Covid-19 Salgınının Yayılmasını Önleyici Hijyen Uygulamaları

Tüm dünya ve ülkemizi de etkisi altına alan pandemi sürecinde güvenilir gıda arzı ve faaliyetleri ilk akla gelensüreçlerden biridir. Bu sancılı dönemde gıdaların ambalajlama, depolama, taşıma aşamalarında ürünlerin temas vehijyen kurallarına uygun olarak tüketicilere sunulması beklenmektedir. Covid-19 salgınından korunmak ve yayılmasınıengellemek için rutin hijyen uygulamaları yanında 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunun 23. maddesine istinadenbelirlenen ilave tedbirler konulmuştur. Şimdiye dek Sağlık Bakanlığı tarafından Covid-19 tedbirlerine ilişkin toplam 13rehber yayınlamış olup, işyerlerinde alınması gereken önlemler internet sitesi üzerinden açıklanmıştır. Yapılan resmidenetim ve kontrollerde salgınla mücadelede devletin öngördüğü kurallara aykırılığın tespiti halinde suçun niteliğinegöre idari yaptırımlar uygulanmaktadır. Eylül ayı itibari ile vaka sayılarının beklenen düzeyde olmayışı ne yazık kiyasal zorunlulukların uyulmasında problemler yaşandığını veya yetersiz kalındığını göstermektedir. Diğer yandanSalgın Tedbir Planlarının hazırlanması ve uygulanması konularında, işletme yetkililerinin güncel bilgilere erişimi veuygulama konusunda güçlük yaşadığı da görülmektedir. Bu çalışma ile 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı,Gıda ve Yem kanunun gerektirdiği hijyen uygulamaları yanında Covid-19 ile mücadele kapsamında alınması gerekenek tedbirler birleştirilerek salgın yönetiminde dikkat edilmesi gereken hususlar ortaya konmuştur.

Good Hygiene Practices to Prevent Covid-19 Outbreak Spreading

Reliable food supply and activities are one of the first processes that come to mind during the pandemic process, which also affects the whole world. In this troublesome period, products are expected to be presented to consumers in accordance with the products contact and hygiene rules during the packaging, storage and transportation stages. In addition to routine hygiene practices, additional measures determined in accordance with Article 23 of the Public Health Law No. 1593 have been put in place to protect from the Covid-19 epidemic and to prevent its spread. A total of 13 guidelines on Covid-19 measures have been published by the Ministry of Health so far, and the measures to be taken at workplaces have been announced on its website. Administrative sanctions are imposed according to the nature of the crime in the event that violations of the rules stipulated by the state in fighting the epidemic are detected during official inspections and controls. The fact that the reduction in the number of cases was not at the expected level as of September, unfortunately, shows that there are problems or insufficient obedience to legal restrictions. On the other hand, it is observed that workplace authorities have difficulties in accessing up-to-date information and implementing them in the “subject of preparation and implementation of Outbreak Precautionary Plans”. With this study, besides the hygiene practices required by the Food Law numbered 5996, additional measures to be taken within the scope of combating Covid-19 are combined and the issues to be considered in epidemic management are indicated.

