Türkiye'de Planlama Kültürü Üzerine Bir Deneme

Yönetim bilimleri yazınında, planlama kültürünün özünü oluşturan planlı davranış veri olarak ele alınmakta ve bu davranışın temelinde yatan maddi belirleyicilerin ö-zellikleri ve bu belirleyicilerin yansıması olan kültürel özellikler ihmal edilmektedir. Toplum bilimlerinde, toplumsal olgular incelenirken, tercih edilen yöntemin (teknik değil) üretilen bilginin niteliğini büyük ölçüde belirlediği gerçeği göz önüne alınarak, medeniyet ve kültürün ayrı alanlar değil birbirlerini etkileyen bir bütün oldukları kabulünden hareketle, planlı davranışın, modernleşme düşüncesinin bir ürünü ve batı kültürüne özgü bir davranış örüntüsü olduğu söylenebilir. Dolayısıyla, planlama evrensel bir davranış örüntüsü değildir. Bu bağlamda, Türk insanının planlı harekete ilişkin değer, tutum ve davranışa sahip olmadığı ileri sürülebilir. Bunun en önemli nedeni ise, Türk kültürünün doğu kültürünün bir parçası olmasından dolayı madde karşısındaki zayıf konumu ve zamanın niceliksel olarak değerlendirilemeyerek, gelecek zamanın yönlendi-rilememesidir. Genel veya kısmi amaçlı ulusal planlar ise, planlı davranış örüntüsünün ürünü olmakla birlikte bir siyasal ve ekonomik tercih aracıdırlar.

Anahtar Kelimeler:

planlama

An Essay on Planning Culture in Turkey

The article argues that planned behaviors form the essence of planning culture and, in the literature of administrative sciences planned behavior is taken as an unquestioned data. So, the characteristics of physical determinants which lies on the base of such behavior and their reflections (=cultural characteristics) are neglected. In social sciences, when social facts are studied it is considered that preferred (non-technical) method determines in a large extent the quality of produced knowledge and, started with an acceptance of the idea of 'the civilization and culture are not different areas but they constitute a whol,e as affecting to each other' and as a result, it might be said that, planned behavior is a product of modernization idea and a behavioral pattern special to the western culture. Therefore planning is not a universal behavior pattern. In that context, it can be suggested that Turkish people have not values, attitudes and behaviors of planned acts. According to the author, the most important reason of the last argument is that; since Turkish culture is a part of eastern culture it is in a very weak position before the material one. So it leads to an inability to grasp the importance of time as in quantity and also, to direct or dominate the future. Lastly, the author has pointed out that the national plans are mainly the instruments of political and economic preferences although they are a product of planned behavior pattern.

Keywords:

