“Lehve’l-Hadis”in Müziğe Tahsisinin Tefsir Açısından Değerlendirilmesi

Hz. Peygamber (a.s.) bir hadiste, şarkı söylemesi için muğanniyelerin yani şarkıcı kadınların eğitilmelerinin, alınıp satılmalarının helal olmadığını ve buradan elde edilen ücretin haram kılındığını belirtmiştir. Bu hadisle, “İnsanlardan öyleleri de vardır ki Allah’ın yolundan alıkoymak için lehve’l-hadisi satın alır.” (Lokmân 31/6) âyeti arasında münasebet kurulmuş; Mücâhid, Süfyân es-Sevrî, İbn Vehb gibi kimselere ilaveten sonraki pek çok müfessir, âyetteki “lehve’l-hadis”i ğinâ/müzik olarak tefsir etmiştir. Çoğu fıkıh kitabında da “lehve’l-hadis”in müzik olarak izah edilmesinden hareketle, bahsi geçen âyet, İslâm’da müziğin yasaklandığına delil sayılmıştır. Kanaatimizce problem, lehve’l-hadis tabirinin müziğe Tahsisinden kaynaklanmaktadır. Bu çerçevede araştırma için belirlenen kavramlar; tahsis, tefsir, lehve’l-hadis ve müzikten ibarettir.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Lehve’l Hadis, Müzik, Tahsis-ta‘mîm Tartışması, Rivâyetin Etkisi

Evaluation of the Allocation of “Lahw al-ḥadith” to Music in Terms of Tafsir

The Prophet Moḥammed stated in a hadith that it is not lawful for training to sing, buying, and gaining fee of selling the female singers. A relationship was established between the ḥadith and verse "But there are, among men, those who purchase idle tales, without knowledge, to mislead from the Path of Allah and throw ridicule (on the Path): for such there will be a Humiliating Penalty." (Loqmān 31/6) and in addition to people such as Mojāhid, Sofyān al-Thawrī, and Ibn Wahb, many later commentators interpreted the lahw al-ḥadith in the verse as music. Based on the explanation of lahw al-ḥadith as music in many fiqh books, this verse is considered as evidence that music is prohibited in Islam. In our opinion, the problem originates from the allocation of the term lahw al-ḥadith to music. In this framework, the concepts determined for research consists of allocation, interpretation, lahw al-ḥadith and music.

Keywords:

