Berkay AYHAN, MUSTAFA YILMAZ ÜSTÜNER

16350

Merkez bankalarının bağımsızlığı ekseninde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

Merkez bankası bağımsızlığı, para politikasını, siyasetçilerin ve dolayısıyla demokratik sürecin kontrolünün ötesine taşıyan ve neoliberal yönetsel reform sürecinin önemli bir uğrağı olan bir olgudur. Bağımsızlığı savunan görüşler bu kurumların, kendi çıkarları peşinde olduğu savunulan siyasetçilerin müdahalelerinden uzakta şeffaflık ve hesap verebilirlik gibi 'yönetişim' uygulamalarının eşliğinde para politikasını yürütmeleriyle enflasyonun düşeceğini öngörmektedir. Bu çalışma, ussallığa dayalı teknik bir yönetsel iyileştirme gibi gösterilen merkez bankası bağımsızlığı taleplerinin tarihsel bağlam ve ideolojiler çerçevesinde çözümlenmesi gerektiğini ileri sürmektedir. Bu çerçevede Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 'nın gelişimi incelenerek, kurumun farklı dönemlerde uyguladığı politikaları, bağımsızlık reformuyla birlikte enflasyonla mücadeleye odaklanmasının, kazanan ve kaybedenleri ele alınmaktadır.

İndependence of central banks and the central bank of the republic of Turkey

The issue of central bank independence is a crucial aspect of the neoliberal administrative reform process. It aims to achieve the isolation of monetary policy from politicians, thus the democratic processes. Advocates of this view anticipate that inflation will decline when central banks conduct monetary policy accompanied by governance practices, such as transparency and accountability free from the interventions of self-oriented politicians. This article maintains that arguments for central bank independence, which is attempted to be presented as a rationalization-based technical improvement, should be settled within historical and ideological context. In this framework, the article will attempt to analyze the evolution of the Central Bank of the Republic of Turkey along with its various policies implemented in different periods and the winners and losers of its inflation-focused policies following the independence reform.

