İoann Lukyanov’un Anlatımıyla Osmanlı’da Ortodoksluğun Değişen Yüzü (1701-1703)

XVII. yüzyılda Moskova Patriği Nikon, Ortodoks dünyası içinde birlik sağlama adına, Rus Ortodoks Kilisesi’nde bazı reformlar gerçekleştirmiştir. Bu reformlar Rusya piskoposluklarının büyük çoğunluğu tarafından kabul edilmekle birlikte, Başpapaz Avvakum ve taraftarlarınca reddedilmiştir. Rus Kilisesi içinde “Parçalanma” dönemini başlatan bu tutum Nikonian ve Eski Ayinci Kilisesi’nin oluşumuna yol açmıştır. Bu sıralarda Eski Ayinci Piskopos Pavel Kolomenski’nin öldürülmesi ile birlikte Eski Ayinci Kilisesi piskopossuz kalmış ve Moskovalı Papaz İoann Lukyanov yeni piskoposu bulmak için Ortodoksluğun beşiği olan Osmanlı İmparatorluğu’na gönderilmiştir. Büyük beklentilerle yola çıkan Lukyanov, Rum kültürünün Türk kültüründen etkilendiğine tanık olmuş, Doğu Ortodoks Kilisesi geleneğinin tahrip olduğu ve saygınlığını kaybettiği kanaatine varmıştır. Söz konusu bu çalışmada çeşitli alt başlıklar yoluyla, İoann Lukyanov’un dilinden Osmanlı idaresinde bulunan İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi ile Kudüs Patrikhanesi’nin XVIII. yüzyılın ilk yıllarındaki durumu, Rum toplumu, kilise hiyerarşisi ve çeşitli Hristiyan mezheplerin birbirleriyle kutsal mekân ve tebaa için girdikleri güç mücadelesi değerlendirilecektir.

The Changing Face of Orthodoxy in the Ottoman Empire According to İoann Lukyanov (1701-1703)

In the $17^{th}$ century Moscow Patriarch Nikon carried out some reforms in the Russian Orthodox Church in order to ensure unity in the Orthodox world. Although these reforms were accepted by the majority of the Russian diocese, they were rejected by the Archpriest Avvakum and his supporters. This attitude, which started the “Schism” period within the Russian church, led to the formation of the Nikonian and Old Ritualist Churches. Around this time, with the murder of the Old Ritualist Bishop Pavel Kolomensky, the Old Ritualist Church was left without a bishop and the Moscow Priest İoann Lukyanov was sent to the Ottoman Empire- the cradle of Orthodoxy-, to find a new bishop. However, Lukyanov, who set out with great expectations, witnessed that Greek culture was influenced by Turkish culture. Besides, he concluded that the Eastern Church tradition was destroyed and lost its dignity. In this study, through various sub-headings, İoann Lukyanov conclusions about status Greek Orthodox Church under the Ottoman administration at early 18th century, the Greek society, the church hierarchy and the power struggle between the various Christian sects for the sacred space and the subjects will be evaluated.

PDF

___

Акуневич Л. 2004, “Мелетий Смотрицкий - эпоха борьбы за национальную самобытность”. Науковий часопис НПУ iменi М. П. Драгоманова. Серiя 6 Вип. 1, 214-218.
Андреев А. Н. 2015, “Хождение в Святую землю” московского священника Иоанна Лукьянова как источник по истории восприятия католичества русским обществом начала XVIII века”. Наука ЮУрГУ: Материалы 67-й научной конференции, 550-555.
Андреева Т.И. & Красовский К.С. 2004, Табак и здоровье. Киев.
Бернацкий М.М. 2012, “Каллиник II Акарнан”. Православная Энциклопедия T. 29 (2012) 510-511.
Богданов А. 2019, “Создание “Прений с греками о вере” Арсением Сухановым в 1650 г.”. Quaestio Rossica 7/1, 277-293.
Вургафт С.Г. & Ушаков И.А. 1996, Старообрядчество. Лица, предметы, события и символы. Опыт энциклопедического словаря. Москва.
Громов Р.М. & Слободчикова У.Н. 2016, “Реформы патриарха Никона: исторические предпосылки и причины церковного раскола”. Молодой ученый 27 (131), 278-282.
Житенёв С.Ю. 2010, “Религиозное паломничество и межкультурные коммуникации”. Вестник славянских культур 4 (XVIII) (2010) 13-25.
Зеньковский В.В. 1991, История русской философии. В 2 т. Т. 1. Санкт-Петербург.
Ильин В.Н. 2015, “Церковный раскол и русский православный традиционализм”. Известия Алтайского государственного университета 4/1, 128-132.
Карташёв А.В. 2017, Очерки по истории русской церкви. В 3 ч. Ч. 2. Москва.
Лукьянов И. 1863, “Путешествие в Святую землю священника Лукьянова”. Русский архив, Вып. 1. 21-64. Вып. 2. 114-159. Вып. 3. 223-264. Вып. 4. 305-343. Вып. 5-6. 385-415.
Михайлов С.С. 2013, История старообрядчества г. Коломна и его окрестностей. Коломна.
Okuyucu Yılmaz D. 2018, “Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi 19. Yüzyıl Rum Kiliselerinde Çan Kuleleri”. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 41, 194-208.
Ольшевская Л.А. & Травников С.Н. 2008, “Житие и хождение Иоанна Лукьянова”. Хождение в святую землю московского священника Иоанна Лукьянова (1701-1703) Москва, 395-481.
Ольшевская Л.А., Решетова А.А. & Травников С.Н. 2008, “Вторая редакция”. Хождение в святую землю московского священника Иоанна Лукьянова (1701-1703) Москва, 125-242.
Oktan T. 2017, “Rus Seyyahların Gözüyle Osmanlı Devleti’nde Rus Köleler (XVI-XVIII. Yüzyıllar)”. Cedrus V, 411-425.
Панченко К.А. 2012, Ближневосточное Православие под османским владычеством. Первые три столетия. 1516-1831. Москва.
Перминов П.В. 1995, “Архимандрит Леонтий. История жизни младшего Григоровича”. Путешествия по Востоку в эпоху Екатерины II. Москва, 300-320.
Терещенко А. 2014, Быт русского народа. В 2 т. Т. 1. Москва.