“KADI” İMGESİNİN EDEBİYATIMIZA YANSIMALARI VE SIDKÎ BABA’NIN “KADI” DESTANI ÖRNEĞİ

Geçmişte, görev ve sorumlulukları oldukça büyük olan kadılar, kutsal bir görevi üstlenmekle birlikte, hataları ile de eleştiri konusu olmuşlardır. Bu durum, edebi metinlere de aksetmiş ve daha çok yanlış kararlarından dolayı tenkit edilmişlerdir. Özellikle Nasreddin Hoca’ya bağlı olarak anlatılan fıkraların büyük bir kısmında Hoca, bazen kadının karşısına geçerek, onu yanlışlarından dolayı eleştirmiş bazen de kadılık görevini üstlenerek örnek bir kadının nasıl davranması gerektiğini vurgulamıştır. Ayrıca halk edebiyatının çeşitli türleri içerisinde sıkça rastlanan kadı imgesi halk şiirinde de yerini almıştır. Bazı halk şairleri, eserlerinde, yanlış tutum ve davranışlarından dolayı kadıları acımasızca eleştirilmişlerdir. Bunlar arasında Dertli’nin “Şeytan Bunun Neresinde?” adlı taşlaması ile Pir Sultan Abdal’ın; “Sende Hiç Din İman Var mı?” adlı şiirini örnek olarak verebiliriz.Sıdkî Baba da, 45 haneden oluşan ve koşma nazım şekliyle söylenen “Kadı” redifli destanında, icraatlarında yanlışlık yapan Karaman Kadısını ağır bir dil ile eleştirir. Bu yazıda, “kadı” imgesinin edebî türlerde -özellikle halk edebiyatı metinlerinde-ne şekilde yer aldığı değerlendirildikten sonra Sıdkî Baba’nın “Kadı” redifli destanı çeşitli yönleriyle incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Kadı, Sıdkî Baba, halk şiiri, hiciv, eleştiri, inanç

''QADI - MUSLIM JUDGE'' THE IMAGE REFLECTING ON OUR LITERATURE AND SIDKI BABA'S (FATHER'S ) EXAMPLE OF EPIC

In the past, the qadies - muslim judges- whose duties and responsibilities were fairly large, with a sacred role, had been the subject of criticism with their faults as well. This case, somehow has reflected on literary texts and they have beencriticized more due to their wrong decisions. Especially in a great part of jokes that have been told about Nsreddin Hodja; Hodja himself, standing in front of qadi, criticized him for his wrongs, and sometimes taking over the task , he emphasized how a qadi shouldact. The image of qadi which is also frequently seen in various types of folk literature has taken its place in public's poetry. In their works, some folk poets have critisized qadies harshly due to their wrong attitudes and actions. Among these, we can give as an example of Dertli's epigram '' where does the devil take part in this '' and the poem of Pir Sultan Abdal '' Do you have faith in any relegion? ''And Father Sitki , in his qadi epic, consisting of song verse 45, sung in word after the ryhme, criticizes the qadi of Karaman( a district in Konya) with a heavy tongue. In this study, the '' qadi '' image in the literature- especially in folk literature texts-Fther Sidki's '' qadi '' epic word after the ryhme will be examined after how it involved in this.

Keywords:

Qadi, Fther Sidki, Folk poetry, Epigram, Criticism, Faith,

PDF

___

Abdulla, Behlul (Hzl.) (1993), Dava Yorğan Davasıymış (Molla Nesreddin Letifeleri), Bakı.
Akman, Eyüp (2012), Uğru ile Kadı Hikâyesi (Kastamonu Nüshası), Ankara: Gazi Kitabevi.
Akten, Sevim – Nail Tan – Haytettin İvgin (2008), Türk Halk Edebiyatında Karakuş Kadı Fıkraları, Ankara: Kültür Ajans Yayınları.
Altınok, Baki Yaşa (2013), Sıdkî Baba Dîvânı, Ankara:
Atar, Fahrettin (2001), “Kadı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 24, İstanbul, 66.
Çıblak, Nilgün (2008), Âşık Şiirinde Taşlamalar, Ankara: Ürün Yayınları.
Kabacalı, Alpay (1991), Bütün Yönleriyle Nasreddin Hoca / Hayatı – Kişiliği – Fıkraları, İstanbul.
Kaya, Doğan (2004), Âşık Veysel, Sivas.
Kaya, Doğan (2009), Ruhsati’nin Uğru ile Kadı Hikâyesi, Sivas, Vilayet Kitabevi.
Kutlu, Şemseddin (1988), Dertli, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Sakaoğlu, Saim (2005), Nasreddin Hoca Fıkralarından Seçmeler, Ankara.
Şimşek, Esma (2009), “Yöneten-Yönetilen İlişkilerinde Nasreddin Hoca'nın Tutum ve Davranış Biçimi”, 21.Yüzyılı Nasreddin Hoca ile Anlamak, 8-9 Mayıs Akşehir 2008, Ankara 2009, 811-824.
Tokmakçıoğlu, Erdoğan (1981), Bütün Yönleriyle Nasrettin Hoca, Ankara.
Yıldırım, Dursun (1999), Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları, Ankara: Akçağ Yayınevi.
Yüksel, Hasan Avni (1987), Âşık Seyânî, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
http://ferhat-ozdemir.com/index.. (09.10.2016)