Cem Harun MEYDAN, Süleyman YALAVAÇ, Sebahattin YILDIZ

Tükenmişliğin işten ayrılma niyetine etkisinde örgüte bağlılığın aracı rolü: Türkiye’deki Gümrük ve Ticaret Bakanlığı personeli üzerinde bir araştırma

Araştırmanın temel amacı, Türkiye’deki sınır kapılarında görev yapan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Mensubu personelinin tükenmişlik düzeyini ölçmek ve tükenmişlik, örgüte bağlılık ve işten ayrılma niyeti ilişkilerini analiz etmektir. Araştırmanın diğer amacı doğu ve batı illerindeki sınır kapıları çalışanlarının tükenmişlik düzeyleri, işten ayrılma niyetleri ve örgüte bağlılık düzeyleri arasındaki farklılıkları ortaya çıkarmaktır. Araştırma açıklayıcı nitelikte tasarlanmıştır ve veri toplama yöntemi ankettir. Kolayda örnekleme yoluyla 190 örneğe ulaşılmıştır. Araştırmanın bulgularından birincisi, tükenmişlik işten ayrılma niyetini pozitif, örgüte bağlılığı negatif yönde etkilemiştir. İkincisi, tükenmişliğin işten ayrılma niyetine etkisinde örgüte bağlılığın düzenleyici etkisi yoktur. Üçüncüsü, tükenmişliğin işten ayrılma niyetine etkisinde örgüte bağlılığın kısmı aracı rolü vardır. Sonuncusu, doğu sınır kapılarında çalışan gümrük personelinin tükenmişlik düzeyinin batı sınır kapısında görev yapanlara göre daha fazla iken, örgüte bağlılık ve işten ayrılma niyeti bölgeye göre farklılık göstermemiştir.

The mediating role of organizational commitment in the effect of burnout on intend to leave: A research on ministry of custom and Trade’staff in Turkey

The main aim of this research is to identify the level of burnout of Ministry of Turkish Customs and Trade staff who work in the border gates and to analyze its the relation to organizational commitment and intent to leave This research aims also to find out the difference between the workers who work in the eastern and western border gates regarding burnout level, commitment to organization and intent to leave. The data was gathered with a questionnaire and analysis was conducted on the data gathered from a sample of 190 employees. The firstly finding of the research show that the burnout positively affects intend to leave, negatively affects organizational commitment. Secondly, there is not a moderating effect on the relationship between burnout and intend to leave. Thirdly, organizational commitment has partial mediating effect on the effect of burnout on intend to leave. Finally, the customs employees in east feel more burnout than the custom in west, and there are no difference in organizational commitment and intent to leave between employees in west and east.

PDF

___

AIKEN, L ve WEST, S. (1991), Multiple Regression: Testing and Interpreting Interactions, Thousand Oaks, CA.
ALLEN, N.J. ve MEYER, J.P., (1990), “The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization”, Journal of Occupational & Organizational Psychology, 63(1), 18-38.
ARBAK, Y. ve KESKEN J. (2005), Örgütsel Bağlılık, Sağlık Hizmetlerinde Sürekli Gelişim İçin Davranışsal Bir Yaklaşım, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir.
BAKOĞLU, R. YILDIZ, S. TAŞTAN BOZ, İ. ve YİĞİT, İ.;(2008), Akademik Personelin Tükenmişlik Düzeyi: Marmara Üniversitesi Örneği, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi Cilt XXV, 465-497.
BAKOĞLU, R., YİĞİT, İ., YILDIZ, S. ve TAŞTAN, İ; (2008), “Tükenmişliği Ölçmede Alternatif Bir Araç: Kopenhag Tükenmişlik Envanterinin Türkçede Geçerlilik Ve Güvenilirlik Çalışması”. 16. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 16-18 Mayıs, Antalya, 460-468.
BARON, R. ve KENNY, D,;(1986), “The Moderator-Mediator Variable Distinction In Social Psychological Research: Conceptual, Strategic and Statistical Considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
BLAU, G. J.; (1988), “The Measurement And Prediction Of Career Commitment”, Journal of Occupational Psychology, 277-288
BLAU, G. ve BOAL, K; (1989), “Using Job Involvement Organizational Commitment Interactively to Predict Turnover”, Journal of Management, 15(1), 115-127.
BOYAS, J., WIND, L.H. ve KANG, S. (2012), “Exploring the Relationship Between Employment-Social Capital, Job Stress, Burnout, and Intend to Leave Among Child Protection Workers: An Age-Based Path Analysis Model”, Children and Youth Services Review, 34, 50-62.
CICEI, C.C. (2012), Occupational Stress and Organizational Commitment in Romanian Public Organizations, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 33, 1077-1081. CURTIS, C.R., UPCHURCH, R.S. ve SEVERT, D.E. (2009): Employee Motivation and Organizational Commitment: A Comparison of Tipped and Nontipped Restaurant Employees, International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 10(3), 253-269.
ÇALGAN, Z., YEĞENOĞLU, S. ve ASLAN, D. (2009), “Eczacılarda Mesleki Bir Sağlık Sorunu: Tükenmişlik”, Hacettepe Üni, Eczacılık Fak. Dergisi, 29 (1), 61-74.
ÇEKMECELİOĞLU, H. (2006), İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Tutumlarının İşten Ayrılma Niyeti ve Verimlilik Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi:Bir Araştırma,İş,Güç Dergisi, 8(2), 153-168.
DEMİREL, Ö. (2008), Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirme ve Psikolojik Sözleşmenin Etkisine İlişkin Bir Araştırma, Niğde Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi.
ERGİN, C.; (1992), “Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması”, R. Bayraktar ve D.Dağ (Der), 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 22-25 Eylül 1992, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını.
GAERTNER, S.; (1999), “Structural Determinants of Job satisfaction and Organizational Commitment in Turnover Models”. Human Resource Management Review, 9(4), 479- 493.
GARCIA-CABRERA, A. ve GARCIA-SOTO, M. (2012)“Organizational Commitment in MNC Subsidiary Top Manager: Antecedents and Concequences”, The International Journal of Human Resource Management, 23(15), 3151-3177.
GÜNEŞ, İ., BAYRAKTAROĞLU, S., ve KUTANİS, R.; (2009), “Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki: Bir Devlet Üniversitesi Örneği” Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 481-497
GÜNEY, S.; (2004) Açıklamalı Yönetim Organizasyon ve Örgütsel Davranış Terimleri Sözlüğü, Ankara.
HALBESLEBEN, J.R.B., ve DEMEROUTI, E., (2005), “The Construct Validity of an Alternative Measure of Burnout: Investigating the English Translation of the Oldenburg Bunout Inventor” Work- Stress, 19(3), 208-220.
HUANG, I., CHUANG, C. J., ve LIN, H. (2003). “The Role of Burnout in the Relationship between Perceptions of Organizational Politics and Turnover Intentions”. Public Personnel Management, 32(4), 519–531.
İNCE, M., ve GÜL, H.; (2005), Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık, Ankara, Çizgi Kitabevi.
JARDALI, F., DIMASSI, H., DUMIT, N., JAMAL, D. ve MOURO, G. (2009), “A National Cross-Sectional Study on Nurses' Intent to Leave and Job Satisfaction in Lebanon: Implications for Policy and Practice”, BMC Nursing, 8(3), 1-13.
JOURDAIN, G. ve CHENEVERT, D. (2010), “Job Demands-Resources, Bornout and Intention to Leave The Nursing Profession: A Questionnaire Survey” International Journal of Nursing Studies, 47, 709-722.
JUNG, J. ve KIM, Y. (2012), “Causes of Newspaper Firm Employee Burnout in Korea and Its Impact on Organizational Commitment and Turnover Intention”, The International Journal of Human Resource Management, 23:17, 3636-3651
