Yükseköğretim Kurumlarındaki Güç İlişkilerinin Alan Kuramı Bağlamında İncelenmesi
Araştırmanın amacı, yükseköğretim kurumlarındaki güç ilişkilerini, diğer bir ifadeyle tahakküm ve direniş stratejilerini oluşturan temel unsurları, bu ilişkilerin nasıl inşa edildiklerini, akademik alan ve akademisyenlerin bu ilişkilerden etkilenme biçimlerini ortaya koymak, aynı zamanda bu ilişkiler sonucu nasıl bir akademik alan kurulduğunu Alan Kuramı bağlamında incelemektir. Araştırma, fenomenolojik yaklaşıma göre yapılandırılmıştır. Çalışma grubunu 12 farklı üniversitede görev yapan 16 akademisyen oluşturmaktadır. İçerik analizi sonucunda; güç ilişkilerine temel oluşturan unsurlar, ortaya çıkma nedenleri, akademik alana etkisi olmak üzere üç temaya ve 14 kategoriye ulaşılmıştır. Güç ilişkilerinin akademisyenler ve akademisyenler dışında olmak üzere iki eksende gerçekleştiği, bu eksenlerin birbiriyle etkileşimi sonucu ortaya çıktığı, akademik alanın akademisyenleri pekiştirdiği ve akademisyenlerin de bu yapı içerisinde modellenerek alanı meşrulaştırdıkları söylenebilir
The Investigation of Power Relations in Higher Education Institutions in the Context of Field Theory
The aim of the research is to reveal the basic elements of power relations, in other words domination and resistance strategies in higher education institutions and to investigate how they are created and the exposure forms of academicians and academic field and at the same time to examine in the context of Field Theory, what kind of academic field is built as the result of these relations. This research was structured based on phenomenological approach. The working group of this research consists of 16 academicians from 12 universities. According to the analysis of the research data, it has been reached those three themes such as basic elements of power relations, causes of power relations, and the impact of power relations on academic field and 14 categories of these themes. The power relations emerged in the academic field is actualized in two axes such as created by academicians and outside of academicians. It could be stated that power positions appears as a result of interactions between these two axes, academic field directs the academicians and the academicians too legitimate academic field within this structure
___
- Al, U. (2008). Türkiye’nin bilimsel yayın politikası: atıf dizinlerine dayalı bibliyometrik bir yaklaşım (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2012). Okul yöneticilerinin kullandığı güç kaynakları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (3), 1833-1852.
- Arap, S. K. (2010). Türkiye yeni üniversitelerine kavuşurken: Türkiye’de yeni üniversiteler ve kuruluş gerekçeleri. Anakara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(1), 1-29.
- Arat, Y. (1998). Türkiye’de Modernleşme Projesi ve Kadınlar (S. Bozdoğan ve R. Kasaba, Derl.) içinde Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 82- 98.
- Aslanargun, E. (2009). İlköğretim ve lise müdürlerinin okul yönetimde kullandığı güç türleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Atanur Baskan, G. (2001). Türkiye’de Yükseköğretimin Gelişimi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 21-32.
- Ayiter, K. (1968). Anayasanın Özerk Kuruluşları. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 25(3-4), 23-72.
- Aytaç, Ö. (2005). Modern bürokrasiler ve yabancılaşma ethosu. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 319-348.
- Aytaç, Ö. (2006). Memurluk zihniyeti ve memuriyen toplum: Prens Sabahattin’in görüşleri ışığında bir çözümleme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8)1, 1- 28.
- Bağcı, C. (2016). Türk üniversitelerinin temel sorunları, özerklik özlemi ve misyon arayışları üzerine bir değerlendirme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 171-189.
- Bakan İ. ve Büyükmeşe, T. (2010). Liderlik türleri ve güç kaynaklarına ilişkin mevcut gelecek durum karşılaştırması: eğitim kurumu yöneticilerinin algılarına dayalı bir alan araştırması. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(19), 73-84.
- Bayrak, S. (2001). Yönetimde bir ihmal konusu olarak güç ve güç yönetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 23-42.
- Beauvoir, S. (1993). Kadın: ikinci cins, evlilik çağı. (B. Onaran, Çev.). İstanbul: Payel Yayınları.
- Bourdieu, P. (1988). Homo academicus (P. Collier, Trans.). California: Stanford University Press.
- Bourdieu, P. (1989). Social space and symbolic power. Sociological Theory, 7(1), 14-25.
- Bourdieu, P. (1999). Sanatın kuralları: yazınsal alanın oluşumu ve yapısı (N. K. Sevil, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Bourdieu, P. ve Wacquant, L. (2003). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar. (N. Ökten, Çev.). İstanbul: İletişim yayınları.
- Bourdieu, P. (2006). Pratik nedenler (H. U. Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Hil Yayın.
- Bourdieu, P. (2007). Viva la crise: sosyal bilimde heterodoksi için. G. Çeğin, E. Göker, A. Arlı, Ü. Tatlıcan (Ed.), Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi (s. 33-49). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Bourdieu, P. (2014). Simgesel sermaye ve toplumsal sınıflar. Cogito, 76, 192-203.
- Buchanan, D. A. (2008). You stab my back, I’ll stab yours: management experience and perceptionas of organization political behaviour. British Journal of Management, 19(1), 49- 64.
- Bursalı, Y. M. (2008). Örgütsel politikanın işleyişi: örgütsel politika algısı ve politik davranış arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Calhoun, C. (2007). Bourdieu sosyolojisinin ana hatları. (G. Çeğin, Çev.) G. Çeğin, E. Göker, A.
- Arlı, Ü. Tatlıcan (Ed.), Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi (s. 77-129). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Clegg, S. R., Courpasson, D. ve Phillips, N. (2006). Power and organizations. Thousand Oaks, CA: Sage Publication.
- Cosar, S. ve Ergül, H. (2015). Free-Marketization of academia through authoritarianism: The Bologna process in Turkey. Alternate Routes, 26, 101–124.
- Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: choosing among five approaches. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
- Çangarlı, B. G. (2009). A review of organizational antecedents of bullying. International Journal of Business Research, 9(6), 100-106.
- Çeğin, G. (2007). Pierre Bourdieu: pratiklerin mantığı, habitus ve alan teorisi. Bilim ve Sanat Vakfı Bülten Dergisi, 18(63), 13-15.
- Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Yayını.
- Demirel, Y. ve Seçkin, Z. (2009). Örgüt içi politik davranışların tespiti üzerine Kırgızistan’da sağlık sektöründe bir araştırma. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu. OAKA, 4(7), 143-161.
- Erdem, A. R. (2012). Atatürk’ün liderliğinde üniversite reformu: yükseköğretim ve bilim tarihimizde dönüm noktası. Belgi Dergisi, 4, 376-388.
- Erdem, F. H. (2004). Türkiye’de devlet-üniversite ilişkisinin tarihsel-siyasal analizi. Toplum ve Hukuk, 8.
- Fairholm, G. W. (2009). Organizational power politics: tactics in organizational leadership. California: ABC-CLIO, LLC.
- Gazalcı, M. (2011). AKP döneminde kadrolaşma kıskacında eğitim. İstanbul: Bilgi Yayınları.
- Goffman, E. (2009). Gündelik yaşamda benliğin sunumu (B. Cezar, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
- Göker, E. (2007). Ekonomik indirgemeci mi dediniz?. G. Çeğin, E. Göker, A. Arlı, Ü. Tatlıcan (Ed.), Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi (s. 277-302). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Gökırmak, M. (2009). Bilgi, iktidar ve üniversite. H. Kanbolat ve H. A. Karasar (Ed.), Türkiye’de stratejik düşünce kültürü ve stratejik araştırma merkezleri: başlangıcından bugüne Türk düşünce kuruluşları (s. 247-261). Ankara: Nobel Basımevi.
- Günay, D. ve Kılıç, M. (2011). Cumhuriyet Dönemi Türk yükseköğretiminde rektör seçimi ve atamaları. Yükseköğretim Dergisi, 1(1), 34-44.
- Gündüz, M. (2013). Akademiyi anımsamak: anılarda üniversite sorunları ve eleştiriler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(1), 16-26.
- Gür, B. ve Çelik, Z. (2011). YÖK’ün 30 yılı. Ankara: SETA Vakfı.
- İnal, K. ve Akkaymak, G. (2012). Neoliberal transformation of education in Turkey. Political and ideological analysis of educational reforms in the age of the AKP. New York: Palgrave Macmillan.
- Karakaya, M. F. (2012). Ecce homo academicus. Sosyoloji Dergisi, (3)25, 103-111. Kayalı, K. (2003). Üstü Çizilen Yazılar. Ankara: Ürün Yayınları.
- Kaynar, M. ve Parlak, İ. (2005). Her ile bir üniversite: Türkiye'de yükseköğretim sisteminin çöküşü. Ankara: Paragraf Yayınevi.
- Koşar, S. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin yönetimde gücü kullanma stilleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Kulaber, S. (2004). Pierre Bourdieu’nün metin teorisi: yapıtlar bilimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Lazzarato, M. (2013). Neoliberalizm iş başında: eşitsizlik, güvensizlik ve toplumsalın yeniden kurulumu. politik-ekonomik alanın incelenmesi için temel öğeler (S. Yardımcı, Çev.). Skop Dergi, 4.
- Mazıcı, N. (1995). Öncesi ve sonrasıyla 1933 üniversite reformu. Birikim Dergisi (76).
- Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: a guide to design and implementation. San Francisco, CA: Jossey-Bass Publication.
- Mertens, D. M. (2010). Research and evaluation in education and psychology: integrating, diversity with quantitative, qualitative and mixed methods. Los Angeles, USA: Sage Publications.
