Sabahattin Kudret Aksal’ın “Vav’lar”ının Semiotik Bakımdan (Bühler’in Organon Modeli Eşliğinde), John R. Searle’ün Uyuşmazlık (Divergence) Bakışı İçinde ve Dil-Eylem Teorisi (Speech-Acts) Çerçevesinde Ele Alınması

Bizde henüz kavramsal temelleri dahi sabitlenmemiş bir disiplin olan semiotik (işaret teorisi) birçok hikâyenin tahlilinde müthiş çözümleme olanakları sunmaya muktedirdir. Yazarın pragmatik katmana geçmesi şüphesiz metnin edebi değerini yükseltecektir. Fakat bunun çözümlenmesi sadece metaforik değerlendirme ile mümkündür. Yani metaforun A Tipi olması ile metnin pragmatik katmanda konuşlanması arasında büyük bir tutarlılık vardır. Semiotik çözümlemenin metaforik değerlendirmeyi gerektirmesi de evvela semiotiğin terminolojisine vakıf olmayı gerektirir. Sadece “sembol” ve “simge” geçişi ile değil; aynı zamanda gönderilenin işaret ve okur arasındaki katmanda geçirdiği değişiklikler ile tetkike başlamak en makulü olacaktır. Zira insanların düşünmek için kullandığı her öge esasında bir “işaret”tir. İşaretlerin bir metni oluşturmaktaki rolü metinle sınırlı olmadığı ve işaret açımlanabildiği sürece metaforik süreklilik de teminat altına alınır. Bu işleyiş basit olduğu kadar karmaşık ve günlük hayata ait olduğu kadar günlük hayatın dışındadır. Bunu kısmen tecrübe etmek için Sabahattin Kudret’in “Vav’lar” isimli eseri üzerinde Bühler’in Organon Modeli, Searle’ün divergence bakışı ve nihayet dil-eylem’in çözümleme olanakları kullanılmaya çalışılacaktır. Bilhassa lokasyonel, illokasyonel ve perlokasyonel eylemler arasındaki farklar pragmatik katmanı idrak etmeyi daha da kolaylaştıracaktır.

Anahtar Kelimeler:

Sabahattin Kudret Aksal, Semiotik, John R. Searle, Karl Bühler, Organon modeli

THE ANALYSIS OF THE STORY “VAV’LAR” BY SABAHATTIN KUDRET AKSAL FROM THE POINT OF VIEW OF SEMIOTICS (ACCOMPANIED BY THE ORGANON MODEL BÜHLER), WITHIN THE DIVERGENCE VIEW OF JOHN R. SEARLE AND IN THE CONTEXT OF THE SPEECH ACT THEORY

As a discipline of which terminological foundations have not been solidified in Turkish, semiotics is undoubtedly able to present excellent possibilities of analysis to many stories. The author's transition to the pragmatic level will undoubtedly increase the literary value of the text. However, this is only possible with a metaphorical analysis. Namely, there is a great consistency between the type A metaphor and placing the text on the pragmatic level. Semiotic analysis requires metaphorical assessment; therefore, it is imperative to master the terminology of semiotics. It will be best to start the analysis not only with the transition of sembol and simge, but also with the changes the signifier goes through in the layer between reader and sign. Because every element used by people to think, is in fact a sign. As long as the role of the signs while creating a text is not limited with the text and the sign can be anatomized, the metaphorical continuity can be guaranteed. This operation is both simple and complicated, both commonplace and out of the ordinary. To experience this, we will use Bühler’s Organon-model, the Divergence view of Searle, and the possibilities of analysis of the speech act in the story “Vav’lar”. Especially the differences between locutionary, illocutionary and perlocutionary acts will facilitate the understanding of the pragmatic level.

