Küçük Asya Sikkeleri’nde Grifon Tipleri

Grifon; Mısır, Mezopotamya veya Suriye tasvir sanatlarında ilk ortaya çıktığı andan itibaren binlerce yıl sonrasına uzanacak bir betimleme ve anlam bütünlüğüne sahiptir. Suriye'nin güneş tanrısı Malakbel'le, Mısır'da yine güneş tanrısıyla olan bağı, Hindistan'da Helios kültüyle ve Hellen dünyasında Apollon'la olan ilişkisi binlerce yıl boyunca sembolik içeriğini bazı çeşitlemeler ve değişiklikler dışında koruyan bir yaratıkla karşı karşıya olduğumuzu ortaya koyar. Grifon'un sikkeler üzerinde de en erken dönemlerden itibaren hem bir tip hem de bir tipe eşlik eden sembol olarak kullanıldığı görülmektedir. Küçük Asya kentleri istikrarlı bir şekilde grifon'u Roma Dönemi'ni de dâhil ederek yaklaşık sekiz yüzyıl boyunca kullanmışlardır. Bu makalede M.Ö. VI. yüzyıldan M.S. III. yüzyıla kadar olan süreçte Küçük Asya sikkeleri üzerinde yer alan grifon tasvirlerinin kısa bir tipolojik değerlendirmesi yapılmıştır. Görülmektedir ki uzun bir zaman dilimi içerisinde yaygın bir kullanım gören grifon betimlemeleri resimsel olarak kuş grifon ve arslan grifon olarak ikiye ayrılmaktadır. Duruş veya hareket temel alınmak suretiyle yapılan değerlendirme ise dokuz ayrı grifon tipinin ortaya konmasını sağlamıştır

Types of Griffins on Asia Minor Coins

The griffin, as in its portrayal in the art of Egypt, Mesopotamia or Syria, has the same description and meaning from the beginning for thousands of years. It's relationship with Malakbel, the Syrian Sun God and the Egyptian Sun god, it's relation with the cult of Helios in India and also in Hellas with Apollon, further protecting its symbolic content with some variations and modifications for thousands of years, exposes the creature we're concerned with. The griffin on the coins at the beginning of the earliest period is used as a type, as well as an accompanying symbol for a type. The cities of Asia Minor consistently employed the griffon for nearly nine centuries, including during the Roman Period. In this article typographical evaluations of pictorial depictions of griffins on Asia Minor coins between the VI. century B.C. to the III. century A.D. are made. It is noticeable that over a long time period pictorial depictions of griffins divided into two as a bird or as a lion. Evaluation based upon their posture and movement also has made clear that there are nine different types of griffins

PDF

___

Bellinger, A.R. (1961). Troy, the Coins. Princeton: Published for the University of Cincinnati by Princeton University Press.
Bigwood, J. M. (1989). “Ctesias’ Indica and Photius”. Phoenix, vol. 43, no: 4: 302-316.
Bisi, A. M. (1965). “Il grifone: storia di un motivo iconografico nell’antico Oriente mediterraneo”. Roma: Centro di Studi Semitici 13.
BMC Alexandria. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Alexandria and the Nomes, Haz. Reginald Stuart Poole, A. Forni, Bologna, 1964.
BMC Attica. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Attice, Megaris, Aigina. Haz. Vincent Barclay Head, A. Forni, Bologna, 1964.
BMC Caria. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Caria, Cos, Rhodes etc. Haz. Vincent Barclay Head, & A. Forni. Bologna, 1964.
BMC Central Greece. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Central Greece (Locris, Phocis, Boeotia and Euboea). Haz. Vincent Barclay Head, & A. Forni. Bologna, 1964.
BMC Corinth. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Corinth, colonies of Corinth, etc. Haz. Vincent Barclay Head, & A. Forni. Bologna, 1964.
BMC Ionia. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Ionia. Haz. Vincent Barclay, & Head, A. Forni. Bologna, 1964.
BMC Italy, A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Italy. Haz. Reginald Stuart Poole, & A. Forni. Bologna, 1694.
BMC Lycia. Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Lycia, Pamphylia, Pisidia. Haz. George Francis Hill, & A. Forni. Bologna, 1964.
BMC Mysia. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Mysia. Haz. William Warwick Wroth, & A. Forni. Bologna, 1964.
BMC Parthia. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Parthia. Haz. William Warwick Wroth, & A. Forni. Bologna, 1964.
BMC Syria. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. The Seleucid Kings of Syria. Haz. Percy Gardner, & A. Forni. Bologna, 1964.
BMC Thessaly. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Thessaly to Aetolia. Haz. Percy Gardner, & A. Forni. Bologna, 1964.
BMC Troas. A Catalogue of the Greek Coins in British Museum. Troas, Aeolis and Lesbos. Haz. William Warwick Wroth, & A. Forni. Bologna, 1964.
Bodenstedt, F. (1981). Die Elektronmünzen von Phokaia und Mytilene. Tübingen: Verlag Ernst Wasmuth. Burkert, W. (2012). Yunan Kültüründe Yakındoğu Etkileri. Çev. M. F. Yavuz. İstanbul: İthaki.
Chantraine, P. (1968). Dictionnnaire Etymologique de la Langue Grecque. Paris: Histoire Des Mots, Klincksieck.
Chryssanthaki-Nagle, K. (2007). “L'histoire Monetaire D'Abdere en Thrace”. VIe s. av. J.-C.- IIe s. ap. J.-C. MEΛETHMATA 51, Diffusion de Bocaard, Paris. Athènes.
Creighton, J. (2000). Coins and Power in Late Iron Age Britain. New York: Cambridge University Press. Çakır, G. Ö. (2012a). “Binyılların Ağında Antik Ön Asya Grifonu: Kaynakları, Yayılımı, Mitolojik Bağ- lantıları Hakkında Notlar”. MSGSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 50-68.
Çakır, G. Ö. (2012b). Küçük Asya Sikkelerinde Grifon Tasvirleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. MSGSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çakır, G. Ö. (2013), “Turan'ın Grifonları Üzerine Birkaç Not”. Turán, 21, 2013, 75-80.
DarSag, C. Daremberg, C., & Saglio, E. (1877-1919). Dictionnaire des Antiquités Grecques et Romaines. Paris. Delplace, C. (1967). “Le griffon créto-mycénien”. AntCI, 36, 49-86.
Delplace, C. (1980). Le griffon de l’archaïsme à l’époque impériale. Etude iconographique et essai d’interprétation symbolique. Bruxelles: Institut Historique Belge de Rome.
Delplace, C. (1990). “Le griffon dans la peinture romaine et sur les reliefs en stuc”. Revue archéologique de Picardie, vol. 1 no, 1-2, 89-97.
Dessenne, A. (1957). “Le griffon créto-mycénien inventaire et remarques”. BCH, 81, 203-215.
Dierichs, A. (1981). Das Bild des Greifen in der frühgriechischen Flächenkunst I-II. Lit, Münster. Durrbach, F. (1896). “Gryps-Gryphus”. DarSag, Tome 2, 1668-1673.
Ehling, K. (2001). “Die Münzprägung der mysischen Stadt Germe in der römischen Kaiserzeit”. Asia Minor Studien, 42. Habelt, Bonn.
Erkanal, A. (1993). Anadolu’da Bulunan Suriye Kökenli Mühürler ve Mühür Baskıları. Ankara: TTK. Evans, J. (1860). An Account Some Rare and Unpublished Ancient British Coins. London: The Numismatic Society of London.
Flagg, I. (1975). Untersuchungen zur Bedeutung des Greifen. Sankt Augustin, Richarz. Hdt. Herodotos. Tarih. Çev. M. Ökmen (2006). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
H. Frankfort, H. (1936). “Notes on the Cretan Griffin”. BSA, (1936/1937), 37, 106-122.
Goldman, B. (1960). “The Development of the Lion-Griffin”. AJA, 64, 319-328.
Green, A. R. (1993). “Mischwesen. B”. RLA, Band 8, 246-262.
Greenwell, W. (1887). The Electrum Coinage of Cyzicus. London: Rollin and Feuardent.
Gruber, C. H. (1970). Coins of the Roman Republic in the British Museum vol. 1. Aes rude, Aes signatum, aes grave and Coinage of Rome from BC 268. Oxford.
