Osmanlı Sultanı III. Selim’den Fransa Kralı XVI. Louis’e Bir Nâme-i Humâyûn

Osmanlı İmparatorluğu kuruluşundan itibaren yabancı devletlerle münasebetlerde bulunmakla birliktebu münasebetler çok gerekli hallerde fevkâlâde elçiler vasıtasıyla yürütülmekteydi. İmparatorluğun haricidünya ile irtibatlarını sağlayan ve dışarıda olup bitenleri anlamak bakımından başka haber alma kaynakve araçları olması çok tabii olmakla birlikte 18. yüzyıl sonlarına kadar bugünkü mânâda bir diplomasiağının bulunmadığını kabul etmek gerekir. Osmanlı İmparatorluğu’nun diğer devletlerle münasebetleribakımından 1789’dan itibaren önemli bir gelişme ortaya çıkmıştır. Bu gelişmenin bir yönü infiradîsiyasetten çıkarak bir ittifâk sistemine dahil olmak, diğer yönü ise Avrupa eksenli daimî elçilikler ağınıkurmak şeklinde tecelli etmiştir. Bu yeni siyasette başlıca aktör Sultan III. Selim olmuştur. Esasen SultanIII. Selim’in veliahtlığından beri, İmparatorluğun çeşitli sorunlarına çözüm bulmak ve aynı zamandaöteden beri kâdim dost olarak görülen Fransa modelinde kurumsal bir gelişmeye yönelmek genç veliahdınarzusu gibi görünmektedir. Veliahtlığından beri XVI. Louis ile çeşitli konularda haberleşen Selim’insultan olduktan sonra da Fransa Kralı ile bir temaslarının olduğu ve mektuplaştıkları anlaşılmaktadır. Bubağlamda karşılaştığımız bir mektup her ne kadar önceki yazışma temalarından ayrılıyorsa da Selim’inyeni bir diplomasi arayışı konusunda önemli bir fikir vermektedir. Bu yönüyle yaptığımız çalışmaNationale Bibliothèque’te karşılaştığımız ve literatürde görmediğimiz “Sultan Selim’den Kral XVI.Louis’e gönderilen bir mektup” üzerine kurgulanmıştır.

A Letter from the Ottoman Sultan Selim III to the French King Louis XVI

The Ottoman State established relationships with foreign states from its foundation and these relationships were conducted through extraordinary ambassadors in some very necessary situations. It was so natural that the Ottoman state had some other news sources and means to learn what happened abroad and to have communications with the external World. However it should be understood that there wasn’t a diplomatic network of today’s type until the end of 18 th century. Beginning from 1789 the Ottoman state changed with the development in terms of its relations with other states. One direction of this development was to give up isolationism and become involved in the confederacy system and the other direction appeared as setting up European centered permanent embassies. In this new politics, the main actor was Sultan Selim III with his desire was to solve several problems of the Ottoman state since his accession to the throne and also in setting up an institutional improvement with France regarded as a very old friend. Since his accession, Selim III. had corresponded with King Louis XVI. It is understood that after he became Sultan he kept in touch with the king corresponding with him. In this context, although each letter was different from the others in terms of the subjects of correspondance, this correspondance provides important indications concerning Sultan Selim III.’s search for diplomacy. This study is based upon the fictionalised “Letter from Sultan Selim to King Louis XVI.” which we came across in the Nationale Bibliothèque.

PDF

___

Ahmed Vâsıf Efendi (1978). Mehâsinü’l – Âsâr ve Hakâikü’l- Ahbâr. Yay. Mücteba İlgürel. İstanbul 1988.
Akyıldız A. (2006). Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme. İstanbul 2006.
Armaoğlu F. (1999). 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi. Ankara 1999.
Berkes N. (2015). Türkiye’de Çağdaşlaşma. Haz. Ahmet Kuyaş, İstanbul 2015.
Beydilli K. (1984). 1790 Osmanlı-Prusya İttifâkı. İstanbul 1984.
Beydilli K. (1999). “Osmanlı ve Avrupa Devletleri Arasındaki İttifâklar ve Siyâsî Ahlâk (1790-1856)”. Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç (15-17 Ekim 1997) (1999) 35-43.
Findley V. C (2006). “Osmanlı Siyasal Düşüncesinde Devlet ve Hukuk: İnsan Hakları mı, Hukuk Devleti mi?”. Eds. H. İnalcık & M. Seyitdanlıoğlu, Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (2006). Ankara.
Findley V. C. (2014). Osmanlı İmparatorluğu’nda Bürokratik Reform: Babıâli, 1789-1922. İstanbul 2014.
Karal E. Z. (1988). Selim III’ün Hatt-ı Hümayunları – Nizam-ı Cedit- 1789-1807. Ankara 1988.
Koloğlu O. (1997). “Fransız Devrimi’nin Osmanlı Diplomasisinde Yarattığı Hareketlilik”. Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç (15-17 Ekim 1997) (1999) 13-19.
Kuran E. (1988). Avrupa’da Osmanlı İkamet Elçiliklerinin Kuruluşu ve Siyâsî Faaliyetleri 1793-1821. Ankara 1988.
Kuran E. (2013). Türkiye’nin Batılılaşması ve Millî Meseleler. Ankara 2013.
Kütükoğlu M. S. (2013). Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik). Ankara 2013
Lewis B. (1998). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Çev. Metin Kıratlı. Ankara 1998.
Lewis B. (1982). “Meşveret”. İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi 12 (1982) 775-782.
Öz T. (1941). “Fransa Kıralı Louis XVI.’nın Selim III.’e Nâmesi”. Tarih Vesikaları Dergisi 1/3 (1941) 198-202.
Salih Münir Paşa (1912). “Louis XVI Et Le Sultan Sélim III”. Revue D’histoire Diplomatique 26 (1912) 516-548.
Salih Münir Paşa (Çorlu) (2015). Geçmiş Zamanlar, II. Abdülhamit Devri Osmanlı Diplomasisi, İstanbul ve Paris Hatıraları. Haz. Ali Birinci-Selma Günaydın. Ankara.
Uzunçarşılı İ. (1938). “Selim III’ün Veliaht iken Fransa Kralı Lüi XVI İle Muhabereleri”. Belleten 5-6 (1938) 191-263.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, (BOA), A. DVNSNMH. d.00004, 22-23
Bibliothéque Nationale de France (BNF), MFICHE LB39-2208.