Chayote (Sechium edule(Jacq.) Swartz) yetiştiriciliği

Anavatanı Meksika ve Guatemala olan chayote (Sechium edule (Jacq.) Swartz), günümüzde Amerika kıtasında tropik ve subtropik iklimlerin hüküm sürdüğü bölgelerde yetiştirilen ve çoğunlukla Avrupa ülkelerine ihraç edilen bir bitkidir. Ülkemizde pek bilinmemekle birlikte, iklim ve toprak isteğinin karşılandığı güney illerimizden Antalya’da ve Hatay’da amatör yetiştiriciliği yapılmakta, yemeği yapılarak veya turşu olarak tüketilmektedir. Bu bitkinin iç pazarda az bulunan bir sebze olması ve bölgemizin Avrupa pazarlarına üretici ülkelere göre daha yakın olması nedeniyle, bölgemiz üreticileri için gelir kaynağı olabilecek alternatif bir sebze özelliği taşımaktadır. Ülkemiz için yeni bir bitki olması ve yetiştiriciliği hakkında hemen hemen hiç Türkçe kaynak bulunmaması nedeniyle, konuya ilgi duyan üretici ve araştırıcıların yararlanabileceği bir kaynak oluşturmak amacıyla bu derleme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

kültivasyon, Sechium edule, Antalya, Hatay, uyum

Chayote (Sechium edule(Jacq.) Swartz) growing

Chayote (Sechium edule (Jacq.) Swartz) was domesticated in Mexico and Guatemala, currently grown in America where tropic and subtropic climate exist and usually imported to European countries. Chayote is not well-known in our country but locally grown in Hatay where soil and climate requirements are met, and consumed as pickle or like summer squash. This species has a potential to be an alternative vegetable crop for growers in our regions as the chayote is rare in our country which is located in the vicinity of the European markets. Chayote is a novel crop for our country and there is little Turkish literature on the subject. Therefore, this review was prepared in hope with it would be a reference for producers as well as researchers who are interested in this vegetable.

Keywords:

cultivation, Sechium edule, Antalya, Hatay, adaptation,

PDF

___

Anonymous, 2004. USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 17,http://www.nal.usda.gov/fnic/foodcomp/cgi-bin/list_nut_edit.pl (13.01.2005).
Anonymous, 2005. The Mildred E.Mathias Botanical Garden.UCLA Web Page, http://www.botgard.ucla.edu/html/botanytextbooks/economicbotany/Cucurbita/bl266tx. html (3.03.2005).
Aung, L. Hi, Ball, A., Kushad, M., 1990, Developmental and Nutritional Aspects of Chayote (Sechium edule, Cucurbitaceaej. Economic Botany. 44(2): 157-164.
Engels, J.M.M., Jeffrey, C, 1993. Sechium edule (Jacq.) Swartz. (J.S. Siemonsma ve K. Piluek,editörler.) Plant Resources of South-East Asia. No. 8. Vegetables. Pudoc Scientific Publishers, Wageningen. 246-248.
Hord, M-, Villalobos, W., Macaya-Lizano,A. V., Rivera, C, 1997. Chayote-Mosaic, a New Disease in Sechium edule Caused by a Tymovirus. Plant Disease. 81(4):374-378.
Lira, R., Chiang, F., 1992. Two New Combinations in Sechium (Cucurbitaceae) from Central America and A New Species from Oaxaca, Mexico. Novon 22:227-23 1.
Lira, R., Soto, J.C., 1991. Sechium hintonii (P.G. Wilson),C. Jeffrey (Cucurbitaceae).Rediscovery and Observations. FAO/IPBGR Plant Genet. Res. Newsletter 87:5-10
Newstrom, L.E., 1991. Evidence for the Origin of Chayote, Sechium edule (Cucurbitaceae).Economic Botany. 45(3): 410-428.
Robinson, R.W., Decker-Walters, D.S., 1997. Cucurbits. CAB International, Wallingford, U.K.
Rubatzky, V.E., Yamaguchi, M., 1997. World Vegetables (Principles, Production and Values, Second Edition). International Thomson Publishing, New York, USA. 842.
Saade, R.L., 1996. Chayote, Sechium edule (Jacq.) Sw. Promoting the Conservation and Use of Underutilized and Neglected Crops. 8. Institute of Plant Genetics and Crop Plant Research, Gatersleben/International Plant Genetics Resources Institute, Rome, Italy.