KALLIATH T.J., O'DRISCOLL, M. P. ve GILLESPIE, D.F. (1998): “The Relationship between Burnout and Organizational Commitment in two Samples of Health Professionals”, Work & Stress: An International Journal of Work, Health & Organisations, 12:2, 179-185.
KARSH, B. BOOSKE, B.C. ve SAINTFORT, F. (2005): “Job and Organizational Determinants of Nursing Home Employee Commitment, Job Satisfaction and Intent to Turnover”, Ergonomics, 48(10), 1260-1281
KAYNAK, T.; (1990), Organizasyonel Davranış ve Yönlendirilmesi, 2. Baskı, Alfa Basım Yayın Dağıtım, İstanbul. KIM, H. ve STONER, M. (2008). “Burnout and Turnover Intention Among Social Workers: Effects of Role Stress, Job Autonomy and Social Support”. Administration in Social Work, 32(3), 5–25.
KRISTENSEN, T.S., BORRITZ, M., VILLADSEN, E., ve CHRISTENSEN, K.B., (2005), “The Copenhagen Burnout Inventory: A New Tool for the Assesment of Burnout” Work- Stress, 19, 192-207.
MASLACH, C. ve JACKSON, S.E.; (1981), “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behavior, 2, 99- 113.
MASLACH, Christina ve ZIMBARDO, Philip; (1982), Burnout – The Cost of Caring, New Jersey.
MASLACH, Christina ve JACKSON, S.E.; (1984), “Burnout in Organizational Setting”. Applied Social Psychology Annuel. Beverly Hills, CA: Sage, 5, 133-153.
MEYER, John P ve ALLEN, Natalia; (1984), “Testing the “side-bet Theory” of Organizational Commitment: Some Methodological Considerations”, Journal of Applied Psychology, 373-384.
MEYER, J. P., ALLEN, N. J. ve SMITH, C. A.; (1993), “Commitment to Organizations and Occupations: Extension and Test of a Three- Component Conceptualization”, Journal of Applied Psyhology, 78(4), 538-551.
MEYER, J.P., ve ALLEN, N.J.; (1997), Commitment in the Workplace: Theory, Research and Application, Sage Publications, California.
MONETA, G.B. (2011) “Need for Achievement, Burnout, and Intention to Leave: Testing an Occupational Model in Educational Settings”, Personality and Individual Differences 50, 274-278. MOWDAY, R. T.; (1979), The Measurement of Organizational Commitment, Burnout of Vocational Behavior, Newyork.
MOWDAY, R.T., PORTER, L.W., STEERS, R. M. (1982), Employee- Organization Linkages, The Psychology of Commitment, Absenteeism and Turnover. Academic Press, Inc.: New York.
ONAY, M. ve KILCI, S. (2011), “İş Stresi ve Tükenmişlik Duygusunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Garsonlar ve Aşçıbaşılar”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 363-372.
ÖKTEN, S. S.; (2008), “Güçlendirmenin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Kalite Kültürünün Ara Değişken Olarak İncelenmesi”, Gebze İleri teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gebze.
OTACIOĞLU, S. G.; (2008), “Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu Ve Etkileyen Faktörler”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (15), 103 – 116.
PORTER, L., STEERS, R. ve BOULIAN, P.; (1974), “Organizational Commitment, Job Satisfaction, and Turnover Among Psychiatric Technicians”, Journal of Applied Psyhology, 603-609
RUSBELT, C., FARREL, D. ve ROGERS G.; (1998), “Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty, and Neglect: An Integrative Model of Responses to Declining Job Satisfaction”, Academy of Management Journal, 599-627
SAĞLAM, G., BAL, H. ve BAL, E. (2010). “İşe Bağlılığın Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisindeki Aracılık Etkisi: Yatırım Uzmanları Üzerine Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(3), 143-166.
SABUNCUOĞLU, E.T. (2007), “Eğitim, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”, Ege Akademik Bakış, 7(2), 613-628.
SALEHI, M. ve GHOLTASY, A. (2011), The Relationship Between Job Satisfaction, Job Burnout and Organizational Commitment with the Organizational Citizenship Behavior among Members of Faculty in the Islamic Azad University, Procedia Social and Behavioral Sciences 15, 306–310.
SARUHAN, Ş.C. ve ÖZDEMİRCİ, A. (2011), Bilim, Felsefe ve Metodoloji, Alkım Yayınları, İstanbul.
SINGH, J., GOOLSBY, J. ve RHOADS, G. (1994), “Behavioral and Psyhological Consequences of Boundary Spannıng Bornout for Customer Service Representatives”, Journal of Marketing Research, 31, 558-569.
SMITH, R.J. ve CLARK, S.J. (2011), “Does Job Research Loss Reduce Burnout and Job Exıt for Professionnally Trained Social Workers in Child Welfare?”, Children and Services Review, 33, 1950-1959.
SOBEL, M. E. (1982). Asymptotic Confidence Intervals for Indirect Effects in Structural Equation Models. In S. Leinhardt (Ed.), Sociological Methodology, 90-312, Washington DC: American Sociological Association.
TETT, R. ve MEYER J. P,; (1993), “Job Satisfaction Organizational Commitment Turnover Intention And Turnovers”, Personel Psychlogocy, 259-267
WEISBERG, J, (1994), “Measuring Workers’Bornout and Intention to Leave”, International Journal of Manpower, 15 (1), 4-14.