Kültür Endüstrisi Güdümünde Boş Zaman Pratiklerinde Tektipleşme: "Keyif" Etiketi İle Yapılmış İnstagram Paylaşımları Üzerine Bir İnceleme

Boş zaman üzerinde denetimi olan standartlaştırılmış kültür endüstrisi içerikleri, kitleyi sistemle uyumlaştırarak sistemin çıkarları doğrultusunda tektip hale getirir. Kültür endüstrileri ile donatılmış kitlenin zevkleri/beğenileri ve boş zaman etkinlikleri de homojen hale gelir ve kitle, kültür endüstrisinin kurguladığı hayatları yaşar. İnsanlar boş zamanlarında benzer aktiviteleri yapar, benzer yerlerde gezer, benzer yerlerde yemek yer ve benzer yerlerde tatil yapar. Günümüzün en önemli boş zaman etkinliği haline gelen sosyal medya ortam ve uygulamaları, aynı zamanda kültür endüstrileri tarafından homojen hale getirilmiş olan kitlenin boş zaman pratiklerinin salınımını en iyi analiz edebileceğimiz ortamdır. Bu çalışmanın amacı, kültür endüstrisi kavramsallaştırmasından hareketle boş zaman etkinliklerindeki tektipleşmeyi, Instagram'da keyif etiketi ile yapılan paylaşımlar üzerinden ortaya koymaktır. Çalışmada keyif etiketi ile paylaşılmış 100 fotoğraf üzerinden nicel çözümleme yapılmış ardından yargısal örneklem ile seçilen fotoğraflar nitel içerik çözümlemesine tabi tutulmuştur. Nicel içerik çözümlemesi sonucunda sıklıkla evde ya da dışarıda bir şeyler yiyip içmenin, yerli dizi izlemenin ve tatile gitmenin keyif olarak tanımlandığı tespit edilmiştir. Nitel içerik çözümlemesi ile de söz konusu tektipleşmiş keyif etkinliklerinin, tüketim dolayımıyla yapış/eyleyiş biçimlerindeki benzerlikler ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Kültür endüstrisi, , Boş Zaman, , Instagram

