Halvetilik Hakkında Önemli Bir Türkçe Eser: Muslihiddîn Gırnatevî’nin İstivâ-yı Tarîk-i Muhammediyye fî Silsileti’l-‘Aleviyye’si

Anadolu’da ilk defa Amasya’da ortaya çıkan Halvetilik, Türk insanına en fazla etki eden tarikatlardan biridir. Her sınıf ve zümreden insana hitabeden bu tarikat tasavvuf tarihinde birçok kola ayrılmasından dolayı "tarikat fabrikası" olarak nitelendirilmiştir. Yine tarihte Osmanlı Padişahlarının yarıdan fazlasının bu tarikata mensup olduğuna dair rivayetler, ayrıca yapılan incelemelerde tekke sayısı bakımından diğer tarikatlardan hemen her zaman fazla olması konunun önemini artırmaktadır. Halvetilik birçok araştırmaya konu edilmiş, çeşitli yönlerden incelenmiştir. Fakat bu tarikatın âdâb ve ritüelleri tam olarak ortaya konmuş değildir. Bu çalışmada, Halvetiliğin âdâb ve ritüellerinden bahseden kaynak bir eser olan İstivâ-yı Tarîk-i Muhammediyye fî Silsileti ‘Aleviyye tanıtılacaktır. 17. yüzyılda yaşamış olan Muslihiddîn el-Arabî et-Tâ’î el-Endülüsî el-Gırnatevî tarafından kaleme alınan bu eser, Halvetilik âdâbından derli toplu olarak bahseden önemli bir kaynaktır. Çalışmamızda, Halvetiliğin Türk kültüründeki yerine ve konuyla ilgili bilimsel çalışmalara işaret edildikten sonra söz konusu eserin muhtevasına ayrıntılı olarak değinilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Halvetilik, âdâb, ritüel, Muslihiddîn, Gırnatevî

An Important Turkish Manuscript Related to Khalwatiyya : İstivâ-yı Tarîk-i Muhammediyye fî Silsileti’l-‘Aleviyye of Muslihiddîn Gırnatevî

Khalwatiyya, first emerged in Anatolia in Amasya, is one of the religion order of turkey and have the greatest impact on people. Khalwatiyya is divided into several branches, so it is called religion orders factory. According to researches, the lodges of this order have always been much more than others. Khalwatiyya,has been the subject of much study and research but the rules of this order has not been fully revealed. In this work, a reference to the rules and rituals of Khalwatiyya will be introduced in detail. İstivâ-yı Tarîk-i Muhammediyye fî Silsileti ‘Aleviyye is an important source, referring to the Khalwatiyya, which were obtained by Muslihiddîn al-Arabi al-Ta'i al-Andalusi al-Ghronathi who lived in the 17th century. In our work, the content of the work will be discussed in detail after the mention the place of Khalwatiyya in Turkish culture and the scientific studies on the subject.

Keywords:

Khalwatiyya, rules, ritual, Muslihiddîn, Ghronathi,

PDF

___

Aksoy, H. (2005). Şemseddîn Sivâsî, Hayatı, Şahsiyeti, Tarikatı, Eserleri. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IX (2), 1-43.
Aksoy, H. (2010). Şemseddîn Sivasi. Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (c. 38, ss. 523-526). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
Aşkar, M. (1999). Bir Türk Tarikatı Olarak Halvetiyye'nin Tarihi Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXXIX, 535-563.
Baz, İ. (2004). Abdulehad Nûrî-i Sivâsî’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Budak, A. (2014). Halvetî Tarikatının Osmanlı Toplum Yapısıyla Sosyo-politik ve Kültürel Etkileşimi (XV. Yüzyıl Amasya Şehri Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çorum: Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Köse, F. (2010). İstanbul’da Halvetî Tekkeleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Serin, R. (1984). İslam Tasavvufunda Halvetiler ve Halvetilik. İstanbul: Petek Yayınları.
Söylemez, O., İçli, A. (Ed.) (2013). Uluslararası Seyyid Yahya Şirvanî ve Halvetilik Sempozyumu Bildiri Kitabı. Eskişehir: Eskişehir Valiliği Yayınları.
Tatçı, M. (2013). Halvetî Şabani Yolunun Adabı (Miyarı Tarikat). İstanbul: H Yayınları.
Uludağ, S. (1997). “Halvet”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (c. 15, ss. 386-395). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
Yavuz, Y. Ş. (1997). “el-Hasâisü’l-Kübrâ”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (c. 16, ss. 276-277). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.