Zafer Barış GÜL

Türkiye’de 2000 sonrası dönemde kamu maliyesi uygulamalarının bölüşüm etkilerinin sosyal hesaplar Matrisi (SHM) ile analizi

Bu çalışma, Türkiye’de 2000 sonrası dönemde IMF’nin niyet mektuplarıyla belirlenen ve “faiz dışı fazla” ile somutlaşan kamu maliyesi uygulamalarının, hanehalkı, şirketler ve devlet şeklinde nitelenen ekonominin temel kurumları üzerindeki etkilerini ortaya koymayı amaçlamıştır. Temel analiz aracı olarak hanehalkı, şirketler ve devlet kurumlarını kapsayan ve bu kurumların ayrıştırılması ile oluşturulmuş 2002 ve 2006 Sosyal Hesaplar Matrisleri (SHM) kullanılmıştır. Devletin rasyonelleşmesinin ana çerçevesini oluşturan “faiz dışı fazla” ile somutlaşmış kamu maliyesi yapısı devleti, gelirlerin arttırılması ve harcamaların azaltılması ile açıktan fazla verme durumuna geçirirken; hanehalkı ve şirketler kesiminin açığı, özel kesim tasarruflarının azalması ile, derinleşmiş ve bundan en büyük payı kentli emekçi sınıflar ve emekliler almıştır.

The analysis of distributional effects of public finance implimentations with social accounting Matrix (SAM) in Turkey after 2000s

This study aims to reveal the effects of public finance applications determined by the IMF’s letters of intent and expressed by the “primary surplus” policy on the fundamental institutions of the economy characterised by the household, firms and state in Turkey’s post 2000 era. In this paper, the main analytical tool is 2002 and 2006 Social Accounting Matrices (SAM), which is comprised by household, firms and the state and their decomposed. The public finance structure forms the efficient state framework and applied through primary surplus policy, causes the state to shift from deficit to surplus position by the fiscal austerity programme. In this sense, household and firms’ deficits are deepened via decreasing savings rate of private sector. The most affected layers from these processes are the urban worker classes and pensioners.

PDF

___

ASLAN, M. (2005) Turkish Social Accounting Matrix for 1996, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 221-245.
ASLAN, M. (2007) Construction of a Financial Social Accounting Matrix for the Turkish Economy with 1996 Data, Anadolu University Journal of Social Sciences, 7(1), 287-306.
BAHÇE, S. ve Köse, A. H. (2010) Krizin Teğet Geçtiği Ülkeden Krize Bakış: Teorinin Naifliği, Gerçeğin Kabalığı, Praksis, 22, s. 9-40.
BAĞIMSIZ SOSYAL BİLİMCİLER (2001) Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı Üzerine Değerlendirmeler, Mülkiye, 25(229), 11-70.
BAĞIMSIZ SOSYAL BİLİMCİLER (2007) IMF Gözetiminde On Uzun Yıl, 1998-2008: Farklı Hükümetler, Tek Siyaset, Yordam Yayınları. İstanbul.
CHANDER, R.; Gnasegarah, S. ve Pyatt, G. (1980) Social Accounts and the Distribution of Income: The Malaysian Economy in 1970, The Review of Income and Wealth, 26(1), 67–85.
CHUNG-I LI, J. (2002) A 1998 Social Accounting Matrix (SAM) For Thailand, International Food Policy Research Institute Trade and Macroeconomics Division Discussion Paper, No. 95, s. 1-20.
DE SANTIS, R. A. (1996) Social Accounting Matrices and Income Distribution: An Applied General Equilibrium Model for Turkey, A. Fossati (ed.), Economic Modelling under the Applied General Equilibrium Approach, England: Aldershot, 105-128.
DE SANTIS, R. A. ve Özhan, H. G. (1997) Social Accounting Matrix for Turkey 1990, Economic Systems Research, 9(3), 281-285.
DEFOURNY, J. ve Thorbecke, E. (1984) Structural Path Analysis and Multiplier Decomposition within a Social Accounting Matrix Framework, Economic Journal, 94(373), 111–136.
DOROSH, P.; Niazi, M. K. ve Nazlı, H. (2006) A Social Accounting Matrix for Pakistan 2001-02: Methodology and Results” Pakistan Institute of Development Economics Working Paper, 9, 1-38.
EKZEN, N. (2009) Türkiye Kısa İktisat Tarihi, Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
ERTEN, H. (2009) Türkiye için Sektörel Sosyal Hesaplar Matrisi Üretme Yöntemi ve İstihdam Üzerine bir Hesaplanabilir Genel Denge Modeli Uygulaması, DPT Uzmanlık Tezi, Yayın No. 2805, Ankara.
GÜL Z. B. (2012) Neoliberal Yönetimsellik Çağında Türkiye Ekonomisinin Bölüşüm Dinamikleri: 2002 ve 2006 Sosyal Hesaplar Matrisleri Çerçevesinde bir Analiz, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
HARE, P. G. ve Naumov, A. (2008) A Study of Changing Income Distribution in Kazakhistan Using a New Social Accounting Matrix and Household Survey Data, Heriot-Watt University Centre for Economic Reform and Transformation Discussion Paper, 2, 1-28.
HAYDEN, C. ve Round, J. I. (1982) Developments in Social Accounting Methods as Applied to the Analysis of Income Distribution and Employment Issues, World Development, 10(6), 451–465.
IQBAL, Z. ve Siddiqui R. (1998) The Impact of Structural Adjustment on Income Distribution in Pakistan, The Pakistan Development Review, 37(4), 377-397.
KERWAT, J., Dewhurst J. ve Molana, H. (2009) Constructing a Social Accounting Matrix for Libya, Dundee Discussion Papers in Economics, No. 223, 1-16.
KEUNING, S. ve Thorbecke, E. (1989) The Impact of Budget Retrenchment on Income Distribution in Indonesia, OECD Development Centre Working Paper, 3, 1-59.
KING, B. B. (1985) What is SAM?, G. Pyatt ve J. I. Round (ed.) Social Accounting Matrices: A Basis for Planning, Washington D.C: World Bank.
KÖSE, A. H. ve Yeldan, E. (1996) Çok Sektörlü Hesaplanabilir Genel Denge Modellerinin Veri Tabanı Üzerine Notlar: Türkiye 1990 Sosyal Hesaplar Matrisi, ODTÜ Gelişme Dergisi, 23(1), 59-83.
KÖSE, A. H. Pınar, A. ve Bahçe, S. (2009) Türkiye’de Hanehalklarının Sosyoekonomik Oluşumu: Gelir Dağılımı ve Maliye Politikalarının Belirlenmesi, TÜBİTAK Araştırma Projesi, 107K480.
MILLER, A. C.; Matthews A.; Donnellan T. ve O’donoghue, C. (2011) A 2005 Social Accounting Matrix (SAM) for Ireland, Institute for International Integration Studies Discussion Paper, No. 365, 1-29.
ÖZHAN, G. (1989) Türkiye için Sosyal Hesaplar Matrisine Dayalı bir Planlama Modeli, Devlet Planlama Teşkilatı İktisadi Planlama Başkanlığı, Yayın No. 2182-427, Ankara.
PYATT, G. (1991) Fundamentals of Social Accounting, Economic Systems Research, 3(3), 315-341.
PYATT, G. ve Round, J. I. (1977) Social Accounting Matrices for Development Planning, The Review of Income and Wealth, 23(4), 334- 369.
PYATT, G. ve Round, J. I. (1979) Accounting and Fixed Price Multipliers in a Social Accounting Framework, The Economic Journal, 89(356), 850– 873.
PYATT, G. ve Thorbecke, E. (1980) Planning Techniques for a Better Future, Switzerland: International Labor Office (ILO).
ROUND, J. I. (2003) Social Accounting Matrices and SAM-Based Multiplier Analysis, F. Bourguignon ve L. A. De Silva (ed.), The Impact of Economic Policies on Poverty and Income Distribution: Evaluation Techniques and Tools, New York: World Bank and Oxford University Press, 301-324.
SADOULET, E. ve Janvry, A. (1995) Quantitive Development Policy Analysis, Baltimore and London: The John Hopkins University Press.
SANTOS, S. (2004) Distribution of Aggregate Income in Portugal from 1995 to 2000 within a SAM Framework: Modelling the Household Sector, Instituto Superior De Economia E Gestão-UECE Working Papers, Portekiz, 1-36.
SANTOS, S. (2009) Using a SAM-based Model to Measure the Distributional Impacts of Government Policies, Technical University of Lisbon, School of Economics and Management, Department of Economics Working Paper, 31, 1-33.
SÖNMEZ, S. (2008) Faiz Dışı Fazla, F. Başkaya ve A. Ördek (ed.), Ekonomik Kurumlar ve Kavramlar Sözlüğü: Eleştirel Bir Giriş,: Özgür Üniversite Kitaplığı, Ankara, 361-367.
ŞENESEN, G. G. (1984) Sosyal Hesaplar Matrisi ve Türkiye için Bir Uygulama, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
T.C. BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU (2003) Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı Gelişme Raporu, VII.
T.C. BAŞBAKANLIK YÜKSEK DENETLEME KURULU (2006) KİT Raporu.
TAŞDOĞAN, C. (2009) Sosyal Hesaplar Matrisi ve Çok Sektörlü Makro Modeller Çerçevesinde Türkiye’de Tarımsal Politikaların Analizi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
TELLİ, Ç. (2004) Sosyal Hesaplar Matrisi Üretme Yöntemi ve Türkiye Uygulaması, DPT Planlama Uzmanlığı Tezi, Ankara.
THIELE, R. ve Piazolo, D. (2002) Constructing A Social Accounting Matrix with a Distributional Focus, Kiel Institute of World Economics Kiel Working Paper, No. 1094, 1-49.
www.bddk.org.tr
www.dpt.gov.tr
www.hazine.gov.tr
www.imkb.gov.tr
www.maliye.gov.tr
www.tbb.org.tr
www.tcmb.gov.tr
www.tüik.gov.tr
WOBST, P. (1998) A 1992 Social Accounting Matrix (SAM) for Tanzania, International Food Policy Research Institute Trade and Macroeconomics Division Discussion Paper, No. 30, s. 1-37.
ZAVKIEV, Z. (2005) Constructing a 2001 Social Accounting Matrix of Tajikistan, The Australian National University Centre for Applied Macroeconomic Analysis Working Paper, 20, 1-59.