Osmanlı Devleti’nin Patrimonyal Niteliğinin Sınırlılıkları Üzerine Bir Tartışma
Machiavelli’nin prens ve prensin kullarından müteşekkil sıkı bir birlik olarak sunduğu Osmanlı analizini, Weber patrimonyalizm ve patrimonyalizmin en uç örneği olarak sultanizm terimleri ile kavramsallaştırarak yinelemiştir. Okumakta olduğunuz çalışmanın temel hedefi Machiavelli ve Weber’in Osmanlı Devleti’ne dair iddialarının gerçekliğini tartışmaktır. Bu hedef doğrultusunda Osmanlı Devleti’nin kuruluşu, erken dönem devlet yapısında öne çıkan aktörler, merkezileşme ile birlikte görünür hale gelen klasik tabakalaşma sistemi ve bu sistemin yaşadığı dönüşüm inceleme konusu edilmiştir. Bütün bu dönemleri analiz ederken temel hedef, patrimonyalizmin sınırlarını gözler önüne sermektir. Bu kapsamda, patrimonyalizm iddialarının kaynağında yer aldığı düşünülen hem yerli hem de Avrupamerkezci bakış açılarına yönelik bir eleştirel değerlendirmeye de metin içinde yer verilmektedir
A Discussion on the Limitations of the Patrimonial Qualities of the Ottoman State
Weber reused the Ottoman analysis that was presented as a strict union composed of the prince and the servants of the prince by Machiavelli by conceptualising it with the terms patrimonialism and sultanism as an extreme example of patrimonialism. The primary goal of this study is to discuss the reality of the Ottoman analysis potrayed by Machiavelli and Weber. To this goal, the actors prevalent in the establishment and the early period state structure, the classical stratification system which became apparent with centralisation, and the transformation that this system went through has been examined. The fundamental aim doing all this is to unfold the borders of patrimonialism. A critical evaluation of both local and Eurocentric perspectives that are thought to be among the sources of patrimonialism claims has also been included in the text.
___
- Abou-El-Haj, R. A. (1991). “Power and Social Order the Uses of the Kanun”. The Ottoman City and Its Parts: Urban Structures and Social Order. (Ed. I. A. Bierman, R. A. Abou-El-Haj, D. Preziosi). New York: A. D. Caratzas.
- Abou-El-Haj, R. A. (2000). Modern Devletin Doğası. (Çev. O. Özel ve C. Şahin). Ankara: İmge Yayınları.
- Abou-El-Haj, R. A. (2011). 1703 İsyanı. (Çev. Ç. Sümer). Ankara: Tan Yayınları.
- Adanır, F. (2016). “Balkanlar ve Anadolu’da Yarı Özerk Taşra Güçleri”, Türkiye Tarihi III, 1603-1839. (Ed. S. Faroqhi). (Çev. F. Aytuna). İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Alatas, F. S. (2016). Sosyal Bilimlerde Alternatif Söylemler. (Çev. A. Bölükbaşı). İstanbul: Matbu Kitap.
- Aydın, S. (2006). “Paradigmada Tarihsel Yorumun Sınırları: Merkez-Çevre Temellendirmeleri Üzerinden Düşünceler”. Toplum ve Bilim, 105, 70-95.
- Aytekin, E. A. (2015a). “Kuruluşundan 18. Yüzyıla Dek Osmanlı İmparatorluğu”. Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. (Yay. Haz. G. Atılgan, C. Saraçoğlu, A. Uslu). İstanbul: Yordam Yayınları.
- Aytekin, E. A. (2015b). “Son Dönem Osmanlı İmparatorluğu: 1703-1908”. Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. (Yay. Haz. G. Atılgan, C. Saraçoğlu, A. Uslu). İstanbul: Yordam Yayınları.
- Barkan, Ö. L. (2015). “İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”. İnsan ve İnsan Dergisi, 5, 5-37.
- Barkey, K. (2011). Eşkıyalar ve Devlet Osmanlı Tarzı Devlet Merkezileşmesi. (Çev. Z. Altok). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Bein, A. (2013). Osmanlı Uleması ve Türkiye Cumhuriyeti Değişimin Failleri ve Geleneğin Muhafızları. İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Beydilli, K. (2013). “Yeniçeri”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları.
- Demirhan, A. (2019). ‘Kuruluş Sarmalı’ndan Kurtulmak: Osmanlı ve Hâkimiyet Telakkileri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Eldem, E. (2016). “Kapitülasyonlar ve Batı Ticareti”. Türkiye Tarihi 1603-1839, Osmanlı İmparatorluğu. (Ed. S. Faroqhi). (Çev. F. Aytuna). İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Emecen, M. E. (2015). Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300- 1600). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Faroqhi, S. (2011a). Yeni Bir Hükümdar Aynası. (Çev. G. Ç. Güven). İstanbul: Alfa.
- Faroqhi, S. (2011b). Osmanlı Zanaatkarları. (Çev. Z. Kılı.). İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Faroqhi, S. (2012). “Post-Kolonyal Dönüm Öncesinde ve Sonrasında İmparatorluklar: Osmanlılar”. Hakim Paradigmaların Ötesinde. (Der. D. Quataert ve B. Tezcan). Ankara: Tan Yayınları.
- Faruki, S. (1987). “1600’lü Yıllarda Anadolu Kırlarında Toplumsal Gerilimler: Bir Yorumlama Denemesi”. 11 Tez, 7, 106-120.
