Binyat İSMAYİLZADA, Selim KARAGÖL, Ali İSLAM

Azerbaycan’da Yetiştirilen Bazı Fındık Çeşitlerinin Meyve Özellikleri

Amaç: Çalışmanın amacı Azerbaycan’ın kuzeyinde yer almakta olan Zakatala ve Kebele bölgelerinde yetişen ‘Atababa’, ‘Qızıl fındıq’, ‘Yaghli’ ve ‘Saşaqlı fındık çeşitlerinin meyve özelliklerinin belirlenmesidir. Materyal ve Yöntem: 2021 ve 2022 yıllarında yapılan meyve hasadından elde edilen meyveler delikli torbalarda kurutulmuş ve Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi pomoloji laboratuvarına getirilmiştir. Meyvelerde çotanaktaki meyve sayısı, kabuklu ve iç fındığa ait meyve özellikleri, kusurlu meyve özellikleri ile yağ ve protein oranları araştırılmıştır. Sonuçlar JMP 13.0 istatistik paket programında analiz edilmiştir. T testi sonuçlarına göre, önemli farklılıklar Tukey çoklu karşılaştırma yöntemi ile %5 önem seviyesinde belirlenmiştir. Araştırma Bulguları: Araştırmalar sonucunda çotanaktaki meyve sayısının 1.78 ile 2.12 arasında meyve ağırlığı 2.15 g ile 1.48 g arasında, kabuk kalınlığı 1.31 mm ile 1.07 mm arasında, iç oranı ise %47.26 ile %32.27 arasında bulunmuştur. Yağ oranları %41 ile %50.05 arasında, protein oranları ise %15.55 ile %25.30 arasında bulunmuştur. Sonuç: Azerbaycan’ın iki farklı bölgesinde yetişen 4 farklı fındık çeşidinin (‘Atababa’, ‘Qızıl fındıq, ‘Yaghli’ ve ‘Saşaqlı’) yağ ve protein oranları düşük bulunmuştur. Diğer önemli meyve özelliklerinden iç oranı bakımından incelendiğinde meyvelerin iç oranlarının ülkemiz çeşitlerinden düşük, Avrupa’da yetişen diğer çeşitlerle paralellik gösterdiği belirlenmiştir. Fındık tarımında verim ve kalitenin artırılması yönünde sürdürülebilir çalışmalara ağırlık verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

C. avellana, Azerbaycan, Pomoloji, ‘Atababa’

Fruit Characteristics of Some Hazelnut Varieties Grown in Azerbaijan

Objective: Aim of this study was determination of fruit characteristics of ‘Atababa’, ‘Qızıl fındıq’, ‘Yaghli’ and ‘Saşaqlı’ hazelnut varieties grown in Zakatala and Kebele regions in the north of Azerbaijan. Materials and Methods: The fruits obtained from the harvest in 2021 and 2022 were dried in perforated bags and brought to the pomology laboratory of Ordu University Faculty of Agriculture (Ordu, Türkiye). The number of fruits per cluster, nut and kernels characterization, defective fruit characteristics and fat protein ratios were investigated. The results were analyzed in the JMP 13.0 statistical package program. According to the t test results, significant differences were determined at the 5% significance level by the Tukey multiple comparison method. Results: As a result of the research, the number of fruits in the cluster was found to be between 1.78 and 2.12, the nut weight was between 2.15 g and 1.48 g, the shell thickness was between 1.31 mm and 1.07 mm, and the kernel ratio was found to be between 47.26% and 32.27%. Fat ratios were found between 41% and 50.05%, and protein ratios were found between 15.55% and 25.30%. Conclusion: As a result of the study, it was determined that these 4 different hazelnut varieties (‘Atababa’, ‘Qızıl fındıq’, ‘Yaghli’ and ‘Saşaqlı’) grown in two different regions of Azerbaijan had low results in terms of fat and protein, which are quality parameters in hazelnuts, and when they were examined in terms of the kernel ratio, which is an important fruit characteristic, it was determined that the kernel ratios of the fruits were not at a sufficient level. It has been observed that the size of the fruits gives similar results to the size of some varieties grown in our country.

Keywords:

C. avellana, Azerbaijan, Pomology, ‘Atababa’,

PDF

___

Akçin, Y., & Bostan, S.Z. (2017). Variations in some traits affecting yield in different hazelnut cultivars. In IX International Congress on Hazelnut 1226, 149-152.
FAO, (2020). Statistical database. www.fao.org Erişim tarihi: 28.08.2023
İbrahimov, Z. (2018). Qərzəkli meyvə bitkiləri. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Peşə Təhsili Üzrə Dövlət Agentliyi Bakı, Azərbaycan
İslam, A. (2000). Ordu ili merkez ilçede yetiştirilen fındık çeşitlerinde klon seleksiyonu. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi.
İslam, A. (2018). Hazelnut culture in Turkey. Akademik Ziraat Dergisi, 7(2), 259-266.
İslam, A., (2021). Fındık. Nobel yayınları, Yayın no: 3893, ISBN: 978-625-417-388-2, Ankara.
Karagöl, S. (2021). Rehabilitasyon uygulamalarının tombul fındıkta verim ve kalite özelliklerine etkileri. Yüksek Lisans tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ordu.
Külahçılar, A., Tonkaz, T., & Bostan, S.Z. (2017). Effect of irrigation regimes by mini sprinkler on yield and pomological traits in'Tombul'hazelnut. In IX International Congress on Hazelnut, 1226, 301-308.
Mehlenbacher, S.A. (1991). Hazelnuts (Corylus). Genetic Resources Of Temperate Fruit and Nut crops 290, 791-838.
Moghadam, H.Z.K., Pırı, P.L.S., & Imani, A. (2011). Investigation the Phonological and Morphological traits of the some superior genotype of hazelnut in Talesh region of Guilan province. International Journal of Nuts and Related Sciences 2(3), 41-46.
Qurbanov, İ.S., Əliyev V.M., & Babayev, B.G. (2009). Meyvəçilik. Quba Regional Aqrar Elm Merkezi, Bakı. 236s. Rəcəbli Ə.C. (2010). Əsərlər Topulusu. Elm yayınevi, Bakı, ,408 s
Solar, A., & Stampar, F. (2011). Characterisation of selected hazelnut cultivars: phenology, growing and yielding capacity, market quality and nutraceutical value. Journal of the Science of Food and Agriculture, 91(7), 1205-1212.
Vavilov, N.I., & Dorofeev, V.F. (1992). Origin and Geography of Cultivated Plants. Cambridge University Press. Turan, A. (2007). Giresun ili Bulancak ilçesi tombul fındık klon seleksiyonu. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Turan, A. (2022). Clonal Selection of ‘Mincane’ Hazelnut cv: Physical Properties. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 12(2), 1081-1097.