Tafsir, Lahw al-ḥadith, Music, Discussion of Allocation-and Generalization (taḫsīs-ta’mīm), Effect of Narration,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût vd.. 45 Cilt. Dımeşk: Müessesetü'r-Risâle, 1421/2001.
Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. thk. Ahmed Şakir vd.. 8 Cilt. Kahire: Dâru'l-Hadis, 1416/1995.
Akdoğan, Bayram. “Bazı Âyet ve Hadisler Doğrultusunda, İslam Açısından Mûsikî Sanatının Değerlendirilmesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39/1 (Nisan 1999), 379-392.
Apaydın, Yunus. “Mûsikî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31/261-263. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Arpaguş, Safi. "Neyin Sırrı: Kemâle Yolculuk". Semazen. Erişim 25 Haziran 2020. https://semazen.net/neyin-sirri-kemale-yolculuk-safi-arpagus/.
Ateş, Erdoğan. Türk Din Mûsikîsi. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2. Basım, 2017.
Ayas, Mehmet. "Sema ve Devran Ritüellerinin Tasavvufi Eğitimdeki Yeri ve Mûsikî'nin Din Eğitiminde Değerlendirilmesi". Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8/15 (Haziran 2018), 19-38.
Aynî, Ebû Muhammmed (Ebu's-Senâ) Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. el-Binâye şerhu'l-Hidâye. 13 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1420/2000.
Bağdâdî, Ebû Muhammed el-Hâris b. Muhammed. Bugyetü'l-bâhis 'an zevâidi Müsnedi'l-Hâris. thk. Hüseyin Ahmed Sâlih el-Bâkirî. 2 Cilt. Medine: Merkezü Hidmeti's-Sünne ve's-Sîreti'n-Nebeviyye, 1413/1992.
Bağdâdî, Ebu'l-Hasen Ali b. Muhammed b. Muhammed b. Hubeyb. el-Hâvi'l-kebîr. thk. eş-Şeyh Ali Muhammed - eş-Şeyh Âdil Ahmed. 19 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1419/1999.
Bezzâr, Ebûbekr Ahmed b. Amr Abdilhâlik. Müsnedü'l Bezzâr = el-Bahru'z-zehhâr. thk. Mahfûzu'r-Rahmân Zeynullâh. 18 Cilt. Medine: Mektebetü'l-Ulûm ve'l-Hikem, 1998.
Birışık, Abdülhamit. "es-Seb'u'l-Mesânî". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 36/261-262. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Edebü'l-müfred. thk. Semîr b. Emîr ez-Züheyrî. Riyad: Mektebetü Maârif, 3. Basım, 1409/1989.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Sahîhu'l-Buhârî. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır. 9 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
Buhârî, Ebu'l-Me'âlî Burhânüddîn Mahmûd b. Ahmed. el-Muhîtu'l-burhânî fî fıhı'n-Nu'mânî. thk. Abdülkerîm Sâmî el-Cündî. 9 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1424/2004.
Can, Şefik. Konularına Göre Açıklamalı Mesnevî Tercümesi. 3 Cilt. İstanbul: Ötüken, 12. Basım, 2011.
Çağıl, Necdet. “Kutsal Metinler ve Müzik”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (2013) 1-46.
Demirci, Muhsin. Kur'ân Tefsirinde Farklı Yorumlar. 3 Cilt. İstanbul: İfav Yayınları, 2017.
Düzenli, Pehlül. "Klasik İslâm Kaynaklarında Müzik Tartışmaları". Marife 1/2 (Aralık 2001), 27-58.
Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Yayınları, 3. Basım, 2010.
Ezdî, Ebu'l-Hasen Mukâtil b. Süleymân. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. thk. Abdullâh Mahmût Şehhâte. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâs, 1423.
Fâkihî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İshâk b. Abbâs. Ahbâru Mekke. thk. Abdülmelik Abdullâh Düheyş. 6 Cilt. Beyrut: Dâru Hıdr, 2. Basım, 1414.
Kur’an-ı Kerim ve İzahlı Meali (Türkçe Anlamı). çev. Muhammed Hamdi Yazır. İstanbul: Nizam yayınları, 1998.
Kur’an-ı Kerim ve İzahlı Meali (Türkçe Anlamı). çev. Sadreddin Gümüş vd.. İstanbul: İpek Yayınları, 1997.
Güvendi, Sümeyra. Fıkıhda Lehv (Oyun ve Eğlence). Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ. 2 Cilt. İstanbul: İrfan Yayımcılık ve Ticaret, 1993.
Hanefî, İbn Âbidîn Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdülazîz. Reddü'l-muhtâr. 6 Cilt. Beyrut: Daru'l-Fikr, 1412/1992.
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullāh b. Muhammed el-Absî el-Kûfî. el-Musannef. thk. Kemal Yusuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü Rüşd, 1409.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘azîm. thk. Sâmî b. Muhammed Sellâme. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tayyibe li’n-Neşr, 1420/1999.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü'l-'Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 3. Basım, 1414.