- Genç, M. (2013). Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Georgeon, F. (2012). Sultan Abdülhamid. (Çev. A. Berktay). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Heper, M. (1980). “Osmanlı Siyasi Hayatında Merkez-Kenar İlişkisi”. Toplum ve Bilim, 9-10, 3-35.
- Heper, M. (2006). Türkiye’de Devlet Geleneği. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
- İnalcık, H. (1990). “Osmanlı Toplum Yapısının Evrimi”. Türkiye Günlüğü, 11, 30-41.
- İnalcık, H. (2009). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar I, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- İnalcık, H. (2011). “Tanzimat Nedir?”. Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu. (Ed. H. İnalcık ve M. Seyitdanlıoğlu). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- İnalcık, H. (2017). Osmanlı ve Avrupa. İstanbul: Kronik.
- İnalcık, H. (2019). Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- İnsel, A. (1995). Türkiye Toplumunun Bunalımı. İstanbul: Birikim Yayınları.
- İslamoğlu, H. ve Ç. Keyder (1977). “Osmanlı Tarihi Nasıl Yazılmalı? Bir Öneri”. Toplum ve Bilim, 1, 49-80.
- İslamoğlu-İnan, H. (1993). “Tarih ve Kapitalizm”. (Söyleşi: H. Berktay, Ç. Keyder, İ. Savaşır). Defter, 20, 7-59.
- Kafadar, C. (2010). İki Cihan Âresinde. (Çev. C. Çıkın). Ankara: Birleşik Yayınevi.
- Kafadar, C. (2012). Kim Var İmiş Biz Burada Yoğ İken. İstanbul: Metis Yayınları.
- Karpat, K. (2002). Osmanlı Modernleşmesi (Toplum, Kuramsal Değişim ve Nüfus). (Çev. A. Z. Durukan ve K. Durukan), Ankara: İmge Yayınları.
- Karpat, K. (2014). Osmanlı’dan Günümüze Elitler ve Din. İstanbul: Timaş Yayınları.
- Karpat, K. (2017). Osmanlı’da Milliyetçiliğin Toplumsal Temelleri. İstanbul: Timaş Yayınları.
- Kasaba, R. (2005). Dünya, İmparatorluk ve Toplum, Osmanlı Yazıları. İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Keyder, Ç. (2017). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim.
- Khoury, D. R. (2016). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Merkez ile Taşradaki Güç Sahipleri Arasındaki İlişkiler: Bir Tarihyazımı Çözümlemesi”. Türkiye Tarihi III, 1603- 1839: Geç Osmanlı İmparatorluğu. (Ed. S. Faroqhi). (Çev. F. Aytuna). İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Köprülü, F. (1986). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Kuran, A. B. (2012). Osmanlı İmparatorluğu’nda İnkılap Hareketleri ve Milli Mücadele. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Machiavelli, N. (2018). Prens. İstanbul: Say Yayınları.
- Ortaylı, İ. (2008). Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi. Ankara: Cedit Neşriyat.
- Mardin, Ş. (2000). Türkiye’de Toplum ve Siyaset, Makaleler 1. (Der. M. Türköne ve T. Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Şerif, M. (2007). “Türkiye’de Muhalefet ve Kontrol”. Türk Modernleşmesi, Makaleler 3. (Der. M. Türköne ve T. Önder), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Ş. (2018). Din ve İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Masters, B. (2016). “Arap Vilayetlerinde Yarı Özerk Güçler”. Türkiye Tarihi III, 1603- 1839: Geç Osmanlı İmparatorluğu. (Ed. S. Faroqhi). (Çev. F. Aytuna). İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Pamuk, Ş. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Pixley, M. M. (2000). “Erken Osmanlı Tarihinde Şeyhülislamın Gelişmi ve Rolü”. Türkiye Günlüğü, 60, 99-106.
- Sunar, L. (2011). “Klasik Sosyolojinin Şarkiyatçı Kaynakları: Marx ve Weber’in Karşılaştırmalı Bir İncelemesi”. İnsan ve Toplum, 1(2), 29-56.
- Şahin, H. (2018). Dervişler ve Sufi Çevreler. İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Şahin, H. (2020). Dervişler, Fakihler, Gaziler-Erken Osmanlı Döneminde Dini Zümreler (1300-1400). İstanbul: YKY.
- Tezcan, B. (2012). “Bilim Üzerinden Siyaset: Erken Osmanlı Bilimi Üzerine Düşünceler”. Hâkim Paradigmaların Ötesinde. (Der. D. Quataert ve B. Tezcan). Ankara: Tan Yayınları.
- Türk, H. B. (2018). Çoban ve Kral: Siyasetnamelerde İdeal Yönetici İmgesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ülken, H. Z. (1998). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yayınları.
- Weber, M. (2012a). Ekonomi ve Toplum 1 (Çev. L. Boyacı). İstanbul: Yarın Yayınları.
- Weber, M. (2012b). Ekonomi ve Toplum 2 (Çev. L. Boyacı). İstanbul: Yarın Yayınları.
- Weber, M. (2005). Bürokrasi ve Otorite. (Çev. H. B. Akın). Ankara: Adres Yayınları.
- Wittek, P. (1995). Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu. (Çev. F. Berktay). İstanbul: Pencere Yayınları.
- Zilfi, M. C. (2008). Osmanlı Uleması. (Çev. M. F. Özçınar). Ankara: Birleşik Dağıtım.
- ISSN: 1300-1795
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1968
- Yayıncı: -