SOSYALİST DEVRİMDEN ÖNCE “ZORUNLU UĞRAK”: MİLLİ DEMOKRATİK DEVRİM HAREKETİNİN AŞAMALI DEVRİM STRATEJİSİNDE KEMALİZM VE ORDU

Milli Demokratik Devrim (MDD) hareketi, 1960’lı yıllarda dinamizmini artıran sosyalist gruplar içinde gerek teorik gerekse pratik bakımdan Türk solunu en çok etkileyen akımlardan biridir. Türkiye Komünist Partisi’nin (TKP) aşamalı devrim geleneğini 1960’lara taşıyan ve sosyalist devrimden önce mutlaka bir “demokratik devrim” yapılmasının zorunlu olduğunu savunan bu akım, “bilimsel sosyalizm”in determinist bakış açısını sahiplenir. Bu bağlamda Türkiye’nin yarı feodal bir tarihsel aşamada bulunduğuna hükmeder ve Kemalist devrimin tamamlanması gerektiğini savunur. MDD’nin devrim stratejisinin en önemli unsurlarından biri asker-sivil aydın zümredir. Nitekim MDD’cilere göre Kemalizm’in mirasçısı olan söz konusu zümre, işçi sınıfının yeterli bilinç düzeyine ulaşamadığı ve milli burjuvazinin gelişmediği Türkiye’de, çıkarı emperyalizme karşı olan sınıflarla ittifak halinde ülkeyi emperyalist sistemden koparacak bir devrimi gerçekleştirebilir. İşçi sınıfından daha çok ordunun “vesayet” gücüne dayanan bu strateji, çoğu kez sol içinde Kemalizm’in gölgesinde kalmakla ve cuntacılıkla itham edilmiştir. Buna karşın MDD’cilere göre Türkiye’nin bulunduğu tarihsel – toplumsal aşama bilimsel sosyalizm ışığında tahlil edildiğinde esas Marksist tutum, “işbirlikçi sermaye” ve “feodal mütegallibe” dışındaki tüm sınıfların topyekun mücadele ederek sosyalizmden bir önceki aşamaya geçilmesi için tek cephede birleşmesidir. Ancak buradaki özgücü eğilim Kemalist geleneğe ve orduya biçilen merkezi roldür. Çalışmanın amacı MDD hareketinin, aşamalı devrim stratejisinde Kemalizm ve orduya verdiği merkezi rolü teori ve pratik açısından değerlendirmektir.

“COMPULSORY MOMENT” BEFORE SOCIALIST REVOLUTION: KEMALISM AND MILITARY IN THE GRADUAL REVOLUTION STRATEGY OF THE NATIONAL DEMOCRATIC REVOLUTION MOVEMENT

The National Democratic Revolution (NDR) Movement is one of the most influential movements that affected the Turkish left both theoretically and practically among the socialist groups which increased its dynamism in the 1960s. This movement, which carries the TKP's tradition of gradual revolution to the 1960s and argues that a "democratic revolution" must be carried out before the socialist revolution in this direction, has the determinist perspective of "scientific socialism". In this context, it argues that Turkey is at a semi-feudal historical stage and advocates that the Kemalist revolution should be completed. One of the most significant elements of NDR's "revolutionary strategy" is the military-civilian intellectual group. As a matter of fact, the group of the heir of Kemalism can carry out a revolution that will tear the country away from the imperialist system in Turkey, where the working class has not reached sufficient level of consciousness and the national bourgeoisie has not developed according to the supporters of NDR. This strategy, which relies more on the "tutelage" power of the army than the working class, has often been accused of being overshadowed by Kemalism and juntaism within the left. However, when the historical-social stage in which Turkey is located is analysed in the light of scientific socialism, the main Marxist attitude is that all classes except collaborative capital and feudal tyrants are united on one front in order to start the stage before socialism by fighting all the way, according to the supporters of NDR. Yet, the specific tendency here is the central role which is cut for the Kemalist tradition and the army. The purpose of the study is to evaluate the central role assigned to Kemalism and the military in terms of theory and practice in the strategy of the gradual revolution of NDR movement.

