Türkiye'de İslamofobi: Mizah Dergilerinde İslam'ın Temsili

Medya, güncel konularda kamuoyunun yönlendirilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Batı'daki İslamofobi hakkında birçok çalışma yapılırken Türkiye'de İslamofobi'nin varlığı henüz tartışma konusu olmamıştır. Ancak Türkiye'nin Batılılaşma süreci boyunca güzel sanatların birçok dalında İslam'a ve Müslümanlara dair imgelerin genellikle olumsuz olduğu görülür. Bu makalede İslamofobi kavramının yanı sıra mizah dergilerinin İslam'a ilişkin bu olumsuz imgeleri nasıl oluşturduğu ve beslediği tartışılmaktadır. Çalışmada 1910-2010 arasında yayımlanan mizah dergilerinden rastgele seçilenlerle günümüzde en çok satan mizah dergileri Leman, Penguen ve Uykusuz'un 2014'teki tüm sayıları olmak üzere toplamda yaklaşık 35.500 karikatür içerik analizi ve göstergebilimsel çözümlemeyle incelenmiştir. Elde edilen bulgular İslam veya Müslümanların Batı'daki İslamofobik imgelere benzer bir biçimde sunulduğunu göstermektedir. İslamofobik klişeler genellikle Müslüman bireylerin giyim ve davranışları üzerinden oluşturulmuş ve genellikle Müslüman figürü yobazlık, terörizm, sahtekârlık ve sapıklıkla ilişkilendirilmiştir.

Islamophobia in Turkey: The Portrayal of Islam in Satirical Magazines in Turkey

The media plays a key role in shaping public opinion about topical issues. While many studies about Islamophobia in West, has never discussed yet Islamophobia in Turkey. But it is seen negative and deprecating imagery of Islam or Muslims in many branches of fine arts, during westernization process in Turkey. This paper discusses the concept of Islamophobia as well as how satirical magazines contributed towards the worsening of this sentiment across the Turkey. In this study, approximately 35.500 caricatures have been analyzed by semiotic and content analyses method, which are randomly selected of satirical magazines which published between 19102010 and in addition all issues of Leman, Penguen and Uykusuz, the most popular satirical magazines in Turkey, which published in 2014. Findings show representations of Islam or Muslim are similar with Islamophobic cartoons in West. Islamophobic stereotypes regarding the dress and behavior of Muslim individuals. They predominantly portray Muslim as a stereotypical figure that is adopted into a message of obscurantism, terrorism, perversion and dishonesty.

PDF

___

Ahmed, A. (2007). Küreselleşme krizi: İslam'a yolculuk. (Çev. İ. Ka- paklıkaya). İstanbul: Ufuk Kitapları.
Akıner, N. (2004). Düşman değiliz: 11 Eylül'ün ardından Amerikan milliyetçiliği. İstanbul: Karakutu Yayınları.
Akıner, N. (2007). The Jyllands-Posten Prophet Muhammad cartoons controversy: Freedom of expressıon or clashıng of stereoty- pes?. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi 29, 7-25
Alsaç, Ü. (1994). Türkiye'de karikatür, çizgi roman ve çizgi film. İstan- bul: İletişim Yayınları.
Arsal, O. (2000). Modern Osmanlı resminin sosyolojisi (1839-1924). (Çev. T. Birkan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
BBC (2010). "What The Muhammad Cartoons Portray", http:// news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4693292.stm Erişim Tarihi: 10.10.2015
Cantek, L. (2008). Türkiye Cumhuriyeti'nin büluğ çağı. İstanbul: İle- tişim Yayınları.
Cantek, L. (2011). Şehre göçen eşek: Popüler kültür, mizah ve tarih. İstanbul: İletişim Yayınları.
Cesari, L. (1999). İslamıdan korkmalı mı? İstanbul: İletişim Yayınları.
Çeviker, T. (1997). Karikatür üzerine yazılar. İstanbul: İris Yayıncılık.
Esposito, J.L. (2012). Önsöz. İslamofobi endüstrisi. (Çev. H. Gümüş- soy). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Hizmete Özel Yayın
Esposito, J.L. (2002) İslam tehdidi efsanesi. (Çev. Ö. Baldık, A. Köse, T. Küçükcan). İstanbul: Ufuk Kitapları.
Ferguson, M.A. ve Thomas E.F. (2008). Disparagement humor: A the- oretical and empirical review of psychoanalytic, superiority, and social identity theories. Humor-International Journal of Humor Research, 21 (3), 283-312
Halliday, F. (2008). Ortadoğu hakkında 100 mit. (Çev. C. Cemgil) İs- tanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Kumrular, Ö. (2012). İslam korkusu: Kökenleri ve Türklerin rolü. İs- tanbul: Doğan Kitap.
Latuff, C. (2015). Middle East Monitor, 2015 (3).
Mert, N. (2015). Fukara tesellisi: Gerçek İslam bu değil. http://www. diken.com.tr/fukara-tesellisigercek-islam-bu-degil/ Erişim Tari- hi: 08.01.2015
Öngören, F. (1983). Cumhuriyet Dönemi Türk mizahı ve hicvi. İstan- bul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Öngören, F. (1998). Cumhuriyetin 75. yılında Türk mizahı ve hicvi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Radikal (2011). Bahadır Baruter'in karikatürü tartışma yarattı.
http://www.radikal.com.tr/turkiye/bahadir-baruterin-karikaturu-tartis- ma-yaratti- 1039956/ Erişim Tarihi: 04.02.2012
Said, E.W. (2003). Orientalism. New York: Penguin Books
Said, E.W. (2008). Medyada İslam: Gazeteciler ve uzmanlar dünyaya bakışımızı nasıl belirliyor? (Çev. A. Babacan). İstanbul: Metis Yayınları.
Said, E.W. (2008). Şarkiyatçılık. (Çev. B. Ülner) İstanbul: Metis Ya- yınları.
Serdar, Z. (2001). Postmodernizm ve öteki. (Çev. G. Kaçmaz). İstan- bul: Söylem Yayınları.
Stella, F.V. (2014). Avrupa'da İslam hakkında bilinenler. Umberto Eco (Ed.) Ortaçağ içinde (Çev. L.Tonguç Basmacı) (s. 642-648). İs- tanbul: Alfa Kitap.
Sherif, M. ve Sherif, Carolyn, W. (1996). Sosyal psikolojiye giriş I. (Çev.:M. Atakay, A.Yavuz.). İstanbul: Sosyal Yayınları.
The Guardian, (2016). Charlie Hebdo. http://www.theguardian.com/ media/charlie-hebdo Erişim Tarihi: 10.10.2015
Topuz, H. (1986). İletişimde karikatür ve toplum. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Önenli G. (2014). PKK'nın eylemleri ne anlatıyor?. http:// www.21yyte.org/tr/arastirma/terorizm-ve-terorizmlemucade le/2014/06/11/7645/pkknin-eylemleri-ne-anlatiyor Erişim Tari- hi: 25.10.2015.
Vallade, J.I. vd. (2013). Taking back power: Using superiority theory to predict humor use following a relational transgression. Wes- tern Journal of Communication 77 (2), 231-248.
Zaman (2015). Emniyet'ten Kobani itirafı: Yasin Börü'nün cesedi bile 3 saat sonra alınmış http://www.zaman.com.tr/gundem_ emniyetten-kobani-itirafi-yasinborunun-cesedi-bile-3-saat- sonra-alinmis_2278429.html Erişim Tarihi: 31.10.2015