Modernite-gelenek çekişmei bağlamında 1982 Anayasasının dili

Bu çalışma, modernist-gelenekçi tartışmaları ışığında Anayasa dilini analiz etme- yi amaçlamaktadır. Çalışma, modernistlerin 1932-1983 yılları arasında gerçekleştirdik- leri öz Türkçecilik hareketi ile gelenekçilerin buna karşı direnç ve çatışmalarının dilde bir karmaşaya yol açtığını; öz Türkçecilik hareketinin ulaştığı başarının sadece “ka- tastrofik bir başarı” olarak değerlendirilebileceğini ve dilde oluşan karmaşanın 1982 Anayasasının diline ve kavram tercihlerine yansıdığını öne sürmektedir. Çalışmada ön- celikle, modernist-gelenekçi tartışmalarının tarihi ve siyasi arka planı ortaya konula- cak; ardından bu tartışmaların doğurduğu dildeki karmaşanın izleri, 1982 Anayasasın- daki anlatım bozuklukları ve kavram kullanımındaki tutarsızlıklar üzerinden sürülecek- tir. Çalışma; sade, anlaşılır ve kendi içerisinde tutarlı bir Anayasa dili için bazı temel önerilerle sonlanacaktır.

The language of the 1982 Turkish constitution in the contex of the conflict between modernity and traditionality

This study aims to analyze the language of Turkish Constitution through the lens of modernist-traditionalist debate. It argues that the purification movement con- ducted by modernists from 1932 to 1983 and the opposition by traditionalists to this movement in favor of simplification of the language has caused a linguistic chaos in Turkey, that the modernist achievement attained by the purification movement may only be regarded as a “catastrophic success,” and that the trace and reflection of this lin- guistic chaos can be seen in the language of 1982 Turkish Constitution. The study will firstly explore the political and historical background to the modernist-traditionalist debate and secondly demonstrate expressional disorders and conceptual inconsistencies caused by modernist-traditionalist debate. The study will end with some basic proposi- tions for a simple, comprehensible, and consistent language in Turkish Constitution to be written.

___

  • Acar, Đsmail (1983), Dilimiz Atatürk ve Sonrası, Đnce Matbaacılık, Balıkesir.
  • Banguoğlu, Tahsin (1967), “Türk Dili Savunması,” Türk Dili Đçin V, TKAE Yayınları, Ankara, s. 77-88.
  • Bingöl, Yılmaz (2004a), “Đmparatorluktan Ulus-Devlete: Türkiye’de Ulusal Bir Dilin Yaratılmasına Doğru,” Modernlik ve Modernleşme Sürecinde Türkiye, (ed. G. Er- dumlu), Babil Yayınları, Ankara, s. 155-186.
  • Bingöl, Yılmaz (2004b), “Kimlik Tartışmaları Işığında Türk Dil Politikası,” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 59/1, s. 27-58.
  • Erer, Tekin (1966), “Dilimizi Katledenler!” Türk Dili Đçin II, TKAE Yayınları, Ankara, s. 179-181.
  • Eroğul, Cem (1994), “Anayasa ve Tüze Dilinin Değiştirilmesi,” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49/3-4, s. 118-148.
  • Korkmaz, Zeynep (1995), Türk Dili Üzerine Araştırmalar, AKDTYK, TDK Yayınları, Ankara.
  • Köprülü, M. Fuad (1986), “Millî Edebiyat Cereyanının Đlk Mübeşşirleri,” Edebiyat Araştırmaları (2. Baskı), TTK Yayınları, Ankara, s. 271-315.
  • Levend, A. Sırrı (1972), Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri (3. Basım), TDK Yayınları, Ankara.
  • Lewis, Geoffrey L. (1999), The Turkish Language Reform: A Catastrophic Success, Oxford University Press, Oxford ve New York.
  • Öksüz, Y. Ziya (1995), Türkçenin Sadeleşme Tarihi: Genç Kalemler ve Yeni Lisan Ha- reketi. AKDTYK, TDK Yayınları, Ankara.
  • Özdemir, Emin (1976), “1975’te Dilimiz,” Varlık Yıllığı 1976, s. 91-112.
  • Özdemir, Hakan (2006), Cumhuriyet Tarihinde Hukuk Dilindeki Değişmeler ve Geliş- meler, (Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, YÖK Tez Merkezi)
  • Özel, Sevgi, vd. (der.) (1986), Atatürk’ün Türk Dil Kurumu ve Sonrası, Bilgi Yayınları, İstanbul.
  • Şimşir, Bilal N. (1992), Türk Yazı Devrimi, AKDTYK, TTK Yayınları, Ankara.
  • TERCÜMAN (1981), Yaşayan Türkçemiz, Tercüman Yayınları, İstanbul.
  • TDK (1933), Birinci Türk Dil Kurultayı-1932: Tezler Müzakere Zabıtları, Maarif Veka- leti Devlet Matbaası, İstanbul.
  • TDK (1972), Türk Dil Kurumunun Kırk Yılı, TDK Yayınları, Ankara.
  • TDK (1981), Türk Dil Kurumu ve Etkinlikleri, TDK Yayınları, Ankara.
  • TDK(1995), Yabancı Kelimelere Karşılıklar, TDK Yayınları, Ankara.
  • TDK (1998), Yabancı Kelimelere Karşılıklar (Đkinci Kitap), TDK Yayınları, Ankara.
  • TDK (1999), 1926 Bakü Türkoloji Kongresi’nin 70. Yıl Dönümü Toplantısı, TDK Ya- yınları, Ankara.
  • TKAE (1962), “Amacımız ve Yolumuz,” Türk Kültürü, Ekim, Cilt.1, No: 1, s. 1-7.
  • Ünaydın, Ruşen Eşref (1948), Türk Dili Tetkik Cemiyetinin Kuruluşundan İlk Kurultaya Kadar Hâtıralar, (2. Basım), TDK Yayınları, Ankara.
  • Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet (1972), 1961 Anayasasının Dili, TDK Yayınları, Ankara.
  • www.yenianayasa.tbmm.gov.tr/ (Erişim: 12.04.2004)