbrooks, S. (2013). Investigating deaf students’ use of visual multimedia resources in reading comprehension. American Annals of the Deaf, 157(5), 458–473.
Örs, E. ve Baş, B. (2018). İkinci sınıf öğrencilerinin görsel okuryazarlığı üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6 (1), 95-113.
Özden, Y. (2005). Eğitimde yeni değerler (6. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Özmantar, M. ve Bingölbali, E. (2009). Sınıf öğretmenleri ve matematiksel zorlukları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 8 (2) , 401-427 .
Öztürk, İ. Y. ve Kavas, M. (2019). Görsel okuma ve görsel sunu becerileri bağlamında 2018 Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının incelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1, 23-39.
Smith, F. (2004). Understanding reading. USA: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Sümer, H. M., & Turna, C. (2018). İşiten ve işitme yetersizliği olan öğrencilerin özetleme becerileri açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(3), 531-551.
Temizkan, M. ve Ünlüoğlu, C. (2017). Görsel destekli yazma etkinliklerinin öğrencilerin yazma başarılarına ve yazmaya yönelik görüşlerine etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 437-448.