Sosyalist Bir Lider Georgi İ. Safarov’un Tespitleriyle Türkistan’da Bolşevik Yönetimi

20. yüzyıl Rusya tarihine bakıldığında Ruslar için bu devir, devrimler yüzyılı olarak karşımıza çıkmaktadır. Sosyalist ideolojilerin ağırlıklı olduğu bu yüzyılda, 1905 Devrimi ve arkasından meşhur 1917 yılında meydana gelen Şubat ve Ekim Devrimleri yaşanmıştır. Çalışmamızın ana konusu olan Georgi İ. Safarov da daha genç yaşlarında Sosyalist gruplar içerisinde yer almış ve Bolşevik Devrim’in önderleri arasında yer almayı başarmış önemli şahsiyetlerden birisidir. Tarihi kronolojiyi izleyerek hareket ettiğimiz bu çalışmada Safarov’un yerini tespit ettikten sonra, Safarov’un da içinde bulunduğu Sovyet Rusların, Türkistan üzerinde uyguladığı politikaları, yine bir Sovyet lider Safarov’un tespitleriyle ortaya koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

Safarov, Türkistan, İşgal, Bolşevik, Lenin, Stalin, Yönetim.

Bolshevik Administratio n in Turkestan by Georgı I. Safarov’s Determinations, a socialist leader

When examining into 20th century-Russian history, we encounter this period (era) for the Russians as a century of the revolutions. In this century when socialist ideologies were predominant, the 1905 Revolution and following it, the February and the October Revolutions in 1917 were experienced. Georgi I. Afarov, who is main subject of our study, took part within socialist groups in his still younger age and is one of important characters who succeeded in taking part among leaders of the Bolshevik Revolution. In this study we set out by following historical chronology, after determining Safarov’s place, we will try to present policies, which were implemented by the Soviet Russians among who Safarov was also present, upon Turkestan by Safarov’s determinations, again a Soviet leader.

Keywords:

Safarov, Turkestan, Occupation, Bolshevik, Lenin, Stalin, Administration (Regime).,

PDF

___

AKBULUT, E., - TUNCAY, M., 2013, İstanbul Komünist Grubundan Türkiye Komünist Partisine (1919-1923) (Cilt I). Sosyal Tarih Yayınları., İstanbul, ANDİCAN, A. A., 2003, Cedidizm'den Bağımsızlığa: Hariçte Türkistan Mücadelesi. Emre Yayınları. İstanbul. BADEMCİ, A., 2008, 1917-1934 Türkistan Milli İstiklal Hareketi Korbaşılar ve Enver Paşa (Cilt 1). Ötüken. İstanbul. CARR, E. H., 1989, Sovyet Rusya Tarihi:Bolşevik Devrimi 1917-1923 (Cilt I). (O. Suda, Çev.) Metis Yayınları. İstanbul. CLAUDİN, F., 1990, Komintern'den Kominform'a Komünist Enternasyonel'in Bunalımı (Cilt I). (Y. Alagon, Çev.) Belge Yayınları. İstanbul. COŞKUNASLAN, H., 1999, Türkistan Bağımsızlık Tarihinde Münevver Kari ve İttihat Terakki. R. Ekşi, & E. Cihangir (Dü) içinde, Baymirza Hayit Armağanı (s. 119-136). Turan Kültür Vakfı Yayınları. İstanbul. DEUTSCHER, I., 1970, Troçki: Silahsız Sosyalist (Cilt II). (R. Gürhan, Çev.) Ağaoğlu Yayınları. İstanbul. DUMAN, O. Ş., 1999, Doğu-Batı Meselesi ve Sultan Galiyev. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. İstanbul. HAYİT, B., 1975, Sovyet Rus Emperyalizmi ve Türk Dünyası. Güven Yayınları. Ankara. HAYİT, B., 1975, Türkistan: Rusya ve Çin Arasında. (A. Sadak, Çev.) Otağ Yayınları. Ankara. HAYİT, B., 1978, Türk Dünyası'nda Rus Emperyalizminin İzleri. Sabah Kültür Yayınları. İstanbul. HAYİT, B., 1995, Türkistan Devletleri'nin Milli Mücadele Tarihi. Türk Tarih Kurumu. Ankara. HAYİT, B., 1999., Esir Türkler. (Ş. Engineri, Çev.) Kişisel Kitaplar. Ankara. HAYİT, B., 2000, Eski Sovyetler Birliği'ndeki Türklüğün ve İslamın Bazı Meseleleri. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları. İstanbul. HAYİT, B., 2006, Ruslara Karşı Basmacılar Hareketi (Türkistan Türklüğü'nün Milli Mücadelesi). Babıali Kültür Yayınları. İstanbul. İDİL, A., 2013, Enver Paşa'nın Son Savaşı. İstanbul Kitabevi Yayınları. İstanbul. KAFKASYALI, A., 2012, Bağımsızlıklarının 20. Yılında Kazakların İstiklal Mücadelesi Tarihine Bir Bakış. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 12(1), 167-192. KASIMOV, B., 2010, Cedidçilik. (V. S. Yelok, Dü.) Gazi Türkiyat(6), 335-361. KAYABALI, İ., - Arslanoğlu, C., 1978, Orta Asya Türklüğünün Tarihi ve Bugünkü Durumu. Kömen Yayınları. Ankara. KRUPSKAYA, N., 1974, Lenin'den Anılar (Cilt II). Odak Yayınları. Ankara. MONTEİL, V., 1992, Sovyet Müslümanları. (M. Çamdereli, Çev.) Pınar Yayınları. İstanbul. PLATTEN, F., 1924, Die Reise Lenins durch Deutschland im plombierten Wagen. Neuer Deutscher Verlag. Berlin . ROY, O., 2005, Yeni Orta Asya'da Ulusların İmal Edilişi. (M. Moralı, Çev.) Metis Yayınları. İstanbul. RYWKİN, M., 1975, Asya'daki Rusya. Boğaziçi Yayınları İstanbul. SAFAROV, G., 1921, Kofonyal'naya Revofyutsiya (Opyt Turkestana). Moskova . SAYILGAN, A., 1967, Sovyetlerde Eğitim ve Türk Öğrencileri (Komüntern Okullarından Lumumba Üniversitesine) . Ankara: Mars. SAYILGAN, A., 2009, Türkiye'de Sol Hareketler. Doğu Kütüphanesi Yayınları. İstanbul. SERGE, V., 1997, Bir Devrimin Kaderi SSCB 1917-1937. (M. Çengiz, Çev.) Pencere Yayınları. İstanbul. STALİN, J. V., 1990, Sovyetler Birliği Komünist Partisi (Bolşevik) Tarihi Kısa Dersler (Cilt 15). (İ. Yarkın, Çev.) İnter Yayınları. İstanbul. TOGAN, A. Z., 1981, Bugünkü Türkili (Türkistan) ve Türkistan Tarihi Batı ve Kuzey Türkistan.: Enderun Yayınları. İstanbul. TOGAN, A. Z., 2012, Hatıraları. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Ankara. TOKER, M., 1973), Orak İle Çekiç Arasında Kalanlar (Cilt I). Akis Yayınları. Ankara. Türkistanda Uluğ Oktabr revolyutsiyasining ğalabasi (Türkistan'da Büyük Ekim İhtilalinin Zaferi).,1958, Yok. Taşkent . YALÇIN, S., Bulduk, Ü. O., Kirişçioğlu, F., Gömeç, S., & Çetin, İ., 2012, Tarihte Türkler ve Alparsan Türkeş (Cilt 4). Berikan. Ankara. YALÇINKAYA, A., 1997, Sovyetler Birliği Döneminde Moskova ile Türk Toplulukları İlişkileri (Kronolojik Çalışma). Sakarya Üniversitesi. Sakarya. YEMELYANOV, Y., 2014, Stalin: İktidara Giden Yol. (O. Uravelli, Çev.) Lena Yayınları. Ankara. YENGİN, N., 2010, Buhara Emirliği, Türkistan ve Enver Paşa. Bilge Oğuz Yayınları. İstanbul. YESMAGAMBETOV, K., 2015, Mustafa Çokay: Türkistan Bağımsızlığına Adanmış Bir Ömür. (V. S. Hekimoğlu, Çev.) Ötüken Neşriyat. İstanbul. YORULMAZ, O., 2016, Alaş Orda Hareketi. Belleten(289), 939-975.