1980-2008 Yılları Arasında Yazılmış Yerli Çocuk Tiyatrosu Metinlerinin Söz Varlığı Açısından İncelenmesi

Çocuklara seslenen yazınsal türlerin incelenmesinde yapılacak öncelikle çalışmalardan biri söz varlığına dönük değerlendirmelerdir. Bu çalışmada da 1980-2008 yılları arasında yazılmış yerli çocuk tiyatrosu metinlerindeki söz varlığı öğeleri (sözcükler, özel adlar, ikilemeler, deyimler, atasözleri) belirlenmeye çalışılmıştır. Nitel araştırma yöntemine dayalı bu çalışmada verilerin çözümlenmesi için içerik çözümlemesinden yararlanılmıştır. Çalışmada 100 yerli çocuk tiyatrosu metni incelenerek 100.000 sözcüklük bir havuz oluşturulmuştur. Bu sözcük havuzunda belirlenen farklı sözcük sayısı 7264’tür. Söz varlığı öğelerinden özel adlar en fazla sıklığa sahipken atasözlerinin sıklık düzeylerinin en alt düzeyde olduğu görülmüştür. Ancak bazı araştırmaların bulgularıyla karşılaştırıldığında bu metinlerin atasözü kullanımı yönünden yeterli bir sıklığa sahip olduğu söylenebilir. Geleneksel anlatılardaki karakterleri ve ulusal geçmişle ilgili kimlik, kurum ve mekânları simgeleyen özel adlar bu metinlerde önemli bir sıklık düzeyine sahiptir. İkilemeler yönünden ise bu metinlerde çocuk tiyatrosu çalışmalarının temel amacını yansıtan bir seçimin egemen olduğu söylenebilir. Dayanışmanın önemini vurgulayan ya da birlikte güçlüklerin üstesinden gelme iletisini içeren ikilemelerin sıklık düzeyinin yüksek olduğu görülmüştür.

An Analysis on the Native Children's Theater Texts Written between 1980 and 2008 in Terms of the Vocabulary

One of the studies to be done in order to analysis the literary genres that written to children are the evaluations about vocabulary. In this study, it was tried to determine the vocabulary (words, special names, reiterative, idioms, proverbs) in the native children theatrical texts between 1980 and 2008. In the study based on qualitative research method, content analysis was used to analyze the data. In the study, 100 native children's theater texts were examined and a word pool of 100.000 was composed in this study. The number of different words that determined in this word pool is 7264. It was seen that the frequency levels of the proverbs are at the lowest level, while the private names have the highest frequency. However, when compared with the findings of some researches, it can be said that these texts have a sufficient frequency in terms of the proverbs. The special names in the texts that symbolizing the identities, institutions and places related to the traditional characters and the national past have an important frequency level. It can be said that the level of frequency of the reiterative which emphasize the importance of the cooperation is high. From this point of view, it can be said that the reiterative reflect the basic aim of children theatrical activities.

