Sağlık hizmetlerinde yeniden ölçeklendirme: Bölge uygulamaları

Sağlıkta Dönüşüm Programı çerçevesinde sağlık hizmetleri için üretim ve yönetim ölçeği olarak bölge kavramı ön plana çıkmaya başlamıştır. Günümüzde kamu yönetiminde kalkınma ajansları ve Kalkınma Bakanlığı ilişkisi şeklinde gözlenen geleneksel bölgecilikten yeni bölgeciliğe geçiş süreci, sağlık alanında hizmet sunumu ve planlama anlayışına da yansımaktadır. Bu anlayış, bölgesel gelişimi sağlık alanında tamamlayarak bölgesel kalkınma ve hizmet sunumunda ölçek büyütme hedefine yönelik bir işlev görmektedir. Bu makale, sağlık hizmetlerinin örgütlenmesindeki dönüşümün nedenlerini ve sonuçlarını değişen bölge anlayışı bağlamında ortaya koymayı, yönetsel ve mekânsal kümelenmenin araçlarını irdelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada sağlık hizmetlerinde bölgesel yapılanma, yeni sağ ideoloji ile uygun bir görüntü çizen yeni bölgecilik şeklindeki anlayışın bir uzantısı olarak değerlendirilmektedir.

Rescaling in health services: Regional applications

The concept of region has begun to come to the forefront as a scale of production and administration for health services within the framework of Health Transformation Program. The transition process from traditional regionalism to new regionalism observed in todays public management in the form of the relationship between development agencies and the Ministry of Development also reflects the service delivery and planning approach in the health field. This understanding serves the goal of enlarging the scale in regional development and service delivery in a way that completes the regional development in the health field. The present study aims to present the causes and consequences of transformation in the organization of health services in the context of the changing regional approach. In addition, it analyzes the means of administrative and spatial clustering. The regional structure in health services is considered as an extension of the new regionalism approach that presents a picture in line with the new right ideology.