PDF

___

[1] Akgül, Ö. (2020). SARS-CoV-2/COVİD-19 pandemisi. Tıp Fakültesi Klinikleri, 3(19), 1-4.
[2] Cui, J., Li, F., Shi, Z.L. (2019). Origin and evolution of pathogenic Coronaviruses. Nature Reviews Microbiology, 171 (3), 81-192.
[3] GH, (2020). Gıda hattı: 6 farklı korona virüs tespiti belirlendi, hangisi ne kadar hasta ediyor? https://www.gidahatti.com/6-farkli-korona-virüs-tipibelirlendi-hangisi-ne-kadar-hasta-ediyor-171964/ (Erişim Tarihi: 19.07.2020)
[4] TMC, (2020). Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Derneği, Yeni koronavirüs hakkında bilgiler. https://www.tmconline.org/Uploads/Editor/files/Yeni _Coronavirüs_Hakkinda_Bilgiler-4_Subat_2020.pdf (Erişim Tarihi: 19. 04.2020).
[5] Anonim, (2020a). Covid-19 kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarında normalleşme ve alınacak tedbirler. 29 Mayıs 2020 tarih ve 31139 sayılı Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/05/202 00529M1-1.pdf (Erişim Tarihi: 15.08.2020).
[6] Anonim, (2010). Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, Kanun No: 5996, Kabul No: 11/06/2010. Resmi Gazete Sayısı: 27610. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/06/2010 0613-12.html (Erişim Tarihi: 26.09.2017).
[7] Anonim, (2011a). Gıda hijyen yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12/201 11217-5.htm (Erişim Tarihi: 15.02.2013).
[8] Anonim, (2020b). Covid-19 Yeni Koronovirüs Hastalığına Karşı 14 Kural. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/afis (Erişim Tarihi: 10.06.2020).
[9] Anonim, (2020c). Covid-19 Salgın yönetimi ve çalışma rehberi. Bilimsel Danışma Kurulu çalışması.https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/3870 0/0/Covid19salginyonetimivecalismarehberipdfpdf. pdf (Erişim Tarihi: 01.08.2020).
[10] Anonim, (2020d). Tarım ve Orman Bakanlığı, Covid-19 tedbirleri. https://www.tarimorman.gov.tr/Sayfalar/Detay.aspx ?SayfaId=52 (Erişim Tarihi: 08.06.2020).
[11] Shahbaz, M., Bilal M., Moiz A., Zubair S.S., Iqbal H.M.N. (2020). Food safety and COVID-19: precautionary measures to limit the spread of Coronavirus at food service and retail sector. Journal of Pure and Applied Microbiology, 14(Special Edition), 1-8.
[12] Zuber,S., Brüssow, H. (2020). COVİD-19: Challenges for virologists in the food industry. Microbial Biotechnology, https://doi. org/10.1111/1751-7915.13638.
[13] CCDC. (2020). Chinese Center for Disease Control and Prevention. Notes from the feld: Reemergent cases of COVID-19-Xinfadi Wholesales Market, Beijing municipality, China, June 11, 2020. http://weekly.chinacdc.cn/en/article/doi/10.46234/cc dcw 2020.132. Accessed 2 Sept 2020.
[14] Gabutti, G., d’Anchera, E., Sandri, F., Savio, M., Stefanati A. (2020). Coronavirus: Update Related to the Current Outbreak of COVID-19. Infectious Diseases and Therapy, 9, 241-253. https://doi.org/10.1007/s40121-020-00295-5.
[15] Fraser, A. M., Pascall, M. A. (2010). Cleaning and sanitization of food-contact surfaces in retail/food service establishments. Available online at: http:// www.foodsafetymagazine.com. [Last accessed: 6 April 6, 2020].
[16] Dyal, J.W., Grant, M.P., Broadwater, K., Bjonk A., Waltenburg M.A., Gibbins J.D., et al. (2020). COVID-19 Among Workers in Meat and Poultry Processing Facilities-19 States, April 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep, 69(18).
[17] Olaimat A.N., Shahbaz H.M., Fatima, N., Munir, S., Holley R.A. (2020). Food Safety During and After the Era of COVID-19 Pandemic. Frontiers in Microbiology, 11, 1-6. https://doi.org/10.3389/fmicb.2020.01854.
[18] Oğur, S., Hayta, Ş., Bekmezci, H.D. (2020). Covid19 Pandemisi sürecinde gıda güvenliği riskleri ve önlemleri, Sağlık, Tarım ve Gıda, 91-100. Available at: https://www.researchgate.net/publication/34371412 0. [19] Anonim, (2020e). Tarım ve Orman Bakanlığı, Ekmek İçin Covid-19 Genelgesi. https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/4446/TarimVe-Orman-Bakanligindan-Ekmek-Icin-Kovid-19- Genelgesi (Erişim Tarihi: 03.12.2020).
[20] WHO. (2020). World Health Organization. Coronavirus Disease (COVID-19) Pandemic. Geneva: WHO.