PDF

___

Aksan, D. (2003). Her yönüyle dil (Ana çizgileriyle dilbilim) (Cilt III). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Aksan, D. (2006). Ana dilimizin söz denizinde . Ankara: Bilgi Yayınevi.
Aksoy, Ö. A. (1936). Bir dili öğrenmek için en lüzumlu kelimeler ve bu kelimelerin belirtme usulü. Gaziantep: Gaziantep Dil Edebiyat Tarih Şubesi Yayınları.
Aksoy, Ö. A. (1998). Atasözleri sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Aksoy, Ö. A. (1998). Deyimler sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Aslan, C. (2006). Yazınsal nitelikli çocuk kitaplarının çocuğun gelişim sürecindeki yeri. S. Sever (Ed.), II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, Gelişimler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (s. 189-200). Ankara: Ankara Üniversitesi.
Aydın, T. (2016). Türk çocuk edebiyatı üzerine bir söz varlığı çalışması: atasözleri. Milli Eğitim(210), 425-445.
Baş, B. (2006). 1985-2005 yılları arasında çocuk edebiyatı sahasında yazılmış tahkiyeli metinlerin söz varlığı üzerine bir inceleme. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Büyükhellaç, S. (2014). Ortaokul türkçe ders kitaplarındaki söz varlığının incelenmesi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., & Çakmak, E. K. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Çetinkaya, Z. (2007). Masalların türkçe öğretimindeki yeri ve önemi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Çiftçi, M. (1991). Bir grup yükseköğretim öğrencisi üzerinde kelime hazinesi araştırması. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bİlimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Demirel, Ş., Uludağ, M. E., Tozlu, N., Seven, S., & Çeçen, M. A. (2010). Edebi metinlerle çocuk edebiyatında türler. Ş. Demirel (Ed.), Edebi metinlerle çocuk edebiyatı (ss. 147-366). Ankara: Pegem Akademi.
Ediskun, H. (2005). Türk dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi. Günay, D. V. (2007). Sözcükbilime giriş. İstanbul: Multilingual Yayınları.
Gürel, Z., Temizyürek, F., & Şahbaz, N. K. (2007). Çocuk edebiyatı. Ankara: Öncü Basımevi.
Harıt, Ö. (1972). Samsun ve Ankara illerinin 6-7 yaş çocuklarında kelime hazinesi araştırması. Ankara: MEB Planlama-Araştırma ve Koordinasyon Dairesi Yayınları.
Karadağ, Ö. (2005). I. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Karakuş, İ. (2000). Türkçe-Türk dili ve edebiyatı öğretimi. Ankara: Sistem Ofset Yayınları.
Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Kurudayıoğlu, M. (2005). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Kuyumcu, N. (2000). Çocuk tiyatrosu. İstanbul: Mitos-Boyut Tiyatro Yayınları.
Kuyumcu, N. (2007). Çocuk tiyatrosu mu dediniz? İstanbul: Mitos-Boyut Tiyatro Yayınları.
MEB. (2018). Türkçe dersi öğretim programı. Mart 10, 2018 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı Web Sitesi: http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312239736- T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202018.pdf adresinden alındı
Mert, E. L. (2009). Anadili eğitimi ve öğretimi sürecinde sözvarlığı belirleme çalışmalarının önemi ve "deyim" kazandırmaya yönelik etkinlik önerileri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(2), 83- 93.
Mete, Ö. Ö. (2016). Sevim Ak'ın çocuk edebiyatı romanlarının sözvarlığı açısından çözümlenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Nas, R. (2002). Örneklerle çocuk edebiyatı. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
Nutku, Ö. (1998). Oyun çocuk tiyatro. İstanbul : Özgür Yayınları.
Nutku, Ö. (2001). Dram sanatı (Tiyatroya giriş). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Özbaşı, S. (2016). Zeynep Cemali'nin çocuk edebiyatı yapıtlarının sözvarlığı öğeleri açısından incelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Özdemir, E. (2000). Sözlü-yazılı anlatım sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Parlatır, İ. (2008). Atasözleri. Ankara: Yargı Yayınevi.
Parlatır, İ. (2008). Deyimler. Ankara: Yargı Yayınevi.
Pars, V. B., & Pars, C. B. (1954). Okuma psikolojisi ve ilkokuma öğretimi. İstanbul: Maarif Basımevi.
Sever, S. (2013). Çocuk ve edebiyat. İzmir : tudem Yayıncılık.
Sever, S., & Karagül, S. (2014). Oğuz Tansel'in derleyip yazdığı masal kitaplarında yer alan sözvarlığı öğelerinin incelenmesi. Folklor/Edebiyat, 20(77), 173-188.
Şimşek, T. (2005). Teoriden uygulamaya okul tiyatrosu. Konya: Suna Yayınları.
Şimşek, T. (2007). Çocuk edebiyatı . Gümüşhane : Suna Yayınları.
Tavşancıl, E., & Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizive uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
Türk Dil Kurumu . (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Uzun, D. S. (2010). Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Saatleri Ayarlama Enstitüsü" adlı eserinin sözvarlığı ve eserin sözcükbilim açısından incelenmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Vardar, B. (1980). Dilbilim ve dilbilgisi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Yalçın, A., & Aytaş, G. (2005). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Yalçın, S. K. (2005). İlköğretim 1. ve 5. sınıf türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı unsurlarının eğitsel açıdan incelenmesi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Yaman, E. (2004). Doğru ve etkili konuşma sanatı. Ankara: Gazi Kitabevi.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.