CELALETTİN DURAN, HATIRA TAŞKIN, Saadet BÜYÜKALACA

Adana ili Feke ilçesinde bulunan sedir mantarı (Tricholoma anatolicum Doğan&Intini)’nın ekolojik isteklerinin belirlenmesi

Son yıllarda sedir ormanlarından toplanan mantarlar, orman köylüsüne önemli bir gelir kaynağı haline gelmiştir. Bu mantarlardan birisi olan sedir mantarı yaz kuraklığı ve kış soğuklarının yaşanmadığı, toprak ve havanın nemli olduğu sonbahar aylarının yağışlı geçen, ortalama 3 aylık periyodunda görülmektedir. Yapılan bu çalışmada, Adana ili Feke ilçesi sedir (Cedrus libani A. Rich.) ormanlarının yetişme ortamında, sedir ağacının kökleri ile simboyotik birliktelik oluşturan sedir mantarının (Tricholoma anatolicum Doğan&Intini) ekolojik istekleri araştırılmıştır. İnceleme sahası, saf ve karışık sedir ormanlarına sahiptir. Üç örnek alandaki toprakların analizinde, bu toprakların kumlu-killi balçık tekstürlü, çok hafif asit, çok az kireç içerikli olup aktif kirecin bulunmadığı, organik madde yönünden zengin ve tuz oranı yönünden düşük oldukları belirlenmiştir. Toprak yüzeyinden yaklaşık 5–10 cm derinlik kademesini humus tabakasının oluşturduğu ve mantar misellerinin genellikle 10–30 cm derinlikte yayılışa sahip olduğu gözlenmiştir. Mantar hiflerinin yayıldığı toprak örneklerinde azot ve organik madde, misellerin olmadığı örneklerde fazla bulunurken tuz, fosfat ve potasyum oranlarında önemli bir fark olmamıştır. Sedir mantarı, genç yaştaki sedir sahalarında görülmezken, sedir ağacının tohum tutma yaşı olan 25–30 yaş sonrası ormanlık alanlarda mantar ile kök arasındaki ilişkinin güçlenmesinden sonra görülmeye başlandığı sanılmaktadır. Örnek alanlardaki sedir ormanlarının ortalama yaş 30–60 yıl, boy 15–22 m ve çap 30–60 cm aralığında bulunmuştur. Sedir ormanlarının tohum yönünden zengin olduğu yıllarda mantar miktarında artış görülmüştür. Sedir ormanlarının bölgenin topografyasına uygun olarak yamaç araziler üzerinde yaygın olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

iklim faktörleri, Türkiye, Adana, yetişme yeri faktörleri, kültür mantarı, ekoloji, bitki örtüsü

Determination of ecological requirements of cedar mushroom (Tricholoma anatolicum Doğan&Intini) in Feke-Adana

The mushrooms picked up recently in the cedar woods have become a significant financial support to the peasants living near the forests. One of those mushrooms called cedar mushroom appears in the autumn (for three months on average) when there is no summer drought and winter cold, both the soil and the climate are humid. In this study, ecological needs of cedar mushrooms (Tricholoma anatolicum Doğan&Intini) cohabiting symbiotically with the roots of cedar tree in the cedar woods in Feke, Adana. Research areas possess either simply cedar trees or a mixture of different kinds of trees. When the soil in the research area (chosen 3 different research area) was analyzed, it was determined that the soil is sandy and full of clay having the texture of mud and the amount of salt is low, rich of organic matters. Humus layer appears in 5-10 cm deep level from soil surface and mycelium of Tricholoma mushroom found in 10-30 cm deep level of forest soil. While nitrogen and organic matter in forest soil samples which consist of mycelium of Tricholoma mushroom was found more than samples which does not consist of mycelium; differences for salt, phosphor and potassium were no significant. While cedar mushroom did not seem in the young cedar forest, it was determined in the cedar forests which consist of 25-30 years old cedar tree due to stronger of relationship between tree root and mushroom. Average age, length and diameter for cedar tree which used in research were found respectively: 30-60 years old, 15-22 m and 30-60 cm. The cedar forests which mushrooms were spread out were pure and mixed with the other species. It was seen that the mushroom amount was increased in the years which the cedar forests were rich in seed. The cedar forests were widespread on the slopes consistent with the topography of the region.

