YARATICI VE KÜLTÜREL ENDÜSTRİLER VE COVID-19 PANDEMİ DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DE KÜLTÜR VE SANAT SEKTÖRLERİNİN DURUMU

COVID-19 pandemisi yaratıcı ve kültürel endüstrilerin bazı alt sektörlerinin faaliyetlerinde ciddi kısıtlamalar yaşanmasına neden olmuştur. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de pandemi sürecinde yaratıcı endüstrilerin parçası olan kültür ve sanat sektörleri için durum değerlendirmesi yapmaktır. Çalışma kapsamında, Mart-Eylül 2020 tarihleri arasında Türkiye’de kültür-sanat sektörüne, merkezi ve yerel yönetimlerin sağladığı kamusal destekler ve de meslek birlikleri, sendikalar ve sivil toplum kuruluşlarının destekleri, nitel araştırmalarda kullanılan veri analiz tekniklerinden biri olan doküman analizi tekniği ile incelenmektedir. Sinema, televizyon, tiyatro, müzik, gösteri ve performans sanatları kategorileri altında ele alınan kültür-sanat sektörüne sağlanan destekler; finansal destek, vergi indirimi veya ertelemesi, dijital arşiv desteği, erken bilet rezervasyonu, sanatsal performansın icrası için gereken çevrimdışı veya çevrimiçi ortamların sağlanması, yaşanan sorunlara ilişkin yapısal çözüm önerileri geliştirilmesi temalarına göre değerlendirilmektedir. Araştırma neticesinde pandemi döneminde Türkiye’de kültürel ve sanatsal faaliyetlerin merkezi yönetim tarafından yeterince desteklenmediği, yerel yönetimler tarafından kısmen desteklendiği ve de meslek birliklerinin ve sendikaların bazı destekler sağladığı ancak politika yapıcıların karar mekanizmalarına yeteri kadar etki edemediği tespit edilmektedir.

CREATIVE AND CULTURAL INDUSTRIES AND THE STATE OF ART OF THE ARTS AND CULTURE SECTORS IN TURKEY DURING COVID-19 PANDEMIC

The COVID-19 pandemic has caused serious restrictions on the activities of some of the sub-sectors of the creative and cultural industries. The aim of this study is to examine the state of art of the arts and culture sectors, which are sub-sectors of creative and cultural industries, during the pandemic in Turkey. In this study, the public supports provided by the government and metropolitan municipalities and the supports of the professional associations, trade unions and civil society organizations to the arts and culture sectors, between March-September 2020, are examined through document analysis technique. The supports offered to the arts and culture sectors under the categories of cinema, television, theater, music and performative arts are analyzed regarding the following themes: Financial support, tax reduction or deferral, digital archive support, early ticket reservation, providing offline or online stages required for the artistic performance, proposing structural solution for the problems encountered during the pandemic. The findings of the research reveal that the arts and culture sector are not adequately supported by the government, while partly supported by the local authorities, professional associations and unions during the pandemic. However, they are not sufficient to influence the policymakers to provide adequate support.

PDF

___

III. Milli Kültür Şurası Sonuç Raporu (2017). http://kultursurasi.kulturturizm.gov.tr/TR,176398/sura-sonuc-raporu.html (28.01.2021)
Adana Büyükşehir Belediyesi (2020), “Altın Koza’nın Ödüllü Filmleri Açık Hava Sinemasında”, https://adana.bel.tr/haber/altin-koza-nin-odullu-filmleri-acik-hava-sinemasinda (25.09.2020).
Ankara Büyükşehir Belediyesi (2020a), “Sanatı Dijital Ortama Taşıyan Belediye”, https://www.ankara.bel.tr/haberler/sanati-dijital-ortama-tasiyan-belediye/ (25.06.2020).
Ankara Büyükşehir Belediyesi (2020b), “Başkent’te Canlı Yayınlarla Sanat Keyfi”, https://www.ankara.bel.tr/haberler/baskentte-canli-yayinlarla-sanat-keyfi/ (25.09.2020).
Ankara Büyükşehir Belediyesi (2020c), “Kent Konseyi Kültür ve Sanatın Başkenti için Çalışacak”, https://www.ankara.bel.tr/haberler/kent-konseyi-kultur-ve-sanatin-baskenti-icin-calisacak/ (25.09.2020).
Ankara Kültür Mirası (2012), “Ankara Kültür Mirası ve Kültür Ekonomisi Envanteri Projesi”, http://www.envanter.gov.tr/files/kultur-ekonomisi/ake_old.pdf (29.05.2020).
Antalya Büyükşehir Belediyesi (2020), “Büyükşehir’den Sanata ve Sağlık Çalışanlarına Destek”, https://www.antalya.bel.tr/Haberler/HaberDetay/?Id=8281&CategoryName=K%C3%BClt%C3%BCr/Sanat&NewsOnPage=8&PageID= (20.09.2020).
Barua, Suborna (2020), “Understanding Coronanomics: The Economic Implications of the Coronavirus (COVID-19) Pandemic”, SSRN, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3566477 (02.09.2020).
Başkent Üniversitesi (t.y.), “Başkent Üniversitesi Yaratıcı Kültür Endüstrileri Uygulama ve Araştırma Merkezi (YAKEM)”, http://yakem.baskent.edu.tr/ (30.05.2020).
Bianet (2020, 20 Ağustos), “Özel Tiyatrolar Kooperatif Birliği Kuruluyor”, http://m.bianet.org/bianet/sanat/229384-ozel-tiyatrolar-kooperatif-birligi-kuruluyor (20.09.2020).
Bilgi Üniversitesi (t.y.), “Kültür Politikaları ve Yönetimi Araştırma Merkezi”, https://kpy.bilgi.edu.tr/tr/sayfa/hakkimizda/2 (30.05.2020).
BOP (2020, 30 Temmuz). “COVID-19: Government Support Packages for Culture and Creative Industries #2” http://bop.co.uk/articles/covid-19-government-support-packages-for-cultural-and-creative-industries-2 (20.01.2021).
Comunian, Roberta ve Lauren England (2020), “Creative and Cultural Work Without Filters: Covid-19 and Exposed Precarity in the Creative Economy”, Cultural Trends, DOI: 10.1080/09548963.2020.1770577.
Cultural Policy in Turkey – National Report. (2013). https://rm.coe.int/1680643ad2 (28.01.2021)
Deloitte (2020), “Küresel Covid-19 Salgınının Türkiye’de Farklı Kategorilere Etkileri – II”, https://www2.deloitte.com/tr/tr/pages/consulting/articles/kuresel-covid-19-salgininin-turkiyede-farkli-kategorilere-etkileri.html (15.09.2020).
Departments for Digital, Culture & Sport (2001), “Creative Industries Mapping Document”, www.gov.uk (29.05.2020).
Egetelgraf (t.y.), “İzmir Pandemiyi Sanatla Aşacak!”, https://egetelgraf.com/izmir-pandemiyi-sanatla-asacak/(24.06.2020).
Ersoy, Mehmet Nuri (2020, 04 Nisan), “Desteklerimizle Yanınızdayız #Kültür #Turizm #Sanat #EvdeKal” (MehmetNuriErsoy, Twitter iletisi), https://twitter.com/MehmetNuriErsoy/status/1246393059383926786 (20.09.2020).
Eurostat (2019a), Culture Statistics, doi:10.2785/118217.
Eurostat (2019b), “Culture Statistics: Exports of Cultural Goods as a Share of Total Exports, 2013 and 2018”, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Culture_statistics (29.05.2020).
Eurostat (2019c), “Culture Statistics: Cultural Employment”, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Culture_statistics (29.05.2020).
Fernandes, Nuno (2020), “Economic Effects of Coronavirus Outbreak (COVID-19) on the World Economy”, SSRN http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3557504 (02.09.2020).
Florida, Richard ve Michael Seman (2020), “Lost Art: Measuring COVID-19's Devastating Impact on America's Creative Economy. Metropolitan Policy Program”, https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2020/08/20200810_Brookingsmetro_Covid19-and-creative-economy_Final.pdf (18.09.2020).
İKSV (t.y.), “İstanbul Kültür Sanat Vakfı – Bilgi Belge Merkezi”, https://www.iksv.org/tr/arsiv/iksv-bilgi-belge-merkezi (10.09.2020).
İKSV (2020), “Pandemi Sırasında Kültür Sanatın Birleştirici Gücü ve Alanın İhtiyaçları”, https://www.iksv.org/i/assets/iksv/documents/Pandemi_Sirasinda_Kultur_Sanatin_Birlestirici_Gucu_ve_Alanin_Ihtiyaclari.pdf (20.06.2020).
İstanbul Valiliği (2020), “Cumhurbaşkanı Erdoğan ‘Ekonomik İstikrar Kalkanı’ Tedbir Paketini Açıkladı”, http://istanbul.gov.tr/cumhurbaskani-erdogan-ekonomik-istikrar-kalkani-tedbir-paketini-acikladi (20.09.2020).
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (2020), “İBB’den Kültür Sanat Sektörüne Destek”, https://www.ibb.istanbul/News/Detail/36937 (24.06.2020).
İzmir Büyükşehir Belediyesi (2020), “Başkan Soyer Kültür Üreticileriyle Bir Araya Geldi”, https://www.izmir.bel.tr/tr/Haberler/baskan-soyer-kultur-ureticileriyle-bir-araya-geldi/43743/156 (24.06.2020).
İzmirlist (2020), “İzmir’den Arabalı Sinemaya Büyük İlgi: Kayıtlar 19 Saniyede Doldu!”, https://izmirlist.com/izmirden-arabali-sinemaya-buyuk-ilgi-kayitlar-19-saniyede-doldu.html#more-8228 (24.06.2020).
Jang-won, L. (2021, 25 Ocak), “Games and Music Sectors See Biggest KOCCA Budget Increase.” The Korea Herald. http://www01.koreaherald.com/view.php?ud=20210125000937 (30.01.2021).
Kakı, Begüm (2020, 16 Mayıs), “Özel Tiyatroların Bugünü ve Yarını İçin: Tiyatro Kooperatifi”, https://www.artfulliving.com.tr (20.09.2020).
Kreksa (t.y.), “Pandeminin Bağımsız Sanatçıların Ekonomik Durumuna Etkileri – İnfografik”, https://www.kreksa.com/yayinlarimiz (19.07.2020).
Kültürlimited (2020), “COVID-19 Döneminde Tiyatrolara Destekte İlk Adım Anadolu Efes’ten”, https://kulturlimited.com/2020/05/15/covid-19-doneminde-tiyatrolara-destekte-ilk-adim-anadolu-efesten/ (20.09.2020).
Kültür Servisi (2020), “Sanat Heyecanı Evimizde”, https://www.kulturservisi.com/t/sanat-heyecani-evimizde/ (20.09.2020).
MESAM (2020), “Mayıs 2020 Dijital Alan Dağıtımları Yapıldı”, http://www.mesam.org.tr/Haberler/mayis-2020-dijital-alan-dagitimlari-yapildi (20.09.2020).
Oyuncular Sendikası (t.y.), “COVID-19 Dosyası”, https://oyuncularsendikasi.org/calismalar/covid-19-dosyasi/ (20.09.2020).
Özarslan, Zeynep (2019), “Türkiye’de Lisans Düzeyindeki Yeni Medya Eğitimi ve Sektör Beklentileri Üzerine Bir Değerlendirme” Hacettepe Üniversitesi Moment Dergi. 6 (1): 150-175.
Sanatokur (2020), “İBB’den Sanatçılara Büyük Destek”, https://sanatokur.com/ibbden-sanatcilara-buyuk-destek/ (25.06.2020).
SGK (2020), “İstatistik Yıllıkları, SGK 2018”, www.sgk.gov.tr (30.05.2020).
Simplecast (Yapımcı) (2020, 5 Mayıs). “Nasıl Gidiyor Karantina? - Mirgün Cabas ve Harun Tekin” [Podcast], https://nasil-gidiyor-karantina.simplecast.com/episodes/harun-tekin (20.09.2020).
Sinema Emekçileri Sendikası (2020), “Pandemi ve Yeni Normal Sürece İlişkin İlgili Bakanlıklara Dilekçe Yolladık”, http://sinesen.org/2020/06/07/pandemi-ve-yeni-normal-surece-iliskin-ilgili-bakanliklara-dilekce-yolladik/ (20.09.2020).
Sinema ve TV Sendikası (t.y.), “COVID-19 Acil Desteği”, http://www.sinematvsendikasi.org/covid-19/sts-covid-19-acil-destegi/ (25.09.2020).
Sivil Toplum için Destek Vakfı (t.y.), “Kültür – Sanat Fonu”, http://siviltoplumdestek.org/kultur-sanat-fonu/ (20.09.2020).
Soybaş, Fulya (2020, 13 Ağustos), “Eğlence Sektörünün Emekçileri Müzisyenler Zorda”, http://www.hurriyet.com.tr (20.09.2020).
Statista (2020), “Impact of the Coronavirus Pandemic on the Global Economy - Statistics & Facts”, https://www.statista.com/topics/6139/covid-19-impact-on-the-global-economy/#dossierSummary__chapter1 (25.09.2020).
Sustainable Development Golas Fund (2020), “Creative Industries and Sustainable Development”, http://www.sdgfund.org. (29.05.2020).
Sünter Sayın, Sinem (2019), Kültür Politikaları Bağlamında Milli Kültür Şuralarının Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) (İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
T. C. İçişleri Bakanlığı (2020), “Koronavirüs Tedbirleri Genelgesi Kapsamında 149.382 İş Yeri Geçici Süreliğine Faaliyetlerine Ara Verdi”, https://www.icisleri.gov.tr/koronavirus-tedbirleri-genelgesi-kapsaminda-149382-is-yeri-gecici-sureligine-faaliyetlerine-ara-verdi (20.09.2020).
T.C. Kalkınma Bakanlığı (2013), “Onuncu Kalkınma Planı: 2014-2018”, www.sbb.gov.tr. (29.05.2020).
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020a), “Kültür ve Sanat Tesislerinde Kontrollü Normalleşme Süreci Genelgesi”, https://www.ktb.gov.tr/Eklenti/73194,kultur-genelge-12pdf.pdf?0 (20.09.2020).
T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020b), “Özel Tiyatroların Projelerine Yapılacak Yardımlara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, https://teftis.ktb.gov.tr/TR-264705/ozel-tiyatrolarin-projelerine-yapilacak-yardimlara-ilis-.html (20.09.2020).
T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020c), “Yeni Normalde Kriz Fırsata Dönüştürülebilir mi: Kültür Sanat STK’ları Çalıştayı”, https://basin.ktb.gov.tr/TR-268263/yeni-normalde-kriz-firsata-donusturulebilir-mi-kultur-s-.html (20.09.2020).
Tekeli, İlhan (2016), “İzmir Tarih Design Strategy Report”, http://www.izmirtarih.com.tr/pdf/DesignStrategyReport.pdf (30.05.2020).
Tiyatro Kooperatifi (t.y.), “Tiyatro Kooperatifi Tüm Özel Tiyatrolar için Mesaide”, https://tiyatrokooperatifi.org/assets/img/Tiyatro-Kooperatifi-YeniBirlik.jpg (20.09.2020).
TOBB (2017), “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kreatif Endüstriler Meclisi, Sektörel Farkındalık Çalışmalarına Başlıyor”, https://tobb.org.tr/Sayfalar/Detay.php?rid=7728&lst=Haberler (10.05.2020).
TRT Haber (11.03.2020), “Türkiye’de İlk Koronavirüs Vakası Tespit Edildi”, https://www.trthaber.com/haber/gundem/turkiyede-ilk-koronavirus-vakasi-tespit-edildi-466216.html (20.09.2020).
TÜBA (2011), “The Cultural History of İstanbul Recorded”, http://www.tuba.gov.tr/en/news/about-academy/the-cultural-heritage-of-istanbul-recorded (30.05.2020).
TÜBA (2020), “COVID-19 Pandemi Değerlendirme Raporu”, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, TÜBA Raporları No:34 (Ankara).
TÜİK (2020a), “Kültür Ekonomisi 2018”, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30598 (29.09.2020).
TÜİK (2020b), “Kültürel İstihdam İstatistikleri 2018”, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30590 (29.09.2020).
UNESCO (2015), “Cultural Times: The First Global Map of Cultural and Creative Industries”, www.unesco.org (29.05.2020).
UNESCO (2020a), “Transforming Our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development”, www.unesco.org (29.05.2020).
UNESCO (2020b), “The Convention on the Protection and Promotion of the Diversity of Cultural Expressions”, www.unesco.org (29.05.2020).
UNESCO (2020c), “The Tracker, Culture and Public Policy, Issue I” https://en.unesco.org/news/tracker-culture-public-policy-issue-1 (05.01.2021).
UNESCO (2020d), “The Tracker, Culture and Public Policy, Issue II” https://en.unesco.org/news/tracker-culture-public-policy-issue-2 (05.01.2021).
UNESCO (2020e), “The Tracker, Culture and Public Policy, Issue III” https://en.unesco.org/news/tracker-culture-public-policy-issue-3 (05.01.2021).
UNESCO (2020f). Culture in Crisis – Policy Guide for a Resilient Creative Sector. https://en.unesco.org/creativity/publications/culture-crisis-policy-guide-resilient-creative (28.01.2021)
UNCTAD (2010), “Symposium: Creative Cities and Industries in the 21st Century”, www.unctad.org (29.05.2020).
UNCTAD (2018), “Creative Economy Outlook and Country Profiles: Trends in International Trade in Creative Industries”, https://unctad.org/system/files/official-document/ditcted2018d3_en.pdf (20.04.2020).
UNCTAD (t.y.), “Work on the Creative Economy”, www.unctad.org (20.05.2020).
Voyvoda, Ebru ve A. Erinç Yeldan (2020), “COVİD-19 Salgının Türkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri ve Politika Alternatiflerinin Makroekonomik Genel Denge Analizi”, https://yeldane.files.wordpress.com/2020/05/covid_voyvodayeldan_v2_31mayis.pdf (25.09.2020).
WIPO (2017), “How to Make a Living in the Creative Industries”, www.wipo.int (29.05.2020).
YEKON (t.y.), “Yaratıcı Endüstriler Konseyi Derneği”, http://www.yekon.org/index.htm (10.09.2020).