“Azerbaycan Yurt Bilgisi” Dergisinde Amasyalı Azerbaycan Mutasavvıfları Hakkındaki Araştırmalar

XIX. yüzyılda Azerbaycan, Rus egemenliği altına girdikten sonra Azerbaycan’da İslam dini ve dinî eğitim yasaklanmış; mutasavvıflara da ciddi baskılar uygulanmıştır. Bu süreçte Rus baskısı nedeniyle Kuzey Kafkasya’dan ve Azerbaycan’dan bazı köylerin tamamı, birtakım aileler, din adamları müritleriyle birlikte Anadolu’ya göç etmek zorunda kalmışlardır. Özellikle Amasya ve Tokat’a yerleşen bu din alimlerinden biri de Mevlana İsmail Şirvani ve Mir Hamza Nigari’dir. Şeyh Nigari’nin müritlerinden biri, 1843 yılında Kuzey Azerbaycan’da Şeki’ye bağlı Kutkaşın (Kabele) bölgesinde doğan Mehmet Sebati’dir. Ailesiyle Erzurum’a, oradan da Amasya’ya göç eden Sebati’nin Farsça ve Türkçe kaside ve gazelleri bulunmaktadır.Şeyh Nigari’ye yakın olan diğer bir isim de Nigar Hanım’ın torunu Nigarizade Mahmut Efendi’dir. 1863’te Karabağ’a bağlı Karakaş köyünde doğmuş, 1913 yılında Amasya’da vefat etmiştir. Mir Hamza Nigari’nin tahsil verdiği gençlerden biri de Şeki’den Kars’a, oradan Amasya’ya gitmiş Bahaeddin Efendi’dir. Mir Hamza Nigari, Sadi Karabaği, Nigarizade Mahmut, Bahaeddin Efendi gibi pek çok müridi ile bir anlamda Amasya ve Tokat bölgesini Azerbaycan kültür merkezi hâline getirmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Azerbaycan Yurt Bilgisi, Amasyalı mutasavvıflar

Research on Amasian Azerbaijan Sufis in the Journal of “Azerbaycan Yurt Bilgisi”

XIX. In the 14th century, after Azerbaijan came under Russian rule, Islamic religious and religious education was banned in Azerbaijan; serious pressures were also applied to Sufis. In this process, all inhibitants of some villages in the North Caucasus and Azerbaijan were obligated to migrate to Anatolia together with their followers. One of the religious scholars who settled in Amasya and Tokat is Mevlana İsmail Şirvani and Mir Hamza Nigari.One of the followers of Sheikh Nigari was Mehmet Sebattin, who was born in Kutakas (Kabele) region of Sheki in Northern Azerbaijan in 1843. Sebati, who migrated with his family to Erzurum and from there to Amasya, has Persian and Turkish eulogium and ghazals.Another name close to Sheikh Nigari is Nigarizade Mahmut Efendi, the grandson of Nigar Hanim. He was born in 1883 in Karakaş village of Karabağ and died in 1913 in Amasya. One of the young people that Mir Hamza Nigari educated was Bahaeddin Efendi who moved from Sheki to Kars and from there to Amasya. Mir Hamza Nigari and his many followers such as Sadi Karabaği, Nigarizade Mahmut and Bahaeddin Efendi made Amasya and Tokat regions an Azerbaijani cultur centre in a sense.

Keywords:

Azerbaycan Yurt Bilgisi Amasian Sufis, Sheikh Nigar,

PDF

___

Amanoğlu, Ebulfez Guliyev. (2011). Büyük Alimin Yadigarı. Kardeş Kalemler.
Azerbaycan Yurt Bilgisi. (2008). Ankara: TDK Yayınları.
Bilgin, Azmi (2003). “Tasavvuf ve Tekke Edebiyatı”. Tasavvuf Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Bursalı, Mehmet Tahir. (1333-1342). Osmanlı Müellifleri I-III. İstanbul.
Eraydın, Selçuk (1997). Tasavvuf ve Tarikatler. İstanbul: İFAV Yayınları.
İsmail Siraceddin Şirvani. (2018). Risaleler Müceddidi-Halidi Nakşiliğin Esasları. (Haz. Orkhan Musakhanov). İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
Kara, Mustafa (1985). Tasavvuf ve Tarikatler Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Kitapçı, Zekeriya (2005). Azerbaycan-Harzem ve Türk Oğuz Boyları Arasında İslamiyet. Konya: Yedi Kubbe Yayınları.
Köçerli, Furudin Bey. (1925). Azerbaycan Edebiyatı Materialları. Bakü.
Maden, Sedat-Müzeyyen Altunbay (2015). “Türk Kültür Birliğinin Sağlanmasında ‘Türk Amacı’ Dergisi”. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi. 7/4, s. 1-12.
Muslu, Ramazan (2003). Osmanlı Toplumunda Tasavvuf 18. Yüzyıl. İstanbul: İnsan Yayınları.
Mümtaz, Selman (1929). El Şairleri. Bakü.
Ne’met, Meşedihanım (1992). Azerbaycan’da Pirler. Bakü.
Nigari, Mir Hamza Seyid. (2010). Divan. Bakü: İlim ve Tahsil.
Nigari, Mir Hamza Seyid. (2012). Nigarname. Bakü: İlim ve Tahsil.
Rıhtım, Mehmet (2009). “IX-XIX. Asırlar Azerbaycan Kültür Tarihinde Tasavvufi Hareketler”. Avrasya Etüdleri. 35/2009-1. 33-60.
Terzi, Âdem (2009). Azerbaycan Yurt Bilgisi (1-36. Sayılar, Birleştirilmiş Tıpkıbasım), Ankara 2008. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S 27, s. 115-118.
Türk Amacı. (2009). Ankara: TDK Yayınları.