Keywords:

climatic factors, Turkey, Adana, site factors, mushrooms, ecology, cover crops,

PDF

___

Akman, Y., 1990. İklim ve Biyoiklim. Palme Yayınları, Mühendislik Serisi:103, Ankara.
Cherfas, J., 1991. Disapperaing Mushrooms: Another Mass Extinction. Science, 254:1458.
Dayan, S., Ünlü, T., Sayılı, İ.S., 2008. Adana-Mansurlu Attepe Demir Yatağı’ nın Maden Jeolojisi,Jeoloji Mühendisliği Dergisi. Cilt:32, Sayı:2. Ankara.
Hosford, D., Pilz, D., Molina, R., Amaranthus, M., 1997. Ecology and Management of the Commercially Harvested American Matsutake Mushroom. 68 pp. USDA, Forest Service, PNW Research Station, Portland, OR. PNW-GTR-412.
Intini, M., Doğan, H.H., Riva, A., 2003. Tricholoma anatolicum spec. nov.: A New Member of the Matsutake Group. Micol. e Veget. Medit., 18(2):135-142.
Kaji, H., Ueno, M., Ikebe T & Osajima, Y., 1992. Effects of Low O2 and Elevated CO2 Concentrations on The Quality of Matsutake Tricholoma matsutake (S. Ito et Imai) Sing. During Storage. Biosci. Biotech. Biochem. 57:363–366.
Kantarcı, M.D., 1982. Akdeniz Bölgesinde Doğal Ağaç ve Çalı Türlerinin Yayılışı ile Bölgesel Yetişme Ortamı Özellikleri Arasındaki İlişkiler. İÜ Orman Fak. Yay. No: 330, İstanbul.
Kawai, M., Ogawa, M., 1981. Some Approaches to The Cultivation of A Mycorrhizal Fungus, Tricholoma matsutake. Mushroom Science 11:869-883.
Lefevre, C., Hall, I.R., 2001. In The Global Status of Truffle Cultivation. Proceedings of the Fifth International Congress on Hazelnut (556). In: Mehlenbacher, SA (ed.), Acta Hortic., pp.513-520.
Olivier, J.M., 2000. Progress in The Cultivation of Truffles. In Mushroom Science Xv:Science and Cultivation of Edible Fungi (Vol. 2) Balkema, 937-942.
Özgül, N., Metin, S., Dean, W.T., 1972. Doğu Toroslar’da Tufanbeyli İlçesi (Adana) Dolayının Alt Paleozoik Stratigrafisi ve Faunası, Maden Tetkik ve Arama Dergisi. Sayı:79, Sf. 9–17. Ankara.
Redhead, S.A., 1997. The Pine Mushroom Industry in Canada and The United States: Why It Exists and Where It Is Going. In Chapela, I. H., Palm & M. E. (eds). Mycology in Sustainable Development: Expanding Concepts Vanishing Borders, pp. 15–54. Parkway Publishers, Boone, NC.
Solak, M.H., Kalmış, E., Kalyoncu, F., 2007. Sedir Mantarı. İzmir.
Türkoğlu, A., Kanlık, A., Gezer, K., 2007. Macrofungi of Çameli District (Denizli-Turkey). Turk J Bot 31, 551-557.
Türkoğlu, A., Gezer, K., 2006. Hacer Ormanı (Kayseri)’nın Makrofungusları. Çev-Kor Ekoloji 15, 59, 43-48.
Yeşil, Ö., Yıldız, A., 2004. Contributions to The Macrofungi Flora of Batman Province. FÜ Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 16(1), 11-16.
Yılmaz, T., 1996. Akdeniz Doğal Bitki Örtüsü. ÇÜ Ziraat Fak. Genel Yay. No:141, Yardımcı Ders Kitapları Yay. No: 13, Adana.
Yun, W., Hall IR & Evans, L.A., 1997. Ectomycorrhizal Fungi with Edible Fruiting Bodies 1.Tricholoma matsutake and Related Fungi. Econ. Bot. 51: 311–327.