Yazılı Basında İmgeler, İkonlar, Mitler ve Deniz’ler

1960’ların öğrenci hareketlerini efsaneleştirme ve liderlerini mitleştirme medyada özellikle 1990’lar sonrası dönemde hızlanmış ve yaygınlaşmıştır. Bu süreçte medyanın değişen mülkiyet yapısıyla artan ticarileşme ve magazinelleşmenin medya içeriklerine yansımasının önemli bir etkisi olduğu söylenebilir. Mitleştirmenin üzerinde en yoğun şekilde işlediği akla gelen ilk isim de 1960’ların öğrenci lideri Deniz Gezmiş’tir. Bu çalışmada, medyanın mitleştirme pratiklerini anlamak amacıyla Deniz Gezmiş’in idamından bugüne 10 yıllık periyotlar halinde 8 gazetedeki haber ve köşe yazıları Mitchell’in imge/imaj soyağacındaki 5 imgeye göre incelenmiştir. Haber ve köşe yazıları, yazılarda kullanılan metaforlar çözümlenerek mitleştirmenin yöntem ve stratejileri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Mit, Mitleştirme, İkon, İmge, Deniz Gezmiş

Images, Icons, Myths and Deniz’s in the Written Press

Mythicizing the student movement and the leaders of the 1960s in the media has increased and widespread, especially after 1990s. It is possible to say that reflection of the increasing commercialization and magazinization of the media depending on the changing ownership structures to the media contents has a significant impact on this situation. Deniz Gezmiş who is the student movement leader of the 1960s’ is one of names that come to mind first and has been exposed to mythicizing the most. In this study, the news and the columns in 8 newspapers were examined in 10-year periods from the date of the execution of Deniz Gezmiş according to the Mitchell’s images family tree in order to understand the mythicizing practices of the news media. The mythicizing methods and strategies were tried to be explained through analysis of the news and columns and the metaphors passing in them.

Keywords:

Myth, Mythicizing, İcon, İmage, Deniz Gezmiş,

PDF

___

Adaklı, Gülseren (2001). “Popüler ikon olarak sermayedar: Sakıp Sabancı.” Praksis. 4(1):242- 255. Akyol, Taha (2012a). “Deniz Gezmiş efsanesi.” Hürriyet. 09.05.2012. Akyol, Taha (2012b). “Deniz Gezmiş’in idam oylamasına Türkeş katılmadı.” Hürriyet. 07.05.2012. Aysan, Yılmaz. (2013). Afişe Çıkmak 1963-1980 Solun Görsel Serüveni. İstanbul: İletişim. Bâkiler, Yavuz Bülent (2002). “Hem komünist hem de Atatürkçü olunmaz.” Türkiye. 07.05.2002. Barthes, Roland (1998). Anlatıların Yapısal Çözümlemelerine Giriş. Çev. Mehmet Rıfat, Sema Rıfat. İstanbul: Gerçek. Barthes, Roland (2011). Çağdaş Söylenler (Mythologies). Çev. Tahsin Yücel. İstanbul: Metis. Burnett, Ron (2012). İmgeler Nasıl Düşünür? Çev. Güçsal Pusar. İstanbul: Metis. Coward, Rosalin ve Ellis, John (1985). Dil ve Maddecilik. Çev. Esen Tarım. İstanbul: İletişim. Çandar, Cengiz (2002). “68 Kuşağı.” Hürriyet. 07.05.2002. Çaralan, İhsan (2012). “Onları, daha ileri bir mevziden anmak!” Evrensel. 06.05.2012. Debord, Guy (2006). Gösteri Toplumu. Çev. Aysen Ekmekçi, Oksan Taşkent. İstanbul: Ayrıntı. Dündar, Can (2002). “O adam neden sadece 3 fotoğraf çekti?” Milliyet. 07.05.2002. Eliade, Mircea (2001). Mitlerin Özellikleri. Çev. Sema Rıfat. İstanbul: Om Kuram. Ellis, John ve Coward, Rosalind (1985). Dil ve Maddecilik. Çev. Emrah Tarım, Ankara: İletişim. Er, Rahim (2012). “Onlar hain mi, kahraman mı?” Türkiye. 08.05.2012. Feyizoğlu, Turan (2004). Deniz: Bir İsyancının İzleri. İstanbul: Ozan Yayınları. Fiske, John (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev. Süleyman İrvan. Ankara: Ark. Fiske, John (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev. Süleyman İrvan). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Foss, Susan (2004). Rhetorical Criticism: Exploration & Practice. Illinois: Waveland Press. Foster, Hal (2008). “Kültürel Direniş.” Sanat/Siyaset: Kültür Çağında Sanat ve Kültürel Politika. Ali Artun (der.) içinde. İstanbul: İletişim. 129–193. Fremon, Yves (2003). 3000 Yılın Ayaklanmaları. Çev. Ali Çakıroğlu. İstanbul: Aykırı. Friedman, Norman (2004). “İmge”, Kitap-lık, Aylık Edebiyat Dergisi, Çev. Kemal Atakay, Temmuz, Sayı: 74:75-90. Giddens, Anthony (2005). Ulus-Devlet ve Şiddet. Çev. Cumhur Atay. İstanbul: Devin. Gitlin, Todd (1980). The whole world is watching: Mass media in the making&unmaking of the new left. California: University of California Press. Heywood, Andrew (2007). Siyasi İdeolojiler. Ankara: Adres. Honko, Lauri (1984). “The Problem of Defining Myth.” Sacred Narrative: Readings in the Theory of Myth. Alan Dundes (der.) içinde. Berkeley: University of California Press. Hooke, Samuel (1963). Middle Eastern Mythology. Harmondsworth: Penguin Books. Ilıcak, Nazlı (1982). “Tarihten bir yaprak.” Tercüman. 07.05.1982. Ilıcak, Nazlı (2012). “6 Mayıs ve idamlar.” Sabah. 07.05.2012. İnal, Ayşe (2003). “Roland Barthes:Bir Avant-Garde Yazarı.” İletişim. 1(1): 9-38. Kellner, Douglas (2011). “Barack Obama ve Ünlü Gösterisi.” Seçim Kampanyalarında Geleneksel Medya, İnternet ve Sosyal Medyanın Kullanımı. Yusuf Devran (der.) içinde. Çev. Leyla Keskiner. İstanbul: Başlık Yay. 45-83. Kniazeva, Maria and Belk, Rusell W. (2010). “Supermarkets as libraries of postmodern mythology.” Journal of Business Research. 3(7): 748-753. Lévi-Strauss, Claude (2013). Mit ve Anlam. Çev. Yavuz Demir. İstanbul: İthaki. March, Jenny (2014). Klasik Mitler. Çev. Semih Lim. İstanbul: İletişim. Mitchell, William T. (2005). İkonoloji. Çev. Hüsamettin Arslan. İstanbul: Paradigma. Mumcu, Uğur (1982). “Sesleniş” Cumhuriyet. 07.05.1982. Öz, Erdal (1987). Gülünün Solduğu Akşam. İstanbul: Can. Pierce, Charles S. (1958). “The Icon, Index, and Symbol.” Collected Papers. Charles Hartshorne and Paul Weiss (der.) içinde. Cambridge University Press. Piercy, Joseph (2014). Semboller: Everensel Bir Dil. İstanbul: Aykırı Araştırma. Robinson, John and Levy, Mark (1996). “News media use and the informed public: A 1990s update.”Journal of Communication. 46(2): 129-135. Selçuk, İlhan (1992). “20 Yıl Sonra.” Cumhuriyet. 06.05.1992. Selçuk, İlhan (2002). “Üç Fidan.” Cumhuriyet. 07.05.2002. Tamer, Rauf (1972). “İdam yetmez, kök kazımalı.” Tercüman. 07.05.1972. Temelkuran, Ece (2002). “Siz de bir dilim Deniz Gezmiş alır mıydınız?” Milliyet. 06.05.2002. Türköne Mümtaz’er (2012). “Deniz Gezmiş’in hatırası.” Zaman. 06.05.2012. Yalçıner, Mustafa (2012). “Denizler ve Halkın Kurtuluşu.” Evrensel. 07.05.2012. Yayla, Atilla (2012). “ Deniz Gezmiş’in haksız idamı ideolojik idealini meşrulaştırır mı?” Zaman. 08.05.2012. Zizek, Slavoj (2002). İdeolojinin Yüce Nesnesi. Çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis.