KOVİD-19 SÜRECİNDE SEKTÖR ENDEKSLERİNİN FİYAT BALONLARI AÇISINDAN TEST EDİLMESİ: TÜRKİYE ÜZERİNE UYGULAMALI BİR ANALİZ

Piyasalar açısından önem arz eden fiyat balonları uzun vadede yatırımcıların getirileri üzerinde de olumsuz etkilere sebep olmaktadır. Arz ve talebe göre hareket eden fiyatların seyri üzerinde önemli etkiye sahip olan fiyat balonları finansal krizlerin habercisi olarak kabul görmektedir. Bu durumda fiyat balonlarına ait oluşumların ve bu oluşumların hangi varlıklar üzerinde oluştuğu konusunun araştırılması önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de öncü endeks olarak kabul gören BİST100 endeksini genelleyerek fiyat balonlarının varlığını test etmek yerine, endeksin bileşenleri arasında yer alan tüm sektör endekslerini fiyat balonlarının varlığı açısından test etmektir. Bu sayede özellikle pandemi sürecinde Borsa İstanbul’da oluşabilecek fiyat balonları farklı sektörler açısından değerlendirilmiş olacaktır. Küresel piyasalar üzerinde önemli ve olumsuz etkilere sahip olan Kovid-19 pandemi sürecinde, 23 farklı sektör endeksi açısından fiyat balonları 11.03.2020 ile 31.12.2020 dönemine ait günlük açılış verileri kullanılarak Generalized Sup-Augmented Dickey Fuller (GSADF) testi ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular neticesinde pandemi süreci içerisinde 23 farklı sektör endeksi içinden on sektör endeksinde istatistiksel olarak fiyat balonunun varlığına ulaşılırken, geriye kalan 13 sektör endeksinde fiyat balonunun varlığına ulaşılamamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Fiyat Balonu, Sektör Endeksleri, GSADF Testi, Borsa İstanbul

TESTING SECTOR INDICES FOR PRICE BUBBLES IN THE COVID-19 PROCESS: AN APPLIED ANALYSIS ON TURKEY

Price bubbles, which are important for the markets, cause negative effects on the returns of investors in the long run. Bubbles, which significantly affect prices that move according to supply and demand, are considered to be the precursors of financial crises. In this case, it is important to determine on which assets the price bubbles occur. This study focuses not on testing the existence of price bubbles by generalizing the BIST100 index, which is accepted as the leading index in Turkey. Instead, it aims to test all sector indices that are among the components of the BIST100 index for the presence of price bubbles. In this way, price bubbles that may occur in Borsa Istanbul, especially during the pandemic process, will be evaluated in terms of different sectors. During the Covid-19 pandemic, which has significant and negative effects on global markets, price bubbles in terms of 23 different sector indices were analyzed with the Generalized Sup-Augmented Dickey Fuller (GSADF) test using daily opening data for the period 11.03.2020 and 31.12.2020. The findings revealed that the existence of a price bubble was statistically observed in ten sector indices out of 23 different sector indices during the pandemic, while the existence of a price bubble was not obsered in the other 13 sector indices.

Keywords:

Price Bubble, Sector Indices, GSADF Test, Borsa İstanbul,

PDF

___

Anavatan, A. ve Kayacan, E. Y. (2018). BIST100 Endeksinde Balon Etkisinin İncelenmesi, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(8), ss.124-131.
Assenmacher, W. and Czudaj, R. (2015). Do industrial metals prices exhibit bubble behavior? In: Beran J., Feng Y., Hebbel H. (eds). In Empirical economic and financial research (ss. 275-286). UK: Springer, Cham.
Blanchard, O. J. (1979). Speculative Bubbles, Crashes and Rational Expectations, Economic Letters, 3(4), ss.263-271.
Bozoklu, Ş. ve Zeren, F. (2013). Türkiye Hisse Senedi Piyasasında Rasyonel Köpükler: Saklı Eş Bütünleşme Yaklaşımı, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9), ss.17-31.
Brooks, C. and Katsaris, A. (2003). Rational Speculative Bubbles: An Empirical Investigation of the London Stock Exchange, Bulletin of Economic Research, 55(4), ss.319-346.
Chen, X. and Funke, M. (2013). Renewed momentum in the German housing market: Boom or bubble? Cesifo Working Paper, No. 4287 Ludwig Maximilian University.
Coşkun, Y. and Jadevicius, A. (2017). Is there a housing bubble in Turkey? Real Estate Management and Valuation, 25(1), ss.48-73.
Cunado, J., Gil-Alana, L. A., De Gracia, F. P. (2005). A test for rational bubbles in the NASDAQ stock index: A fractionally integrated approach, Journal of Banking & Finance, 29(10), ss.2633-2654.
Çağlı, E. C. (2018). Explosive behavior in the real estate market of Turkey, Borsa Istanbul Review, In Press, ss.1-6.
Dezhbakhsh, H. ve Demirguc-Kunt, A. (1990). On the Presence of Speculative Bubbles in Stock Prices, Journal of Financial and Quantitative Analysis, 25(1), ss.101-112.
Diba, B. and Grossman, H. (1984). Rational bubbles in the price of gold. NBER Working Paper, No. 1300.
El Montasser, G., Gupta, R., Martins, A. L., Wanke, P. (2015). Are there multiple bubbles in the ethanol–gasoline price ratio of Brazil? Renewable and Sustainable Energy Reviews, 52, ss.19-23.
Engsted, T., Hviid, S. J., Pedersen, T. Q. (2016). Explosive bubbles in house prices? Evidence from the OECD countries, Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 40, ss.14-25
Escobari, D. and Jafarinejad, M. (2016). Date stamping bubbles in real estate investment trusts, The Quarterly Review of Economics and Finance, 60, ss.224-230.
Evrim Mandacı, P. ve Çağlı, E.Ç. (2018). Türkiye konut piyasasında balon var mı? İstatistiki bölge birimleri üzerine bir analiz, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55(646), ss.85-113.
Fabozzi, F.J. and Xiao, K. (2018). The timeline estimation of bubbles: The case of real estate. Real Estate Economics. Ss.1-35.
Flood, R. P. and Garber P. M. (1980). Market Fundamentals Versus Price-Level Bubbles: The First Test, Journal of Political Economy, 88(4), ss.745-770.
Hu, Y. and Oxley, L. (2018). Bubble contagion: Evidence from Japan’s asset price bubble of the 1980-90s. Journal of the Japanese and International Economies, 50, ss.89-95.
İskenderoglu, O. ve Akdağ, S. (2019). Türkiye'de reel konut fiyatlarında balonların varlığı üzerine uygulamalı bir analiz. Business and Economics Research Journal, 10(5), ss.1085-1093.
Kindleberger, C. P. (1996). World economic primacy: 1500-1990. Oxford University Press on Demand.
Korkmaz, Ö., Erer, D., Erer, E. (2016). Alternatif yatırım araçlarında ortaya çıkan balonlar Türkiye hisse senedi piyasasını etkiliyor mu? Bist 100 üzerine bir uygulama, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 10(2), ss.29-61.
Lucey, B. M. ve O'Connor, F. A. (2013). Do bubbles occur in the gold price? An investigation of gold lease rates and Markov Switching models. Borsa Istanbul Review, 13(3), ss.53-63.
Mayer, C. (2011). Housing Bubbles: A survey, Annual Review Economics, 3(1), ss.559-577.
Pan, W. F. (2018). Sentiment and asset price bubble in the precious metals markets, Finance Research Letters, 26, ss.106-111.
Phillips, P. C., Shi, S., Yu, J. (2015). Testing for multiple bubbles: Historical episodes of exuberance and collapse in the S&P 500, International Economic Review, 56(4), ss.1043-1078.
Phillips, P. C., Wu, Y., Yu, J. (2011). Explosive behavior in the 1990s Nasdaq: When did exuberance escalate asset values? International economic review, 52(1), ss.201-226.
Shiller, R. J. (1981). Do Stock Prices Move to Much to be Justified by Subsequent Changes in Dividends? American Economic Review, 71, ss.421-436.
Şahin, E. E. (2020). Kripto Para Fiyatlarında Balon Varlığının Tespiti: Bitcoin, IOTA ve Ripple Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (43), 62-69.
Taşçı, H. M. ve Okuyan, H. A. (2009). İMKB’de Spekülatif Şişkinlerin Test Edilmesi, Doğu Üniversitesi Dergisi, 10(2), ss.272-283.
Yanık, S. ve Aytürk, Y. (2011). Rational Speculative Bubbles in Istanbul Stock Exchange, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (51), ss.175-190.
Yildirim, H. (2020). Testing bubbles formation at real‐time commodity prices. Journal of Public Affairs, e2243. https://doi.org/10.1002/pa.2243
Zeren, F. ve Ergüzel, O. S. (2015). Testing for bubbles in the housing market: Further evidence from Turkey. Financial Studies, 19(1), ss.40-52.