[21] Aboubakr HA, Sharafeldin TA, Goyal SM (2020) Stability of SARSCoV- 2 and other coronavirüses in the environment and on common touch surfaces and the influence of climatic conditions: a review. Transbound Emerg Dis 0:1–17. https ://doi.org/10.1111/tbed.13707.
[22] Naserghandi, A., Allameh, S. F., and Saffarpour, R. (2020). All about COVID-19 in brief. New Microb. New Infect. 35:100678. doi: 10.1016/j.nmni.2020.100678.
[23] Alkin, K. (2020). COVID-19 Küresel Virüs Salgınına Yönelik Senaryolar; Küresel Ölçekte Alınan Tedbirler. https://www.imsad.org/Uploads/Koronavirüs_Krizi_ Etkileri_Dunyanin_Aldigi_Tedbirler_27.03.2020.pdf.
[24] Anonim, (2020f). Tarım ve Orman Bakanlığı, Çiftçilere yönelik Covid-19 tedbirleri. https://www.tarimorman.gov.tr/Sayfalar/Detay.aspx ?SayfaId=52 (Erişim Tarihi: 03.04.2020).
[25] Anonim, (2020g). Koronovirüs salgını ile mücadele kapsamında pazar/satış yerleri ile ilgili ek genelge. https://www.icisleri.gov.tr/koronavirüs-salgini-ilemucadele-kapsaminda-pazar-satis-yerleri-ile-ilgiliek-genelge. (Erişim Tarihi: 03.07.2020).
[26] FDA, (2020). U.S. Food and Drug Administration. Guidance for food businesses on Coronavirus (COVID-19). https://www.gov.uk/government/publications/covid19-guidance-for-food-businesses/guidance-forfood-businesses-on-coronavirüs-covid-19 (Erişim Tarihi: 01. 09. 2020).
[27] CDC, (2020). Centers for Disease Control and Prevention, Coronavirus disease 2019 basics. https://www.cdc.gov/coronavirüs/2019- ncov/faq.html (Erişim Tarihi: 10. 08.2020).
[28] WHO, (2020a). Dünya Sağlık Örgütü, COVID-19 hastalığında maske kullanımına ilişkin öneriler. https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/WHOmaske.pdf (Erişim Tarihi: 20. 09.2020).
[29] WHO, (2020b). Dünya Sağlık Örgütü, Covid-19 için su, sanitasyon, hijyen ve atık yönetimi. https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/Su %20ve%20Atksuda%20Koronavir%C3%BCs20.03. 2020/WHO-COVID2019-TR- %C3%87EV%C4%B0R%C4%B0.pdf (Erişim Tarihi: 10. 09.2020).
[30] Anonim, (2020g). T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Covid-19 hijyen malzeme atıkları genelgesi. https://webdosya.
[31] Fonseca, C., Jorge, C., Reis, D., do Carmo, M. (2020). Pandemic tourism: the new era of catering sector after Covid-19. An International Journal of Tourism and Hospitality Research, 1-4, https://doi.org/10.1080/13032917.2020.1851092.
[32] Anonim, (2020e). Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Yeni Koronavirüs (Covid-19) salgınına karşı işyerlerinde etkin mücadele için alınması gerekli tedbirler.https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/41 159/isyerlerinde_koronavirüs_covid19_karsi_alinan _onlemler.pdf (Erişim Tarihi: 21.07.2020).
[33] Anonim, (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. 30/6/2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6331 .pdf (Erişim Tarihi: 01.08.2020)
[34] Chin, A.W.H, Chu, J.T.S., Perera, M.R.A., Hui, K.P.H., Yen, N., Chan, M.C.W., Peiris, M., Poon, L.L.M. (2020). Stability of SARS-CoV-2 in different environmental conditions. The Lancet Microbe, 1 (e10). https://www.thelancet.com/action/showPdf?pii=S26 66-5247%2820%2930003-3 (Erişim Tarihi: 25. 09. 2020)
[35] Kampf, G., Todt, D., Pfaenders, S., Steinmann, E. (2020). Persistence of Coronaviruses on inanimate surfaces and their inactivation with biocidal agents. Journal of Hospital Infection, 104 (3), 246-251.
[36] van Doremalen, N., Bushmaker, T., Morris, D.H., Holbrook, M.G., Gamble, A., Williamson, B.N., Lloyd-Smith, J.O. (2020). Aerosol and surface stability of SARS-CoV-2 as compared with SARSCoV-1. The New England Journal of Medicine, 382(16), 1564-1567.
[37] Kaiser, J. (2020). Can you catch COVID-19 from your neighbor’s toilet? https://www.sciencemag.org/news/2020/09/canyou-catch-covid-19-your-neighbor-s-toilet. (Erişim Tarihi: 03. 12. 2020)
[38] Reuters, 2020. Coronavirus contaminated chicken came from Brazil's Aurora, Chinese local government says. https://www.reuters.com/article/us-healthcoronavirus-brazil-china-idUSKCN25922T (Erişim Tarihi: 01. 12.2020)
[39] Özçakmak, S., Var, I. (2020). Yasal mevzuat çerçevesinde gıda güvenilirliği. 144. 2. Baskı: Mart, 2019, ISBN: 6055267506, Sidaş Yayınları, Çankaya, İzmir. 144s.