İnanır, Ahmet. “XVI. Yüzyıl Osmanlı Fakih ve Sûfîlerinin Semâ, Raks ve Devrân Tartışmalarında Lehte ve Aleyhte Kullandıkları Hukûki Deliller ve Değerlendirilmesi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 17/2 (Aralık 2013), 237-269.
İsfahânî, Ebü'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal er-Râgıb. el-Müfredât fî ğarîbi'l-Kur'ân. thk. Safvân Adnân. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1412.
Karaman, Hayrettin. Günlük Hayatımızda Helaller ve Haramlar. İstanbul: İz Yayıncılık, 2008.
Kâtib Çelebi, Hacı Halîfe. Keşfü'z-zunûn 'an esâmi'l-kütübi ve'l-fünûn. 2 Cilt. Lübnan: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1941.
Kattân, Mennâ' b. Halîl. Mebâhis fî ulûmi'l-Kur'ân. Riyad: Mektebetü’l-Maarif, 3. Basım, 1421/2000.
Kaya, Şinasi. Ne İfrat Ne Tefrit Musıkî Hakkında Tam Tespit. Samsun: y.y., 1993.
Kayrevânî, Yahyâ b. Sellâm b. Ebî Sa'lebe et-Teymî. Tefsîru Yahyâ b. Sellâm. thk. Hind b. Şelebî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1425/2004.
Kettânî, Muhammed Abdülhayy b. Abdilkebîr b. Muhammed el-Hasenî el-İdrîsî. et-Terâtibü’l-idâriyye. thk. Abdullah el-Hâlidî. 2 Cilt. Beyrut: Şeriketü Dâri’l-Erkâm, 2008.
Koca, Ferhat. İslâm Hukuk Metodolojisinde Tahsis (Daraltıcı Yorum). İstanbul: İSAM Yayınları, 2010.
Kur'ân-ı Kerîm ve İzahlı Meâli (Türkçe Anlamı). çev. Muhammed Hamdi Yazır. haz. Dücane Cündioğlu. İstanbul: Nizam Yayınları, 1998.
Kurban, Yasin. "İnsan Tabiatı ve İslam Açısından Müzik (Müzik-Fıtrat İlişkisi)." Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 23/1 (Mart 2019), 21-36.
Kurtubî, Ebu'l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Rüşd. el-Beyân ve't-tahsîl. thk. Muhammed Hâcî vd.. 20 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Garbi'l-İslâmî, 3. Basım, 1408/1988.
Mahzûmî, Ebu'l-Haccâc Mücâhid b. Cebr et-Tâbi'î el-Mekkî. Tefsîru Mücâhid. thk. Muhammed Abdüsselâm Ebu'n-Nîl. Mısır: Dâru'l-Fikri'l-İslâmî, 1410/1980.
Mısrî, Ebû Muhammed Abdullâh b. Vehb b. Müslim. Tefsîru'l-Kur'ân. thk. Miklos Morânî. b.y.: Dâru'l-Garbi'l-İslâmî, 2003.
Râzî, Zeynüddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ebîbekr b. Abdilkâdir. Muhtâru's-sıhâh. thk. Yûsuf eş-Şeyh Muhammed. Beyrut: el-Mektebetü'l-Asriyye, 5. Basım, 1420/1999.
Robinson, Neal. Kur'an'ı Keşfetmek. çev. Süleyman Kalkan. İstanbul: Kuramer, 2018.
Sevrî, Ebû Abdillâh Süfyân b. Saîd b. Mesrûk. Tefsîru's-Sevrî. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1403/1983.
Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs. el-Ümm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1410/1990.
Şeybânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. el-Hasen b. Ferkad. el-Asl. thk. Muhammed Boynukalın. 12 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1433/2012.
Taberânî, Ebu'l-Kâsım Müsnidü'd-dünya Süleymân b. Ahmed. el-Mu'cemü'l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye, 2. Basım, 1415/1995.
Taberî, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî. Câmi'u'l-beyân fî te'vîli'l-Kur'ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. b.y.: Müessesetü'r-Risâle, 1420/2000.
Tıraşcı, Mehmet. “İslam’da Mûsikî”. Türk Din Mûsikîsi El Kitabı. ed. Ahmet Hakkı Turabi. 14-23. Ankara: Grafiker, 2017.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmi'u'l-kebîr = Sünen. thk. Beşşâr Avvâd Marûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Garbi'l-İslâmî, 1998.
Turabi, Ahmet Hakkı. “Mûsikî”. Türk Din Mûsikîsi El Kitabı. ed. Ahmet Hakkı Turabi. 11-14. Ankara: Grafiker, 2017.
Tûfî, Süleymân b. Abdülkavî b. Abdülkerîm Necmüddîn. el-İşârâtü'l-ilâhiyye ile'l-mebâhisi'l-usûliyye. thk. Ebû Âsım Hasan b. Abbâs b. Kutb. 3 Cilt. Kahire: el-Fârûku'l-Hadisiyye, 1423/2002.
Üzüm, İlyas. “Lokmân Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27/209-210. İstanbul: TDV Yaınları, 2003.
Yüksel, Mukadder Arif. “Kur’ân’da Hadis Kelimesinin Semantik Anlamı”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2017), 135-155.