___

  • Akçay, Ümit (2009), Para, Banka, Devlet: Merkez Bankası Bağımsızlaşmasının Ekonomi Politiği, Sosyal Araştırmalar Vakfı, İstanbul.
  • Aktan, Coşkun C. - Dileyici, Dilek (2001), "Parasal Düzen ve Parasal Anayasa", Kamu Tercihi ve Anayasal İktisat Dergisi, Sayı 1, No: 2.
  • Alesina, Alberto (1989), "Politics and Business Cycles in Industrial Democracies", Economic Policy, Vol. 8, p. 55-98.
  • Alesina, Alberto - Summers, Lawrence H. (1993), "Central Bank Independence and Macroeconomic Performance: Some Comparative Evidence", Journal of Money, Credit and Banking, Vol. 25, p. 157-162.
  • Ayers, Alison J. (Ed.) (2008), Gramsci, Political Economy, and International Relations Theory: Modern Princes and Naked Emperors, Palgrave Macmillan, New York.
  • Backhouse, Roger E. (2005), "The Rise of Free Market Economics: Economists and the Role of the State since 1970", Medema, Steven G. - Boettke, Peter (Ed.), The Role of Government in the History of Economic Thought. Annual Supplement to the Volume 37 History of Political Economy, Duke University Press, Durham, p. 355-392.
  • Bağımsız Sosyal Bilimciler (2008), 2008 Kavşağında Türkiye: Siyaset, İktisat ve Toplum, Yordam Kitap, İstanbul.
  • Baker, Andrew (2006), The Group of Seven: Finance Ministries, Central Banks and Global Financial Governance, Routledge, Londra.
  • Bakır, Caner (2007), Merkezdeki Banka: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Uluslararası Bir Karşılaştırma, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • Bakır, Caner (2009), "Policy Entrepreneurship and Institutional Change: Multi-level Governance of Central Banking Reform", Governance: An International Journal of Policy, Administration and Institutions, Vol. 22, No: 4, p. 571-597.
  • Barro, Robert J. - Gordon David B. (1983), "Rules, Discretion and Reputation in a Model of Monetary Policy", Journal of Monetary Economics, Vol. 12, No: 1, s. 101- 121.
  • Boratav, Korkut (2007), Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2005, Ankara, İmge Kitabevi.
  • Buchanan, James M. (1987), "The Constitution of Economic Policy", The American Economic Review, Vol. 77, No: 3, p. 243-250.
  • Cansen, Ege (2008), "Yüksek Faizin Çaresi Daha Yüksek Faiz Değildir", http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=9178687&yazarid=260 (02.10.2009).
  • Capie, Forrest - Goodhart, Charles - Fischer, Stanley - Schnadt, Norbert (1994), The Tercentary Symposium of the Bank of England, Cambridge University Press, Cambridge.
  • Cox, Robert W. (1996), Approaches to world order, Cambridge University Press, Cambridge.
  • Cukierman, Alex - Webb, Steve B. - Neyaptı, Bilin (1992), "Measuring the Independence of Central Banks and its Effects on Policy Outcomes", The World Bank Economic Review, Vol. 6, No: 3, p. 353-398.
  • De Haan, Jakob - Eijffinger, Sylvester C. W. - Waller, Sandra (2005), The European Central Bank: Credibility, Transparency and Centralization, The MIT Press, Cambridge.
  • Derviş, Kemal - Asker, Serhan - Işık, Yusuf (2006), Krizden Çıkış ve Çağdaş Sosyal Demokrasi: Kemal Derviş Anlatıyor, Doğan Kitap, İstanbul.
  • Devine, Pat (2009), "1970'ler ve Sonrası: Enflasyonun Ekonomi Politiği ve Sosyal Demokrasinin Krizi", Buğra, Ayşe - Ağartan Kaan (Ed.), 21. Yüzyılda Kari Polanyi 'yi Okumak: Bir Siyasi Proje Olarak Piyasa Ekonomisi, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 57-76.
  • Dincer, Nergiz N. - Eichengreen, Barry (2007), "Central Bank Transparency: Where, Why, and With What Effects?" NBER Working Paper, No. 13003, p. 1-51.
  • Doğruel, Fatma - Doğruel, Suut (2005), Türkiye 'de Enflasyonun Tarihi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ankara.
  • Dünya Bankası, (2002), World Development Report 2002: Building Institutions for Markets, Oxford University Press, New York.
  • Dünya Bankası, (2005), World Development Report 2005: A Better Investment Climate for Everyone, Oxford University Press, New York.
  • Eijffinger, Sylvester C. W. - De Haan, Jakob (1996), The Political Economy of Central- Bank Independence. Special Papers in International Economics 19, Princeton University Printing Services, Princeton.
  • Eroğlu, Nadir - Abdullayev, Anar (2005), "CWN Bağımsızlık Ölçütlerinin TCMB'ye Uygulanması", Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt 6, No: 1, s. 79-97.