planning,

___

Aslan, Onur Ender (1998), "Devlet Planlama Teşkilatı: 1980 Sonrası Dönüşüm", Amme İdaresi Dergisi, C. 31 ,S. 2, Haziran.
Atabek, Erdal, (basım yılı belirtilmemiş), Kışkırtılmış Erkeklik, Bastırılmış Kadınlık, Altın Kitaplar, İstanbul.
Baykurt, Fakir (1971), On Binlerce Kağnı, Remzi Kitabevi, İstanbul'dan aktaran, Tezcan, Mahmut (1974), Türklerle ilgili Stereotipler (Kalıp Yargılar) ve Türk Değerleri Üzerine Bir Deneme, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını, Ankara.
Boratav, Korkut (1989), Türkiye İktisat Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
Bozkurt, Ömer (1977), "Toplumsal Yapı İçinde Örgütler", Yönetim Sosyolojisi, (Yay. Haz.: Ömer BOZKURT), Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE) Yayını, Ankara.
Can, Halil (1985), Başarı Güdüsü ve Yönetsel Başarı, Hacettepe Üniversitesi Yayını, Ankara.
Cangızbay, Kadir, (1998), Sosyolojik Praksis, Öteki Yayınevi, Ank. Devlet İstatistik Enstitüsü (2001), Hanehalkı İşgücü Anketi Sonuçları 2000, DİE Yayını, Ankara.
Emre, Cahit (l993), Toplumsal Kültürel Etmenler Açısından Türk Kamu Yönetimi Üzerinde Bir İnceleme, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ergun, Doğan (2000), Kimlikler Kıskacında Ulusal Kişilik, İmge Kitabevi, Ankara.
-------- (1991), Türk Bireyi Kuramına Giriş - Türk Kültürünün Olanakları-, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
Ergüder, Üstün - Yılmaz Esmer - Ersin Kalaycıoğlu, (1991), Türk Toplumunun Değerleri, Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Yayını, İstanbul.
Fişek, Kurthan (1979), Yönetim, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayım, Ankara.
Gökalp, Ziya (1964), Hars ve Medeniyet, Diyarbakır'ı Tanıtma ve Turizm Derneği, Ankara.
Güler, Birgül Ayman (1996), Yeni Sağ ve Devletin Değişimi -Yapısal Uyarlama Politikaları-, TODAİE Yayını, Ankara.
Habermas, Jürgen (1994), "Modernlik: Tamamlanmamış Bir Proje", Postmodernizm, (Haz.: Necmi ZEKA), Kıyı Yayınları, İstanbul.
Harvey, David (1999), Postmodernüğin Durumu, (Çev. Sungur Savran), Metis Yayınları, İstanbul.
Heper, Metin (1973), Modernleşme ve Bürokrasi, Türk Sosyal Bilimler Derneği, Ankara.
-------- (1977), Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme, Boğaziçi Üniversitesi Yayını, İstanbul.
Jameson, Fredric (1994), "Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı", Postmodernizm, (Haz.: Necmi Zeka), Kıyı Yayınları, İstanbul.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem (1982), "Aile İçi Etkileşim ve İlişkiler: Bir Aile Değişme Modeli Önerisi", Türkiye 'de Ailenin Değişimi, Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayını, Ankara.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem (1991), İnsan, Aile, Kültür, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Kıray, Mübeccel (1982), "Büyük Kent ve Değişen Aile", Türkiye 'de Ailenin Değişimi, Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayını, Ankara.
Kongar, Emre (1995), Türkiye'nin Toplumsal Yapısı, C.1, 2, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Köker, Levent, (1993), Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İletişim Yayınları, İstanbul.
Newman, William H. (1979), İşletmelerde ve Kamu Yönetiminde Sevk ve İdare, (Çev.: Kenan Sürgit), TODAİE Yayım, Ankara.
Oskay, Unsal (1997), Popüler Kültür Açısından Çağdaş Fantazya - Bilim Kurgu ve Korku Sineması, Der Yayınları, İstanbul.
-------- (1999), Yıkanmak İstemeyen Çocuklar Olalım, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Özbay, Ferhunde (1982), "Kırsal Kesimde Toplumsal ve Ekonomik Yapı Değişmelerinin Aile İşlevlerine Yansıması", Türkiye 'de Ailenin Değişimi, Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayını, Ankara.
Özen, Şükrü (1996), Bürokratik Kültür I- Yönetsel Değerlerin Toplumsal Temelleri, TODAİE Yayını, Ankara.
Özşen, Tayfur (1987), Planlama Yönetimi-Türkiye'de APK Birimleri Uygulaması-, içişleri Bakanlığı Yayını, Ankara.
Parla, Taha (1993), Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye'deKorporatizm, îletişim Yayınları, İstanbul.
Sadıklar, Tayyar (1971), Kalkınma Yolunda Japon Örneği ve Türkiye, Hacettepe Üniversitesi Yayını, Ankara.
Sargut, Selami (1994), Kültürlerarası Farklılaşma ve Yönetim, V Yayını, Ankara.
Sennett, Richard (1992), Otorite, (Çev.: Kamil Durand), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Sezen, Seriye (1999), Devletçilikten Özelleştirmeye Türkiye'de Planlama, TODAİE Yayını, Ankara.
Simon, Herbert A. - Donald W. Smithburg, - Victor A. Thompson, (1985), Kamu Yönetimi, (Çev.: Cemal Mıhçıoğlu), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara.
Şayian, Gencay (1994), Değişim, Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi, İmge Kitabevi, Ankara.
-------- (1999,), Postmodernizm, İmge Kitabevi, Ankara.
Tamas, G.M., (1996), "Kapitalizm, Sosyalizm ve Modernlik", Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi: Yeni Değerlendirmeler, (Ed.) Larry Diamond, - Marc F. Plattner, (Çev.: Ergun Özbudun - Levent Köker), Türk Demokrasi Vakfı, Ankara.
Tan, Turgut (1976), Planlamanın Hukuki Düzeni, TODAİE Yayını, Ankara.
-------- (1984), Ekonomik Kamu Hukuku, TODAİE Yayım, Ankara.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (1969), "Şark İle Garp Arasında Görülen Esaslı Farklar", Edebiyat Üzerine Makaleler, Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, İstanbul.
Tekeli, İlhan - Selim İlkin (1981), Savaş Sonrası Ortamında 1947 Türkiye İktisadi Kalkınma Planı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Yayını, Ankara.
-------- (1982), Uygulamaya Geçerken Türkiye 'de Devletçiliğin Oluşumu, ODTÜ Yayını, Ankara.
Tezcan, Mahmut (1974), Türklerle İlgili Stereotipler (Kalıp Yargılar) ve Türk Değerleri Üzerine Bir Deneme, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını, Ankara.
Timur, Serim (1972), Türkiye'de Aile Yapısı, Hacettepe Üniversitesi Yayını, Ankara.
Traves, Giuseppino,(1991), "Ekonomik Kalkınma Aracı Olarak Dünyada Planlama ve Programlama", (Çev.: Selahattin Özmen), Planlama Dergisi, Mart, S. 11.
Yavuz, Hilmi (1996), Osmanlılık, Kültür, Kimlik, Boyut Yay., İstanbul.
-------- ( 2000), Modernleşme, Oryantalizm ve İslam, Büke Yayınları, İstanbul. (http://www.un.org/Depts/unsd/ww2000/table5d.htm. 2001).