Keywords:

Sabahattin Kudret Aksal, Semiotics, John R. Searle, Karl Bühler, Organon-modell,

PDF

___

Austin, John Langshaw (1962). How To Do Things With Words. Oxford: Oxford University Press; Deutsch (1972). Zur Theorie der Sprechakte. (Çev. Eike von Savigny). Stuttgart: Reclam.
Beardsley, Monroe C. (1958). Aesthetics. Problems in the Philosophy of Criticism. New York: Harcourt Brace und World, s. 114-147.
Beardsley, Monroe C. (1962/1983). “The Metaphorical Twist”. Philosophy and Phenomenological Research. s. 293-307; (1983/l996). “Die metaphorische Verdrehung”. Haverkamp. (ed. Anselm). (Çev. Ellen Karge). Theorie der Metapher, s. 120-141.
Cebecioğlu, Ethem (2009). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Yayınları.
Cohen, Ted (1973). „Illocutions and Perlocutions“. Foundations of language. 9/ 1972-1973, s. 492-503.
Cohen, Ted (1975). “Figurative Speech and Figurative Acts”. In: The Journal of Philosophy. 71, s. 669-684.; Johnson, Mark (ed.) (1981), s. 182- 199. Deutsch (1998). “Figurative Rede und figurative Akte”. Haverkamp. Anselm (ed). s. 29-48.
Danto, Arthur C. (1984). Die Verklärung des Gewöhnlichen. Eine Philosophie der Kunst. (Çev. Max Looser). Frankfurt a. M.: Suhrkamp; (1981). The transfiguration of the commonplace: a philosophy of art. Cambridge: Harvard University Press.
Duman, Mehmet Akif (2018). Von der Rhetorik zum belâgat, vom mecâz zur Metapher (Die Suche nach einer terminologischen Äquivalenz zum Begriff Der Metapher im Türkischen durch Vergleich von Rhetorik und belâgat). Berlin: Logos Verlag.
Freud, Sigmund (1900). Die Traumdeutung. Wien: Deuticke.
Hake, Günter vd. (2002). Kartographie Visualisierung Raum-zeitlicher Informationen. Berlin/ New York: de Gruyter.
Lorenz, Kuno (1995). Art. “Semiotik”. Enzyklopädie Philosophie und Wissenschaftstheorie. Hrg. Jurgen Mittelstrass. C. 3. Stuttgart: Weimar, s. 781-786.
Martinich, Aloysius P. (1984). “A Theory of Metaphor”. Journal of Literary Seman¬tics 13, s. 35-56.
Martinich, Alossius P. (ed.) (1985/1996). The Philoso¬phy of Language. Oxford: Oxford University Press.
Peirce, Charles S. (1982). Writing of Charles Sanders Peirce. A Chronological Edition. (ed. Max H. Fisch, Christian W. Kloesel vd.). Bloomington: Indiana University Press.
Peirce, Charles S. (1931). Collected Papers (8). (C. Hartshorn ve P. Weiss). Cambridge: Harvard University Press. C. II, s. 302.
Peirce, Charles Sanders (1931-1935). Collected Papers (8). (C. Hartshorn ve P. Weiss). Cambridge: Harvard University Press, C. 5, s. 488.
Schank, Stefan (1998). Anekdoten. Eurobuch.
Searle, John R. (1975/ 1982). Indirect Speech Acts, in Peter Cole and Jerry L. Morgan (eds.), Syntax and Semantics, Vol. 3: Speech Acts, Academic Press, s. 59-82; Deutsch (1982). In, Ders. Ausdruck und Bedeutung. (Çev. Andreas Kemmerling). Frankfurt a.M., s. 51-79.
Searle, John R. (1969). Speech Acts- An Essay in the Philosophy of Language. Cambridge: Cambridge University.
Searle, John R. (1979). Expression and Meaning. Studies in the Theory of Speech Acts. Cambridge: Cambridge University.
Searle, John R. (1979/1982). “Metaphor”. Ders. (1979). Cambridge University Press, s. 76-116; in: Metaphor and Thought, 2.Aufl. (Ed. Andrew Ortony). Cambridge: Cambridge University, s. 83-112. Deutsch (1982). “Metapher”. Ders. (1982). Ausdruck und Bedeutung, Untersuchungen zur Sprechakttheorie. (Çev. Andreas Kemmerling). Frankfurt a.M., s. 98-138.
Searle, John R. (1987). Intentionalität. Eine Abhandlung zur Philosophie des Geistes. Frankfurt: Suhrkamp.