- Mintzberg, H. (1983). Power in and around organizations. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall.
- Mintzberg, H. (1985). The organization as political arena. Journal of Management Studies, 22(2), 133-154.
- Murray, V. ve Gandz, J. (1980). Games executives play: politics at work. Business Horizons, 23(6), 11-23.
- Nalbantoğlu, Ü. (2003). Üniversite A.Ş.de bir ‘homo academicus’: “ersatz” yuppie akademisyen. Toplum ve Bilim Dergisi, 97, 7-42.
- Namal, Y. ve Karakök, T. (2011). Atatürk ve üniversite reformu (1933). Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1), 27-35.
- Oğuzhan, Ö. (2013). Neoliberal politikaların üniversitelere etkisi ve bir praksis çabası olarak neden. Global Media Journal TR Edition, 6.
- Ortaş, İ. (2002). Bilimsel yayınlar sorunu. Üniversite ve Toplum, 2(3), 8.
- Ölçer, N. ve Koçer, S. (2015). Örgütsel iletişim: Kocaeli üniversitesi akademik personeli üzerine bir inceleme. Global Media Journal TR Edition, 6(11), 339-383.
- Örnek Büken, N. (2006). Türkiye örneğinde akademik dünya ve akademik etik. Hacettepe Tıp Dergisi, 37, 164-170.
- Özaslan, G. (2006). Eğitim yöneticilerinin güç tipi tercihlerinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Özcan, D. ve Çakır, H. (2016). Üniversite-toplum, devlet, piyasa/sermaye ilişkileri bağlamında üniversite özerkliği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 31-40.
- Özen, Ş. ve Öztürk, D. (2016). Institutional logics and political networks: A theoretical framework for academic staffing in newly-founded management departments in Turkey. Journal of Management and Organization Studies, 1, 5-46.
- Özkazanç, A. (2005). Türkiye’nin neoliberal dönüşümü ve liberal düşünce. Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Matbaası.
- Özsöz, C. (2007). Pierre Bourdieu’nün temel kavramlarına giriş. Sosyoloji Notları, Nisan, 22-31.
- Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Thoussand Oaks, CA: Sage Publications.
- Pfeffer, J. (1999). Güç merkezli yönetim (E. Özsayar, Çev.). İstanbul: Boyner Holding Yayınları.
- Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş: nicel ve nitel yaklaşımlar (D. Bayrak, H. B. Arslan, Z. Akyüz, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Russel, B. (1990). İktidar (M. Ergin, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
- Sayılan, F. (2006). Küresel aktörler( DB ve GATS) ve eğitimde neoliberal dönüşüm. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Aylık Bülten Eğitim Dosyası. Kasım-Aralık 2006: 44-51.
- Schram, T. H. (2003). Conceptualizing qualitative inquiry: Mindwork for fieldwork in education and the social sciences. Virginia: Prentice Hall.
- Scott, J. C. (1995). Tahakküm ve direniş sanatları (A. Türker, Çev.). İstanbul: Ayrıntı yayınları.
- Swartz, D. (2013). Kültür ve iktidar: Pierre Bourdieu’nün sosyolojisi. (E. Gen, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Şimşek, H. ve Adıgüzel, T. (2012). Yükseköğretimde yeni bir üniversite paradigmasına doğru. Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(166), 250-261.
- Tekeli, İ. (2010). Tarihsel bağlamı içinde Türkiye’de Yükseköğretimi ve YÖK’ün tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Tonta, Y. (2014). Akademik performans, öğretim üyeliğine yükseltme ve yayın destekleme ölçütleriyle ilgili bir değerlendirme. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/tontayukseltme-kriterleri-hakkinda-degerlendirme-11-Temmuz-2014.pdf’den alınmıştır.
- Tükel, İ. (2012). Modern örgütlerde yabancılaşma ve Kafka’nın dönüşüm romanının bu bağlamda analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 34-50.
- Ural, T. (2001). Akademide kadın olmak. Birikim Dergisi, 142-143.
- Ülken, H. Z. (2003). Şeytanla Konuşmalar. İstanbul: Ülken Yayınları.
- Wacquant, J. (2007). Pierre Bourdieu: hayatı, eserleri ve entelektüel gelişimi. G. Çeğin, E. Göker,
- A. Arlı, Ü. Tatlıcan (Ed.), Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi (s. 53-77). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Willis, J. (2007). Foundations of qualitative research: interpretive and critical approaches. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
- Yarcı, S. (2001). Pierre Bourdieu’da sosyal sermaye kavramı. Akademik İncelemeler Dergisi, 6(1), 125-134.
- Yıldız, G. (2016). Türk kamu yönetiminde liyakat ilkesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Özel Sayı-Aralık, 140-180.
- Yılmaz, S. ve Sarpkaya, P. (2009). Eğitim örgütlerinde yabancılaşma yönetimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 314-333.