Head, B. V. (1887). Historia Nummorum: A Manual of Greek Numismatics. Oxford: Clarendon Press. Hill, G. F. (1923). “Alexander the Great and the Persian Lion-Gryphon”. JHS, 43, II, 156-161.
Imhoof-Blumer, F. (1901/2). Kleinasiatische Münzen I-II. K.U.K. Hof- Und Universität Buchhandler, Wien. Klose, D. O. (1987). Die Münzprägung von Smyrna in der Römischen Kaiserzeit. Berlin-New York: W. De Gruyter.
Konuk, K. (1998). “The Early Coinage of Kaunos”. Eds. R. Ashton, & S. Hurter. Studies in Greek Numismatics in Memory of Martin Jessop Price. London. 197-223.
Leibovitch, J. (1955). “Le Griffon dans le Moyen-Orient Antique”. ‘Atiqot, I, 75-88.
Lenger, D. S. (2009). “A Proposito del Grifone sulle Monete d’Asia Minore”. Ed. Oğuz Tekin, 215- 222.
Ancient History, Numismatics and Epigraphy in the Mediterranean World. Studies in memory of Clemens E. Bosch and Sabahat Atlan and in honour of Nezahat Baydur.
Mayor, A. & Haeney, M. (1993). “Griffins and Arimaspeans”. Folklore, 104, 40-66.
Phot. Photius. The Library of Photius, vol. I. Çev. J. H. Freese, (1920). New York: The Mcmillan Company. Philostr. Philostratos. The Life of Apollonius of Tyana. Çev. F. C. Coynbeare (1969). Cambridge Massachusetts: Harvard University Press.
RPC. Burnett, Andrew, Amandry, Michel et alii. (1992). Roman Provincial Coinage, vol. I-II. London: British Museum Press, Paris: Bibliothèque nationale.
Simon, E. (1962). “Zur Bedeutung des Greifen in der Kunst der Kaiserzeit”. Latomus, 21, 749-780.
Simonetta, B. (1977). The Coins of the Cappadocian Kings. Fribourg: Office Du Livre.
SNG Berry. (1961). The Burton Y. Berry Collection. Haz. M. Thompson, R. R. Holloway, & Irwin L. Merker. New York: The American Numismatic Society.
SNG Cop. Aeolis-Lesbos. (1945). Sylloge Nummorum Graecorum. The Royal Collection of Coins and Medals. Danish National Museum, Aeolis-Lesbos. Copenhagen.
SNG Cop. Ionia. The Royal Collection of Coins and Medals Danish National Museum, 22-24. Ionia. Haz. Niels Breitenstein, Willy Schwabacher, E. Munksgaard, & Copenhagen, 1946.
SNG Cop. Troas. The Royal Collection of Coins and Medals Danish National Museum, 20. Troas. Haz. Niels Breitenstein, Willy Schwabacher, E. Munksgaard, & Copenhagen, 1946.
SNG France Cilicie. Département des monnaies, médailles et antiques 2 Cilicie. Bibliothèque Nationale, Paris, 1993.
SNG France Pamphylie Psidie. Département des monnaies, médailles et antiques 3 Pamphylie. Pisidie, Lycaonie, Galatie. Bibliothèque Nationale, Paris, 1994.
SNG Delepierre. Bibliothèque Nationale-Cabinet de médailles. Collection Jean et Marie Delepierre. Bibliothèque Nationale, Paris, 1983.
SNG Kayhan. Sylloge Nummorum Graecorum Turkey 1, The Muharrem Kayhan Collection. Haz. K. Konuk.
Ausoius, İstanbul-Bordeaux, 2002.
SNG München Ionien. Staatliche Münzsammlung München, Heft 20. Ionien. Haz. D. O. A. Klose. München, 1995.
SNG Switzerland I Levante-Cilicia Supp. SNG Switzerland I, Levante-Cilicia Supplement 1. Haz. E. Levante. Numismatica ars classica, Zurich, 1993.
SNG Tanrıkulu. “Ancient Coins from Mysia, Troad and Aeolis in the Collection of Selçuk Tanrıkulu”. Haz. O. Tekin, & A. E. Özdizbay. TEBE, İstanbul, 2010.
SNG Tübingen Ionien. Münzsammlung der Universität Tübingen, Heft 4. Mysien-Ionien. Haz. D. Mansperger. Hirmer Verlag, München, 1989.
SNG v. Aul. Ionien. SNG Deutschland, Sammlung H. von Aulock, Heft 6. Ionien. Haz. H. Von Aulock, & Gerhard Kleiner. Gebr. Mann, Berlin, 1960.
SNG v. Aul. Lykien. SNG Deutschland, Sammlung H. von Aulock, Heft 10. Lykien. Haz. Otto Mørkholm, Gebr. Mann, Berlin, 1964.
SNG v. Aul Mysien. SNG Deutschland, Sammlung H. von Aulock, Heft 4. Mysien. Haz. H. Von Auloc, & Gerhard Kleiner. Gebr. Mann, Berlin, 1957.
SNG v. Aul. Nach III. SNG Deutschland, Sammlung H. von Aulock Nachträge III. Ionien, Karien, Lydien. Haz. P. R. Franke. Gebr. Mann, Berlin, 1968.
SNG v. Aul. Pisidien. SNG Deutschland, Sammlung H. von Aulock, Heft 12, Pisidien, Lykaonien, Isaurien. Haz. H. Von Aulock, & Gerhard Kleiner. Gebr. Mann, Berlin, 1964.
SNG v. Aul Pisidiens I. Münzen und Städte Pisidiens I, Istanbuler Mitteilungen. Beiheft 19. Haz. H. Von Aulock. Ernst Wasmuth, Tübingen, 1977.
SNG v. Aul. Troas. SNG Deutschland, Sammlung H. von Aulock, Heft 5. Troas-Aeolis-Lesbos. Haz. H. Von Aulock, Gerhard Kleiner. Gebr. Mann, Berlin, 1959.
Tekin, O. (2011). Konuşan Paralar: Tarih Boyunca Anadolu Kentleri ve Sikkeleri. Talking Coins: Anatolian Cities and Their Coins Through History. İstanbul.
Temür, A. (2009). Grek Sanatında Karışık Yaratıklar. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Erzurum.
Weber, L. Forrer. Weber Collection vol. 3 Part. 1. Descriptive catalogue of the collection of Greek coins. Spink & Son Limited, London, 1926.
Wiggerman, F. A. (1993). “Mischwesen. A”. RLA, Band 8, 222-245.
Zouzoula, E. (2007). The Fantastic Creatures of Bronze Age Crete vol. 1-2. Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of Nottingham. Nottingham.