AYDIN UZUN, Güçer KAFA, OSMAN GÜLŞEN, Übeyit SEDAY

Seleksiyonla elde edilen interdonato limon tiplerinin Mersin (Erdemli) ekolojik koşullarında gösterdikleri performansları

Türkiye turunçgil bölgelerinde, turunçgil türleri içerisindeki ümitvar tiplerin seçilmesi amacıyla 1979 yılında “Turunçgillerde Aşı Gözü Seleksiyon Sertifikasyonu ve Çeşit Geliştirme Projesi” nin birinci dilimi başlatılmıştır. Buradan seçilen ümitvar Interdonato limonu (Citrus limon (L). Burm. f.) tipleri 1991 yılında farklı ekolojilerde seleksiyonun ikinci aşamasına alınmıştır. Beş yıllık bir dilimi kapsayan ve “Turunçgillerde Aşı Gözü Seleksiyon Sertifikasyonu ve Çeşit Geliştirme Projesi”nin bir bölümü olan bu çalışmada, Türkiye turunçgil bölgelerinden seçilen 31 adet Interdonato limon tipine ait verim, meyve özellikleri ve bazı vejetatif özellikler belirlenmiştir. Buna göre, ağaç başına verimde D-13 (99.2 kg), gövde birim kesit alanına düşen verimde M-31 (1.34 kg/cm2), taç birim hacmine düşen verimde A-1 (11.20 kg/m3) ilk sırada yer almıştır. Meyve ağırlığında M-33 (151.52 g), usare miktarı bakımından M-32 (%38.96) ve asit oranı yönünden ise M-29 (%6.98) en üstün tipler olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

ıslah, verim, seleksiyon, pomolojik özellikler, meyve bahçeleri, ekoloji, kültür çeşitleri, Türkiye, turunçgiller

Determination of performances of interdonato lemon clones obtained selection in Mersin (Erdemli) ecological conditions

“Turkey Citrus Budwood Selection Certification and Cultivar Development Project” was initiated in 1979 aiming to select promising clones in Citrus species in citrus growing areas of Turkey. More selected clones were added in 1991. In this study as part of selection breeding programme maintained for five years, fruit yield, fruit quality and some vegetative characters of thirty one Interdonato lemon types selected citrus orchards of Turkey were assessed. The highest yield was obtained from D-13 (99.2 kg), the highest yield per tree trunk section area was obtained from M-31 (1.34 kg/cm2), whereas the yield per tree canopy volume was the highest in A-1 (11.20 kg/m3). The best clone for fruit weight was M-33 (151.52 g), M-32 (38.96%) for juice content and M-29 (6.98%) for acidity.

Keywords:

breeding, yields, selection, pomological characteristics, orchards, ecology, cultivars, Turkey, Citrus,

PDF

___

Davies, F.S., Albrigo, L.G., 1994. Citrus. Redwood Books. Trowbridge, Wiltshire, Great Britain. 254s.
Hızal, A.Y., Moralı, K., Göral, T., Salman, A., Tekin, M.A., 1984. Turunçgillerde Aşı Gözü Seleksiyon-Sertifikasyon ve Çeşit Geliştirme. Derim, 1 (1): 7-12.
İncesu, M., 2004. Türkiye‟de Selekte Edilen Bazı Satsuma ve Klemantin Mandarin Tiplerinin Verim ve Meyve Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 151s. (Yayınlanmamış).
Kafa, G., 2004. Türkiye‟de Selekte Edilen Bazı Limon ve Yafa Portakal Tiplerinin Verim ve Meyve Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 261s. (Yayınlanmamış).
Özsan, M., Bahçecioğlu, H.R., 1970. Akdeniz Bölgesinde Yetiştirilen Turunçgil Tür ve Çeşitlerinin Değişik Ekolojik Şartlar Altında Gösterdikleri Özellikler Üzerinde Araştırmalar. TÜBİTAK-TOAG Yayın No: 10. TÜBİTAK Matbaası, Ankara, 111 s.
Özsan, M., Tuzcu, Ö., Akteke, Ş.A., İnci, H.B., Çelikel, K., Özdemir, E., Çimen, İ., 1986. Turunçgillerde Aşı Gözü Seleksiyon-Sertifikasyon ve Çeşit Geliştirme. Derim, 3 (4) : 147-156.
Tuzcu, Ö., 1990. Türkiye‟de Yetiştirilen Başlıca Turunçgil Çeşitleri. Akdeniz İhracatçı Birlikleri Yayınları. Nurol Matbaası, Ankara, 71 s.
Tuzcu, Ö., 1998. Turunçgiller Lisans Ders Notları. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Adana (Yayınlanmamış).
Tuncay, M., Demirel, H., Apaydın, H.Y., 2005. Turunçgillerde Aşıgözü Seleksiyon- Sertifikasyonu Ve Çeşit Geliştirme Projesi II. Turunçgil Çeşitlerinin Seleksiyonu. Proje Sonuç Raporu (Yayınlanmamış).
Uzun, A., 2003. Türkiye‟de Selekte Edilen Bazı Washington Navel Portakal Tiplerinin Verim ve Meyve Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 131s.
Uzun, A., Yeşiloğlu, T., Tuzcu, Ö., 2005. Seleksiyonla Elde Edilen Washington Navel Portakal Tiplerinin Adana Koşullarında Verim, Kalite ve Bazı Vejetatif Özelliklerinin Belirlenmesi, Alatarım, 4 (1): 1-12.
Westwood, M.N., 1988 . Temperate Zone Pomology. Freeman and Company. San Francisco, U.S.A. 404s.
Yeşiloğlu, T., Açıkalın, E.C., Pekmezci, M., Göksel, Ç., 1999. Bazı Limon Çeşitlerinin Antalya Ekolojik Koşullarında Gösterdikleri Verim Pomolojik Özellikler. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. 14-17 Eylül, Ankara, s: 62-64.