  • Fischer, Stanley (1995), "Central-Bank Independence Revisited", The American Economic Review, Vol. 85, No: 2, p. 201-206.
  • Friedman, Milton (1962), "Should There Be An Independent Monetary Authority", Yeager, Leland B. (Ed.), In Search Of A Monetary Constitution, Harvard University Press, Cambridge, p. 219-243.
  • Gill, Stephen (1995), "Globalisation, Market Civilisation, and Disciplinary Neoliberalism", Journal of International Studies, Vol. 24, No: 3, p. 399-423.
  • Gill, Stephen (2000), The Constitution of Global Capitalism, The Capitalist World, Past and Present at the International Studies Association Annual Convention'da Sunulan Tebliğ, Los Angeles.
  • Gramsci, Antonio (2005), Selections from the Prison Notebooks of Antonio Gramsci, Q. Hoare - G. N. Smith (Ed.) Londra: Lawrence and Wishart.
  • Grilli, Vittorio D. - Masciandaro, Donato - Tabellini, Guido (1991), "Political and Monetary Institutions and Public Finance Policies in the Industrialized Countries", Economic Policy, Vol. 13, p. 341-392.
  • Grindle, Merilee S. (1991), "The New Political Economy: Positive Economics and Negative Politics", Grindle, Merilee S. (Ed.), Politics and Policy Making in Developing Countries: Perspectives on New Political Economy, San Francisco, ICS Press, p. 41-67.
  • Güler, Birgül A. (2003), "Yönetişim: Tüm İktidar Sermayeye", Praksis, Cilt 9, s. 93- 116.
  • Güzelsarı, Selime (2004), "Kamu Yönetimi Disiplininde Yeni Kamu İşletmeciliği ve Yönetişim Yaklaşımları", Öktem, Kemal - Ömürgönülşen, Uğur (Ed.), Kamu Yönetimi. Gelişimi ve Güncel Sorunları, İmaj Yayınevi, Ankara, s. 85-137.
  • Harvey, David (2005), A Brief History ofNeoliberalism, Oxford University Press, Oxford.
  • Hayek, Friedrich A. (1990), Denationalisation of Money -The Argument Refined: An Analysis of the Theory and Practice of Concurrent Currencies, The Institute of Economic Affairs, Londra.
  • Hibbs, Douglas A. (1977), "Political Parties and Macroeconomic Policy", American Political Science Review, Vol. 71, No: 4, p. 1467-1487.
  • Higgot, Richard (2006), "Contested Globalization: The Changing Context and Normative Challenges" Kratochwil, Friedrich - Mansfield, Edward, D. (Eds.), International Organization and Global Governance. A Reader, Pearson, New York, p. 426-443.
  • http://www.euractiv.com.tr/ab-ve-turkiye/article/iste-2009-ilerleme-raporu--007364, 19.10.2009)
  • IMF Niyet Mektubu, (2000), http://www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/IMFniyet.html (02.10.2009).
  • Itoh, Makoto - Lapavitsas, Costas (1999), Political Economy of Money and Finance, Londra, Macmillan.
  • Kazgan, Haydar - Öztürk, Murat - Koraltürk, Murat (2000), Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, İstanbul, Creative Yayıncılık.
  • Kersbergen, Kees Van - Waarden, F.V. (2004), "'Governance' as a bridge between disciplines: Cross-disciplinary inspiration regarding shifts in governance and problems of governability, accountability and legitimacy", European Journal of Political Research, Vol. 43, No: 2, p. 143-171.
  • Kibmer, Friedrich - Wagner, Helmut (1998), "Central bank independence and macro- economic performance: a survey of evidence", Diskussionsbeitrag, Vol. 255, p. 1- 53.
  • Kumcu, Ercan (2008), "Para politikası yalnız kalırsa", http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/ goster/haber.aspx?id=9125317&yazarid=7 (02.10.2009).
  • Kydland, Finn E. - Prescott, Edward C. (1977), "Rules Rather than Discretion: The In¬consistency of Optimal Plans", Journal of Political Economy, Vol. 85, No: 3, s. 473- 491.
  • Lapavitsas, Costas (2005), "Mainstream Economics in the Neoliberal Era", Saad-Filho, Alfredo - Johnston, Deborah (Ed.), Neoliberalism A Critical Reader, Pluto Press, Londra, p. 30-40.
  • Mangano, Gabriel (1998), "Measuring central bank independence: a tale of subjectivity and of its consequences", Oxford Economic Papers, Vol. 50, No: 3, p. 468-492.
  • Marcussen, Martin (2007), "Central Banking Reform Across the World: Only By Night Are All Cats Grey", Christensen, Tom - Laegreid, Per (Eds.), Transcending New Public Management: The Transformation of Public Sector Reforms, Ashgate, Alder- shot, s. 135-153.
  • McCallum, Bennett T. (1995), "Two Fallacies Concerning Central-Bank Independence", The American Economic Review, Vol. 85, No: 2, p. 207-211.