PDF

___

Aktolga, Münir (1967), “Milli Demokratik Devrim”, Türk Solu, 7.
Atılgan, Gökhan (2014), “Mihri Belli”, Gültekingil, Murat ve Bora, Tanıl (Der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8 (İstanbul: İletişim Yayınları): 548-570.
Aydın, Suavi (1998), “Millî Demokratik Devrim”den “Ulusal Sol”a Türk Solunda Özgücü Eğilim”, Toplum ve Bilim, 78: 59-91.
Aydınlık Sosyalist Dergi (1968), “Dünya Türkiye ve Devrimci Mücadele”, 1: 1-31.
Bank, Rasim Berker (2019), “Ekim Devrimi’nin Düşünsel Etkisi ve 1960’dan 1970’e Türkiye Solu’nun İktidar Mücadelesinde Farklı Kuramsal Açılımlar”, Alternatif Politika, 11 (3): 556-588.
Belge, Murat (2009), “Mustafa Kemal ve Kemalizm”, Gültekingil, Murat ve Bora, Tanıl (Der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm, Cilt 2 (İstanbul: İletişim Yayınları): 29-43.
Belli, Mihri (1967), “Devrimci Şiar Meselesi”, Türk Solu, 5: 4-5.
Belli, Mihri (1968a), “Ya Güç Birliği, Ya Faşizm !”, Türk Solu, 24.
Belli, Mihri (1968b), Türkiye’nin Devrim Stratejisi, Türk Solu, 9: 4-5.
Belli, Mihri (1969), “Türkiye’de Karşı Devrim”, Türk Solu, (64): 12-24.
Belli, Mihri (1988), “Milli Demokratik Devrim”, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, Cilt 7 (İstanbul: İletişim Yayınları): 2144–2145.
Belli, Mihri (2015), “Milli Demokratik Devrim”, Türkmen, Emir Ali (Der.), Türkiye Sosyalist Solu Kitabı I (Ankara: Dipnot Yayınları): 199-262.
Belli, Mihri [E. Tüfekçi] (1966), “Demokratik Devrim: Kimle Beraber, Kime Karşı?”, Yön, (175): 10-11.
Belli, Mihri [Mehmet Doğu] (1962), “Sosyalizm Tartışmaları”, Yön, 48.
Bora, Tanıl (2017), Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler (İstanbul: İletişim Yayınları).
Claudin, Fernando (1975), The Communist Movement: From Comintern to Cominform (Londra: Penguin).
Çetinkaya, Doğan Y. ve M. Görkem Doğan (2014), “TKP’nin Sosyalizmi”, Gültekingil, Murat ve Bora, Tanıl (Der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8 (İstanbul: İletişim Yayınları): 275-338.
Doğan, Erkan (2011), “Türk Solunun Kısa Tarihi: Sosyalizmi Milliyetçiliğe Eklemlemek”, Türk Sosyalizminin Eleştirisi, Doğu Batı, 15 (59): 135-155.
Erdost, Muzaffer (1970), “Devrimde Küçük-Burjuvazinin Yeri”, Aydınlık Sosyalist Dergi, 16: 248-265.
Kaçmazoğlu, Bayram H. (2000), 27 Mayıs’tan 12 Mart’a Türkiye’de Siyasal Fikir Hareketleri (İstanbul: Birey Yayıncılık).
Kahraman, Hasan Bülent (2011), “Türk Solunun Çıkmaz Sokağı: Kemalizm (Ordu) İlişkisi”, Türk Sosyalizminin Eleştirisi, Doğu Batı, 15 (59): 35-76.
Kahraman, Suphi (1968), “Türk Solu ve Milli Demokratik Devrim”, Türk Solu, 53.
Lenin, Vladimir Ilyich (1993), Ulusal Sorun ve Ulusal Kurtuluş Savaşları (Ankara: Sol Yayınları) (Çev. Yurdakul Fincancı).
Lenin, Vladimir Ilyich (2003a), Demokratik Devrimde Sosyal Demokrasinin İki Taktiği (Eriş Yayınları) (Çev. Muzaffer Ardos).
Lenin, Vladimir Ilyich (2003b), Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması (Eriş Yayınları) (Çev. Cemal Süreyya).
Lenin, Vladimir Ilyich (2012), Ulusların Kaderlerini Kendilerinin Tayin Hakkı (İstanbul: Agora Kitaplığı) (Çev. Ferit Burak Aydar).
Lipovksi, Igor P. (1992), The Socialist Movement in Turkey: 1960-1980 (Leiden: E. J. Brill)
Marx, Karl (2003), Kapital I (Ankara: Eriş yayınları) (Çev. Alaattin Bilgi).
Marx, Karl (2016), Louis Bonaparte’ın On Sekiz Brumaire’i (İstanbul: İletişim Yaınları) (Çev. Tanıl Bora).
Marx, Karl ve Friedrich Engels (2013a), Alman İdeolojisi (İstanbul: Evrensel Basım Yayın) (Çev. Tonguç Ok ve Olcay Geridönmez).
Marx, Karl ve Friedrich Engels (2013b), Komünist Manifesto (İstanbul: Can Yayınları) (Çev. Celal Üster ve Nur Deriş).
Sayın, Mahir (2014), “Milliyetçilik ve Demokrasi Arasında Sol Düşünce”, Gültekingil, Murat ve Bora, Tanıl (Der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8 (İstanbul: İletişim Yayınları): 578-584.
Somay, Bülent (2014), “Türkiye Solunun Kemalizmle İmtihanı” Gültekingil, Murat ve Bora, Tanıl (Der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol, Cilt 8 (İstanbul: İletişim Yayınları): 647-658.
Şener, Mustafa (2015), Türkiye Solunda Üç Tarz-ı Siyaset: Yön, MDD ve Tip (İstanbul: Yordam Kitap).
Türk Solu (1967), “Atatürk ve Atatürkçülük”, 1.
Türk Solu (1968a), “Emperyalizm ve Ortaklarına Karşı Güç Birliği”, 22.
Türk Solu (1968b), “Sosyalist Literatürde Terimler – Kavramlar: Demokratik Devrim”, 20.
Ulus, Özgür Mutlu (2016), Türkiye’de Sol ve Ordu (1960-1971) (İstanbul: İletişim Yayınları).