1934 Trakya Olayları Bağlamında Yahudi Azınlık Sorunsalı

Tek parti döneminde Türk etnik kimliğine dayalı homojen bir ulus devletin ve ulusal bilincin inşası esas alınmış, dönemin millet ve milliyetçilik anlayışı doğrultusunda siyasal, toplumsal ve kültürel temelli farklılıklar mümkün olduğu ölçüde izale edilmiş ya da sindirilmiştir. Gayrimüslim azınlıklar, gerek yakın geçmişte yaşanan hadiselerin toplumsal hafızada yol açtığı kökleşmiş önyargılar nedeniyle gerekse dinsel, dilsel ve kültürel farklılıkları dolayısıyla tek parti iktidarının politika ve uygulamalarından en çok etkilenen gruplar arasında yer almıştır. 1934 Trakya Yahudi Olayları, tek parti iktidarının bu yöndeki politika ve uygulamalarından beslenen ve hatta onlar tarafından teşvik edilen bir entelektüel arka plan ve sosyolojik zemin içinde vuku bulan azınlık karşıtı ilk kitlesel hareket olarak Cumhuriyet tarihine geçmiştir. Çalışmada, söz konusu olaylar kapsamında gerçekleşen tedhiş ve yağma hareketleri ile dönemin azınlık politikaları arasındaki nedensellik ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Trakya Olayları, hem kendisini doğuran koşullar hem de yol açtığı sonuçlar bakımından analiz edilmiştir

Jewish Minority Problematique in the Context of the 1934 Thrace Events

During the one-party period, the construction of a homogeneous nation-state and national consciousness based on the Turkish ethnic identity was taken as a basis, and in line with the nation and nationalism understanding of the period the political, social and cultural diversity were dissolved or oppressed within the bounds of possibility. Non-Muslim minorities have been among the most affected groups by the one-party government’s policies and practices, both because of the deep-rooted prejudices caused by recent events in the social memory and due to their religious, linguistic, and cultural differences. The 1934 Thrace Events went down in the Republic’s history as the first anti-minority mass movement within an intellectual background and sociological ground fed by and even encouraged by the one-party government’s policies and practices this direction. In the study, it is aimed to examine the causality relationship between the acts of terrorizing and looting that took place within the scope of these events and the minority policies of the period. For this purpose, the Thrace Events were analyzed in terms of both the conditions that made the events and its consequences.

___

  • Aktar, A. (1996). “Trakya Yahudi Olaylarını ‘Doğru’ Yorumlamak”. Tarih ve Toplum, 26(155), 45-56.
  • Alp, T. (2001). Türkleştirme. (Yay. Haz. Ö. Ozankaya). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Atilhan, C. R. (1934). “Notlar”. Millî İnkılâp, Yıl: II, Sayı: 3, 13-14.
  • Atilhan, C. R. (1933). “Anti Semizm-1”. İnkılâp, Yıl: I, Sayı: 3, 1-3.
  • Atilhan, C. R. (1934). “Maskeler Aşağı”. Millî İnkılâp, Yıl: II, Sayı: 3, 4-6.
  • Atsız, H. N. (1934). “Komünist, Yahudi ve Dalkavuk”. Orhun, 5, 93-94.
  • Atsız, H. N. (1934). “Musa’nın Necip(!) Evlâtları Bilsinler Ki”. Orhun, 7, 139-140.
  • Atsız, H. N. (1934). “Orhun’da Okuyunuz - Musa’nın Necip Evlâtları Bilsinler Ki”. Millî İnkılâp, Yıl: II, Sayı: 4, 9.
  • Aydoğan, E. (2018). “Yeni Belgeler Işığında 1934 Trakya Yahudi Olayları”. Belgi Dergisi, 2(16), 878-894.
  • Bali, R. N. (1999). “Yeni Bilgiler ve 1934 Trakya Olayları-I”. Tarih ve Toplum, 31(186), 47–55.
  • Bali, R. N. (2008). 1934 Trakya Olayları. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • Bali, R. N. (2010). Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri: Bir Türkleştirme Serüveni (1923-1945). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Birsel, H. (2011). Lozan’dan AB Sürecine Türkiye’nin Azınlık Politikaları. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
  • Bozkurt, C. (2011). “Yahudi Aleyhtarı Bir Derginin Değerlendirilmesi: Millî İnkılâp ve Kamuoyundaki Yankıları”. Tarih Dergisi, 53(1), 175-210.
  • Cumhuriyet (1934). “Heyeti Vekile Dün Gazi Hz.nin Riyasetinde Toplandı”. 15 Temmuz, 1, 4.
  • Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Kâtipliğinin Fırka Teşkilâtına Umumi Tebligatı (1935). Temmuz 1934 den Birincikânun 1934 Sonuna Kadar, C. 5, Ulus Matbaası.
  • Çağaptay, S. (2009). Türkiye’de İslâm, Laiklik ve Milliyetçilik: Türk Kimdir? (Çev. Ö. Bircan). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Düstur (1931). Üçüncü Tertip, Cilt 5. 11 Ağustos 1339 - 19 Teşrinievvel 1340, İstanbul: Necmi İstikbal Matbaası.
  • Hür, A. (2016), 1934 Trakya Olayları. https://www.avlaremoz.com/2016/06/21/1934- trakya-olaylari-ayse-hur/ (10.11.2020).
  • Karabatak, H. (1996). “Türkiye Azınlık Tarihine Bir Katkı: 1934 Trakya Olayları ve Yahudiler”. Tarih ve Toplum, 25 (146), 4-16.
  • Levi, A. (2010). Türkiye Cumhuriyeti’nde Yahudiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Millî İnkılâp (1933). Yıl: I, Sayı: 6.
  • Millî İnkılâp (1934). Yıl: II, Sayı: 4.
  • Millî İnkılâp (1934). Yıl: II, Sayı: 5.
  • Millî İnkılâp (1934). Yıl: II, Sayı 6.
  • Okutan, M. Ç. (2004). Tek Parti Döneminde Azınlık Politikaları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Oran, B. (2000), Küreselleşme ve Azınlıklar. Ankara: İmaj Yayınevi.
  • Oran, B. (2003), Ulusal Egemenlik Kavramının Dönüşümü, Azınlıklar ve Türkiye. https://ayam.anayasa.gov.tr/media/4628/b_oran.pdf (11.11.2020).
  • Oran, B. (2015). Türkiye’de Azınlıklar: Kavramlar, Teori, Lozan, İç Mevzuat, İçtihat, Uygulama. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Resmi Gazete, Sayı: 2733, 21 Haziran 1934.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: IV, Cilt: 23, İçtima: 3, İnikat: 78, 5.7.1934.
  • Toprak, Z. (1996). “1934 Trakya Olaylarında Hükümetin ve CHF’nin Sorumluluğu”. Toplumsal Tarih, 34, 19-25.