___

3017 Sayılı Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti Teşkilât ve Memurin Kanunu, RGT: 23.06.1936, 3337.
663 Sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, RGT: 02.11.2011, 28103 (Mükerrer).
Açma, Bülent (1991), Gelişmiş Ülkelerin Azgelişmiş Bölgelerini Geliştirmeyi Amaçlayan Politikaların İncelenmesi ve GAP Örneği, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul.
Akdağ, Recep (2011a), T.C. Sağlık Bakanlığı Yataklı Sağlık Tesisleri Planlama Rehberi Özet Kitap, Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
Akdağ, Recep (2011b), Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı: Değerlendirme Raporu (2003-2010), T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 839, Ankara.
Akin, John S. - Birdsall, Nancy - De Ferranti, David M. (1987), Financing Health Services in Developing Countries, A Agenda for Reform, World Bank, Washington D.C.
Bacthler, John - Yuill Douglas (2001), Policies and Strategies for Regional Development: A Shift in Paradigm, European Policies Research Centre University of Strathclyde, United Kingdom.
Bayramoğlu, Sonay (2005), Türkiyede Bölgesel Politikaların Gelişimi, Bölge Kalkınma Ajansları Nedir? Ne Değildir?, Menaf Turan (Ed.), Paragraf Yayınevi, Ankara.
Belek, Hülya - Belek İlker (1997), Sağlık Hizmetlerinde Desantralizasyon, Toplum ve Hekim, Cilt 12, Sayı 78, Mart-Nisan, s. 44-53.
Bilik, Erol (1950), İngilterede Sağlık Hizmeti, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 3, s. 192-213.
Collins, Charles Green, Andrew (1995), Desantralizasyon ve Temel Sağlık Hizmetleri: Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Bazı Olumsuz Bağlantılar, (Çev. İlker Belek), Toplum ve Hekim, Cilt 10, Sayı 66, Mart-Nisan, s. 114-120.
Cutchin, Malcolm P. (2002), Virtual Medical Geographies: Conceptualizing Telemedicine and Regionalization, Progress in Human Geography 26, No 1, s.19-39.
Çakmak, Hatice Karaçay - Erden Lütfi (2004), Yeni Bölgesel Kalkınma Yaklaşımları ve Kamu Destekleme Politikaları: Türkiyeden Bölgesel Panel Veri Setiyle Ampirik Bir Analiz, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 6, Sayı 3, s. 77-96.
Demiröz, A. Nafiz (1999), Bölge Valiliği Üzerine, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 24, Sayı 4, s. 55-70.
DPT (1963), Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967), Ankara.
DPT (1989), Sağlık Sektörü Master Plan Etüdü Mevcut Durum Raporu, Ankara.
DPT (2000), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
Fişek, Nusret H. (1963), Türkiyede Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Üzerine Düşünceler, Sağlık Dergisi, Cilt XXXVII, Sayı 3-4, Mart-Nisan, s. 9-22.
Guimarães, Raul Borges (2007), Brazilian Health Regions and Scales: A Geographical Perspective, New Zealand Geographer, Vol. 63, s. 97-105.
Güler, Birgül Ayman (1996), Yeni Sağ ve Devletin Değişimi, TODAİE, Ankara.
Güler, Birgül Ayman (2005), Yeni Sağ ve Devletin Değişimi: Yapısal Uyarlama Politikaları 1980-1995, İkinci Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.
Güler, Birgül Ayman (2009), Türkiyenin Yönetimi: Yapı, İmge Kitabevi, Ankara.
Hurley, Jeremiah (2004), Regionalization and the Allocation of Healthcare Resources to Meet Population Health Needs, Health Care Papers, Vol. 5, No: 1, s. 34-39.
Jessop, Bob (1998), The Rise of Governance and The Risks of Failure: The Case of Economic Development, International Social Science Journal, Vol. 50, Issue 155, March, s. 29-45.
Karasu, Koray (2011), "Sağlık Hizmetlerinin Örgütlenmesinde Kamu-Özel Ortaklığı," A.Ü. SBF Dergisi, Cilt 66, Sayı 3, Temmuz - Eylül, s. 217-262.
Kaya, Kılıç (2007), Bölgesel Kalkınmada Yeni Bir Model; Kalkınma Ajansları ve Türkiyede Uygulanabilirliği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kırdar, Ümid (1966), İngilterede Sağlık Hizmetleri ve Teşkilatının Bugünkü Durumu, Oya Matbaası, İstanbul.
Kleczkowski, B.M. - Pibouleau, R. (1977), Approaches to Planning and Design of Health Care Facilities in Developing Areas, Vol. 2, World Health Organization, Geneva.
McLachlan G. (Ed.) (1980), The Planning of Health Services: Studies in Eigtht European Countries, World Health Organization Regional Office for Europe Copenhagen.
Metin, Bekir - Tezel, Aydın Sevim (Ed.) (1997), Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye İlişkileri, T.C. Sağlık Bakanlığı Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara.
Olle, P.V. (1961), Türkiyede Genel Sağlık İdaresi, Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi ve Uygulama Planı Üzerinde Çalışmalar, Ragıp Üner- Nusret H. Fişek (Ed.), Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Yayın No: 256, Ankara.
Özgür, Ertuğrul Murat (2010), Bölgesel Kalkınma, (Ders Notları). Payaslıoğlu, Arif T. (1966), Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı Üzerine Bir İnceleme, TODAİE ve DPT Ortak Yayını, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
Pınarcıoğlu, Melih - Oğuz, Işık (2004), Yeni Kalkınmacılık: Bölgesel Kalkınmada Arayışlar, GAP GİDEM Yayınları, Ankara.
Sağlık Bakanlığı (1992a), 1.Ulusal Sağlık Kongresi 23-27 Mart 1992: Sağlık Reformu Çerçeve Taslağı, Ankara.
Sağlık Bakanlığı (1992b), Türkiye Sağlık Reformu Sağlıkta Mega Proje, Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara,
Sağlık Bakanlığı (1993a), Ulusal Sağlık Politikası, Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara.
Sağlık Bakanlığı (1993b), Sağlık Reformu ile İlgili Kanun Tasarısı Taslakları ve Gerekçeleri, Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara.
Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü (1994), Yönetim Reformu, Sağlıkta Strateji, Sayı 1, Nisan, s. 7-8.
Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü (1996), Türkiye Sağlık Sistemi Reformu, Ankara.
Saltman, Richard B. - Figueras, Josep (Ed.) (1997), European Health care Reform: Analysis of Current Strategies, WHO Regional Publications, European Series No: 72.
Saltman, Richard B. - Bankauskaite, Vaida - Vrangbaek, Karsten (Ed.) (2007), Decentralization in Health Care: Strategies and Outcomes, World Health Organisation European Observatory on Health Systems and Policies Series, Open University Press, UK.
Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti (1954), Milli Sağlık Programı ve Sağlık Bankası Hakkında Etüdler 20.12.1954, Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti Neşriyatı No: 177, Ankara.
Spang, Heather Radach - Bazzoli, Gloria J. - Arnould, Richard J. (2001), Hospital Mergers And Savings For Consumers: Exploring New Evidence, Health Affairs, Vol. 20, No: 4, s. 150-158.
Stobbe, Karl (2010), Is Regionalization Working?, Canadian Medical Association Journal, Vol. 182, No: 4, March, s. 331-332.
Temsilciler Meclisi Tutanak Dergisi, B-49, 20.04.1961, 0-4, Cilt 3, 41.Birleşim, s. 573.
TODAİE (1966), Merkezî Hükümet Teşkilâtı Kuruluş ve Görevleri: Merkezî Hükümet Teşkilâtı Araştırma Projesi Yönetim Kurulu Raporu, İkinci Baskı, TODAİE Yayınları, Ankara.
Tulchinsky, Theodore H. - Varavikova, Elena A. (2009), The New Public Health, Second Edition, Elsevier Academic Press, United Kingdom.
United Nations (1962), Decentralization for National and Local Government, United Nations Technical Assistance Programme, Department of Economic and Social Affairs, New York.
Üner, Ragıp - Fişek, Nusret H. (1961), Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi ve Uygulama Planı Üzerinde Çalışmalar, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Yayın No: 256, Ankara.
WHO (1972), Organization of Local and Intermediate Health Administration: Report of a WHO Expert Committee, World Health Organization Technical Report Series No: 499, Geneva.