PDF

___

Adorno, T. W. (1954). “How to Look Television”, The Quarterly of Film, Radio and Television içinde, Yıl 8, 2. Sayı, 213-235
Adorno, T. W. (1963). “Kültür Endüstrisine Genel Bir Bakış”, çev. MustafaTüzel, Kültür Endüstrisi – Kültür Yönetimi içinde, İstanbul 2011, s. 109-119
Adorno, T. W. (1998). “Television as Ideology.” Critical Models:Interventions and Catchwords içinde. Çev. Henry W. Pickford. New York: Columbia University Press. s. 58-70
Adorno, T. W. (2000). Minima moralia (Çev. A. Doğukan ve A. Koçak). İstanbul: Metis Yayınları
Adorno, T. W. (2002). The Stars Down to Earth and Other Essays on The Irrational in Culture. London & New York: Routledge
Adorno, T. W. (2012). Sahicilik Jargonu, Çev. Şeyda Öztürk, İstanbul: Metis
Adorno, T. W. ve Horkheimer, M. (2010). “Kültür Endüstrisi: Kitlelerin Aldatılışı Olarak Aydınlanma”, Aydınlanmanın Diyalektiği, İstanbul: Kabalcı
Ayan, G. (2016). Tüketim Kültürü Bağlamında Kimlik İnşasının Sosyal Medyada Kullanımı: Instagram Örneği, Yayımlanmamış Yüksek LisansTezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Aydoğan, F. (2003). “Kitle Kültürü ve Sirk Kültürü”, Selçuk İletişim Dergisi, Cilt: 2, Sayı 4
Aytaç, Ö. (2004). “Kapitalizm ve Hegemonya İlişkileri Bağlamında Boş Zaman”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 28, No:2, 115-138
Aytaç, Ö. (2002). “Boş Zaman Üzerine Kuramsal Yaklaşımlar”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 12, Sayı 1, ss. 231-260
Baudrillard, J. (1997). Tüketim Toplumu, Çev.H.Deliçaylı-F.Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yay.
Bauman Z. (1999). Çalışma Tüketicilik ve Yeni Yoksullar, Çev. Ü. Öktem, İstanbul: Sarmal Yayınları
Batuman, B. (1999). Boş Zaman, Aylaklık ve İdeoloji, 1st. Congress of Semiotics of Turkey, Ankara, October 20-23
Berelson, B. (1952). Content Analysis in Communications Research, Glencoe
Bernstein, J.M. (2011). “Araçsal Akıl ve Kültür Endüstrisi”, Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi içinde, İletişim Yayınları: İstanbulÇaycı, A. E. ve Aktaş, C. (2018). “Dijitalden Tatmak: Yemeğin “Yeni” Gastro Mekânlardaki Seyirlik Gösterisinin Kültürel Yansımaları”, TRT Akademi, S.6
Çetin, E. (2015). “Sosyal Paylaşım Ağlarında Fotoğraf, Yer/Mekân Bildirim Paylaşımları ve Mahremiyet: Facebook Örneği”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt: 8,Sayı 41. Aralık. 779-788
Dağtaş, B. (2008). “Türkiye’de Yaygın Televizyonlarda Tektipleşme ve Diziler: Tektipleşmiş Bir Zenginlik Göstergesi Olan Lüks Villaların Düşündürdükleri”, Galatasaray İleti-ş-im, Sayı 8, s.161-185.
Gendron, B. (2016). “Theodor Adorno Cadillacs’la Tanışıyor”, Eğlence İncelemeleri Kitle Kültürüne Eleştirel Yaklaşımlar, Haz: Tania Modleski, Çev. Nurdan Gürbilek, İstanbul: Metis Yayınları
Gökçe, O. (2006). İçerik Analizi: Kuramsal ve Pratik Bilgiler, Ankara: Siyasal Kitabevi
Hemingway J. L. (1996). “Emancipating Leisure: The Recovery the Freedom in Leisure”, Journal of Leisure Research, 28 (1): 27-43
Jay, M. (2001). Adorno. İstanbul: Der Yayınevi
Kellner, D. (2013). Kültür Endüstrisi, Çev. Muharrem Açıkgöz, Felsefelogos.
Kellner, D. (2011). “Frankfurt Okulu’ndan Postmodernizme Televizyona Dair Eleştirel Perspektifler”, Çeviren Sibel Fügan Varol, Erciyes İletişim Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, s.118-134
Kocabay Şener, N. (2014). “Sosyal Medyada Günün Menüsü: Sosyal Medyada Paylaşılan Yemek Fotoğrafları Üzerine Bir Değerlendirme”, Erciyes İletişim Dergisi. Cilt: 3, Sayı:3 (72-88)
Lafargue, P. (1999). Tembellik Hakkı, çev. V. Günyol, İstanbul: Cumhuriyet Gaz. Yayınları
Macfarlane A.(1993). Kapitalizm Kültürü, Çev. R.Hakan Kır, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Marcuse H. (2010). Tek Boyutlu İnsan, Çev. A. Yardımlı, Ankara: İdea
Mayring P. (2011). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş: Nitel Düşünce İçin Bir Rehber, Çev. Adnan Gümüş ve M. Sezai Durgun, Ankara: BilgeSu
Merriam, S. B. (2015). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. Çev. Edit. Selahattin Turan, Ankara: Nobel
Mutlu, E. (1991). Televizyonu Anlamak, Ankara: Gündoğan Yayınları
Oskay, Ü. (1982). Çağdaş Fantazya, Popüler Kültür Açısından Bilim-Kurgu ve Korku Sineması, Ankara: Ayko Yayınları
Özçetin, B. (2018). Kitle İletişim Kuramları, İstanbul: İletişim Yayıncılık
Ritzer, G. (2000). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek, Çev. Şen Süer Kaya, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Ritzer, G. (1998). Toplumun McDonaldlaştırılması, Çev. Şen Süer Kaya, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Swinggewood, A. (1996), Kitle Kültürü Efsanesi, Çeviren Aykut Kansu, Ankara: Bilim Sanat
Urry, J. (1999). Mekânları Tüketmek, Çev. R. Öğdül, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Veblen, T. (2005). Aylak Sınıfın Teorisi, İstanbul: Babil Yayınları
Wimmer, D. R. ve Dominick, J. (2007). “İçerik Çözümlemesi”, Medya Metinlerini Çözümlemek içinde, Der. Gülseren Şendur Atabek ve Ümit Atabek, Ankara: Siyasal Kitabevi
Willette, J. (2012). Theodor W. Adorno and the Culture Industry, Çev. Tarkan Tufan, https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya-forum/2017/05/04/theodor-w-adorno-ve-kultur-endustrisi-uzerine/ erişim tarihi 01.02.2019.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin