Makalenin birinci bölümünde; genel olarak parlamenter muafiyetlerinin tarihsel gelişimine değinildikten sonra kavramsal çerçevesine, amaç ve çeşitlerine de yer verilmiştir.İkinci bölümde ise; on altı Ortadoğu ülkesininanayasalarında öngörülen parlamenter muafiyetlerin anayasal konumu açıklanmıştır.Ortadoğu ülkelerinin Anayasa metinleri üzerinden parlamenter muafiyetleri karşılaştırmalı bir biçimde analizi yapılmıştır. Ortadoğu anayasalarının karşılaştırmalı çalışmalarının olmaması nedeni ile makalenin yararlı olacağı kanaatindeyiz.Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Ürdün ve Umman, aileler tarafından yönetilen geleneksel monarşilerdir. Bu monarşilerden, Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar ve Umman, birer mutlak monarşi iken Ürdün ise meşruti monarşi konumundadır.Lübnan, Mısır, Yemen, İsrail, Suriye, Irak ve İran’da devletin şekli cumhuriyet olmasına rağmen demokratikleşme açısından aynı değildirler. İsrail ve Lübnan daha özgürlükçü bir demokrasi anlayışına sahiptirler. İsrail, Lübnan, Mısır, Yemen, Afganistan, Irak, Bahreyn, Kuveyt ve Ürdünanayasalarında parlamenter muafiyetlerin her iki boyutunu teşkil eden ‘yasama sorumsuzluğu’ ve ‘yasama dokunulmazlığı’ öngörülmüştür.İran ve Pakistan anayasalarında parlamenter muafiyetler sadece yasama sorumsuzluğu o olarak kabul edilmiştir. Suriye ve Katar sadece yasama dokunulmazlığı benimsemiştir. Suudi Arabistan, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri anayasalarında ise parlamenter muafiyetlere dair herhangi bir hüküm bulunamamaktadır.

On the first page of the article; it includes the conceptual framework, types of immunity and historical development of parliamentary exemptions in general. On the second page; The constitutional position of the parliamentary exemptions foreseen in the constitutions of sixteen Middle East countries is explained.He made a comparative analysis of parliamentary exemptions through outline texts. Due to the comparative studies of the Middle East constitutions, we believe that the article will have benefits.Saudi Arabia, Bahrain, Qatar, Jordan and Oman are traditional monarchies ruled by families. Of these monarchies, Saudi Arabia, Bahrain, Qatar and Oman are absolute monarchies, while Jordan is a constitutional monarchy.The shape of the state in Lebanon, Egypt, Yemen, Israel, Syria, Iraq and Iran are not the same between democratization despite the cause of the republic. Israel and Lebanon have a more liberal understanding of democracy. Israel, Lebanon, Egypt, Yemen, Afghanistan, Iraq, Bahrain, Kuwait and Jordan envisage ‘legislative irresponsibility’ and ‘legislative immunity eden in both instances of parliamentary exemptions. In the constitutions of Iran and Pakistan, parliamentary exemptions are only considered to be legislative irresponsibility. Syria and Qatar did not simply adopt legislative immunity. In the constitutions of Saudi Arabia, Oman and the United Arab language, there are no provisions on parliamentary exemptions.