  • Mishkin, Frederic S. (1998), "Central Banking in a Democratic Society: Implications for Transition Countries", http://wwwO.gsb.columbia.edu/faculty/fmishkin/ PDFpa- persZDEMOCRAT98Z.pdf (02.10.2009).
  • Mülakat, TCMB Eski Başkanı, 17 Haziran 2008, Ankara.
  • Nordhaus, William D. (1975), "The Political Business Cycle", The Review of Economic Studies, Vol. 42, No: 2, p. 169-190.
  • Polanyi, Karl (2001), The Great Transformation: The Political and Economic Origins of Our Time, Beacon Press, Boston.
  • Rhodes, Rod A. W. (1996), "The New Governance: Governing without Government", Political Studies, Vol. 44, No: 4, p. 652-667.
  • Ricardo, David (1962), The Works and Correspondance of David Ricardo. Vol IV. Pamphlets and Papers, 1815-1823, Cambridge University Press, Cambridge.
  • Rogoff, Kenneth (1985), "The Optimal Degree of Commitment to an Intermediate Monetary Target", The Quarterly Journal of Economics, Vol. 100, No: 4. p. 1169- 1189.
  • Saad-Filho, Alfredo (2005), "From Washington to Post-Washington Consensus: Neoliberal Agendas for Economic Development", Saad-Filho, Alfredo - Johnston, Deborah (Eds.), Neoliberalism. A Critical Reader, Pluto Press, Londra, p. 113-119.
  • Stiglitz, Joseph E. (1998), "More instruments and broader goals: Moving toward the post Washington consensus", 1998 WIDER Annual Lecture'da Sunulan Tebliğ, Helsinki.
  • Swinburne, Mark - Castello-Branco, Marta de (1990), "Central Bank Independence and Central Bank Functions", Downes, Patrick - Vaez-Zadeh Reza (Eds.), The Evolving Role of Central Banks, International Monetary Fund, Washington, p. 414-444.
  • Şenalp, Gürsan - Şenalp, Örsan (2009), "Ulusötesi Kapitalizm: Sermayenin ve Devletin Ulusötesileşmesi ve Türkiye'de Ulusötesi Tarihsel Blok Oluşumu", Praksis, Cilt 19, s. 191-240.
  • Teivainen, Teivo (2002), Enter Economism Exit Politics: Experts, Economic Policy and the Damage to Democracy, Zed Books, Londra.
  • Tekeli, İlhan - İlkin, Selim (1997), Para ve Kredi Sisteminin Oluşumunda Bir Aşama: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ankara.
  • Telatar, Funda (2004), Politik İktisat Politikası, İmaj Yayınevi, Ankara.
  • Türel, Oktar (2001), "T.C. Merkez Bankası'na Yeni Yasal Çerçeve: 4651 Sayılı Kanun Üzerine Gözlem ve Değerlendirmeler", Mülkiye, Cilt 25, No: 229, s. 71-86.
  • Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2006), Enflasyon Hedeflemesi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ankara.
  • Türkiye'nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı, http://www.tcmb.gov.tr/yeni/duyuru/- eko_program/program.pdf (2.10.2009).
  • Walsh, Carl E. (1995), "Optimal Contracts for Central Bankers", American Economic Review, Vol. 85, No: 1, p. 150-167.
  • Watson, Matthew (2007), The Political Economy of International Capital Mobility, Palgrave Macmillan, New York.
  • Williamson, John (1993), "Democracy and the 'Washington Consensus'", World Development, Vol. 21, No: 8, p. 387-412.
  • Yalman, Galip (2006), "Kapitalizm ve Devlet: Kuram ve Hegemonya", Ülman, Burak - Akça, İsmet (Ed.), İktisat, Siyaset, Devlet Üzerine Yazılar: Prof. Dr. Kemali Saybaşılı 'ya Armağan, Bağlam Yayınları, İstanbul, s. 35-48.
  • Yalman, Galip (2007), "Economic Theories of State or 'Economics Imperialism': Rent- Seeking Analysis as an Examplar", METU Studies in Development, Vol. 34, No: 2, p. 387-412.
  • Yeldan, Erinç (2005), "MerkezBankası'nın 'Bağımsızlığı'", http://www.bilkent.edu.tr- /-yeldane/Yeldan16_16Mar05.pdf (02.10.2009).
Amme İdaresi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-1795
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1968
  • Yayıncı: -
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Birey davranışındaki kontrol odağının rol çatışması ve rol belirsizliği algısı ile ilişkisi: Kamu sektöründe bir araştırma

Nejat. H BASIM, Mehmet ERKENEKLİ, Harun ŞEŞEN

Merkez bankalarının bağımsızlığı ekseninde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

Berkay AYHAN, MUSTAFA YILMAZ ÜSTÜNER

Fordizmden Post-Fordizme Türkiye'de memurların maaş düzeni

ONUR ENDER ASLAN

Küreselleşme,finansal genişleme ve bunalım

Gökçer ÖZGÜR, Hüseyin ÖZEL

Doğanın patentlenmesi: TRIPS anlaşmasının az gelişmiş ülkeler üzerindeki etkisi ve devletin rolü

SERPİL KARLIDAĞ

Yönetim düşüncesinin Evrim dinamiği: Çevresel determinizm mi, düşünsel ilerleme mi?

Kerim ÖZCAN, MEHMET BARCA