Hititçe Çiviyazılı Belgelerde Geçen (GIŠ)zau-: “Bir Kült Nesnesi” Kelimesi Üzerine Bazı Gözlemler

Hitit metinleri, kutlanan bayramlar ve gerçekleştirilen ritüeller hakkında ayrıntılı bilgiler aktarmaktadır. Bu bayram ritüellerinde kullanılan nesnelerin arasında (GIŠ)zau- da yer almaktadır. (GIŠ)zau-, gümüş, altın ve ağaçtan yapılmış bir kült nesnesi olarak úda-: "getirmek"; da- "almak"; dai-: "koymak"; har(a)k-: "tutmak"; peda-: "taşımak, alıp götürmek" fiilleri ve NINDA.GUR4.RA, NINDAmuriyala, NINDAhali, NINDAharši ekmekleri ile birlikte geçmektedir. GAL (LÚ.MEŠ)MEŠEDI, LÚSANGA, UGULA LÚMEŠ GIŠBANŠUR ve LÚhamina-görevlileri tarafından kullanılan/taşınan (GIŠ)zau-, bayram töreni ritüellerinde "kutsal bir nesne" olarak "ekmeğin üzerine/yanına konulmakta" ve ekmek gibi "kutsal" kabul edildiği anlaşılmaktadır. Araştırmamızda söz konusu kelimenin geçtiği Hitit çiviyazılı belgeler incelenerek (GIŠ)zau- hakkında bazı yorum ve tespitlere yer verilmiştir. Geçtiği bayram ritüellerinin Hatti-Hitit kültü ve dinsel gelenekleri içerisinde olduğu dikkate alındığında kelimenin Hattice kökenli olabileceği değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

(GIŠ)zau-, Bayram ritüelleri, Dini bir sembol, Ekmek

Some Observations on the Word (GIŠ)zau-: "An Object of Cult" in Hittite Cuneiform Documents

Hittite texts convey detailed information about celebrations and rituals performed by the Hittite society. (GIŠ)zau- is among the objects used in these rituals. (GIŠ)zau-, as a cult object made of silver, gold and wood, occurs together with the verbs úda-: "to bring"; da-: "to take"; dai-: "to put"; har(a)k-: hold, peda-: "carry" and with breads of NINDA.GUR4.RA, NINDAmuriyala, NINDAhali, NINDAharši. (GIŠ)zau-, used/carried by GAL (LÚ.MEŠ)MEŠEDI, LÚSANGA, UGULA LÚMEŠ GIŠBANŠUR and LÚhamina- was put on/near bread as a holy object in the feast rituals and accepted “holy” like bread. This paper examines the mentioned word attested in Hittite cuneiform documents and focuses on some comments and observations about (GIŠ)zau-. It is evaluated that the root of this word can be found in the Hattic language, since the feast rituals related to (GIŠ)zau- belonged to Hattic-Hittite cult and religious traditions.

Keywords:

(GIŠ)zau-, Feast rituals, A religious symbol, Bread,

PDF

___

GÜTERBOCK, H.G., HOFFNER, H.A. ve van den HOUT, T.P.J. The Hittite Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago, Volume Š, Fascicle 1, Chicago: The Oriental Institute, 2002.
GÜTERBOCK, H.G., HOFFNER, H.A. ve van den HOUT, T.P.J. The Hittite Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago, Volume Š, Fascicle 3, Chicago: The Oriental Institute, 2013.
HAAS, V., Geschichte der hethitischen Religion, Handbuch der Orientalistik, Leiden: Brill, 1994.
HOFFNER, H.A. ve MELCHERT, H.C., A Grammar of the Hittite Language. Part 1: Reference Grammar; Part 2: Tutorial, Indiana: Eisenbrauns, 2008.
KLOEKHORST, A., Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon, Leiden: Brill, 2008.
LAROCHE, E., Dictionnaire de la langue louvite, Paris: Librairie Adrien Maisonneuve, 1959.
MELCHERT, H.C., Cuneiform Luvian Lexicon, Chapel Hill: NC, 1993.
NAKAMURA, M., Das hethitische nuntarriyašha-Fest, Uitgaven van het Nederlands Historisch-archaeologisch Instituut te Istanbul/Publications de l'Institut Historique-Archéologique Néederlandais de Stamboul, Leiden: Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten, 2002.
NEU, E. Interpretation der hethitischen mediopassiven Verbalformen, Studien zu den Boğazköy-Texten 5, Wiesbaden: Harrassowitz, 1968.
POPKO, M., Review: Jakob-Rost L., Keilschrifturkunden aus Boghazköi 59 Hethitische Rituale und Festbeschreibungen, KUB 59, Berlin, 1989, Orientalia. Commentarii periodici Pontificii Instituti Biblici. Nova Series 60, (1991): 124-127.
POPKO, M., Zippalanda. Ein Kultzentrum im hethitischen Kleinasien, Texte der Hethiter 21, Heidelberg: Universitätsverlag C.Winter, 1994.
POPKO, M., Arinna. Eine heilige Stadt der Hethiter, Studien zu den Boğazköy-Texten 50, Wiesbaden: Harrassowitz, 2009.