Kınalızâde Ali Efendi’nin Münşeatı’ndaki Türkçe Şiirleri

16. yüzyılın meşhur simalarından olan Kınalızâde Ali Efendi çoğunluğu Arapça olmak üzere mensur pek çok eser kaleme almış velûd bir alimdir.Türkçe eserlerinden biri olan Münşeât’ı türünün en güzel örnekleri arasında yerini almıştır. Münşeât, dîbâce (giriş bölümü), 79 Türkçe mektup ve hâtime (bitiş bölümü) olmak üzere üç bölümden meydana gelmektedir. Dîbâcenin sonunda muhtevası esas alınarak mektuplar beş başlık altında toplanmıştır. Birinci tür mektuplar tebrik ve kutlama içerikli tehniyetnâmelerdir. İkinci tür şefaatnâme ve sipariş içeren mektuplardır. Üçüncü tür mektuplar sevgi ve hasret içeren tahiyyetnameler. Dördüncü gruptaki mektuplar taziyetnâmelerdir. Beşinci grup ise bunların dışında çeşitli maksatlara binaen yazılmış mektuplardır. Fakat müellif son gruba herhangi bir örnek vermemiş, dördüncü gruptan sonra eserini sonlandırmıştır. Kaynaklarda Kınalızâde’nin Türkçeden başka Arap ve Fars dillerinde pek çok şiir yazdığı, nazire mecmualarında ve diğer mecmualarda pek çok şiirinin yer aldığı hatta divan sahibi olduğundan bahsedilmektedir. Fakat bahsi geçen bu divana henüz ulaşılamamıştır. Münşeâtlarda yer alan mektupların en karakteristik özelliklerinden birisi de nesir olarak kaleme alınan mektupların muhtelif yerlerinde konuya uygun düşen gerek münşeâtı yazan müellife gerekse başka şairlere ait mısra, beyit, nazm, kıta başta olmak üzere çeşitli nazım şekillerinde şiirlere yer verilmesidir. Bu şiirler Türkçe, Arapça, Farsça ve hatta mülemma tarzında yer alabilmektedir. Kınalızâde Ali Efendi’nin Münşeâtı’nda da Türkçe, Arapça ve Farsça şiirler mevcuttur. Bu çalışmada, önce müellifin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilecek ardından müellifin Münşeat’ında yer alanTürkçe şiirleri ele alınacaktır.

HYMN AND PRAYER JOURNAL NUMBERED 13229 IN KONYA METROPOLITAN MUNICIPALITY KOYUNOĞLU MUSEUM AND LIBRARY

The subject of this article is the hymn and prayer journal numbered 13229 found in Konya Metropolitan Municipality Koyunoğlu Museum and Library. According to catalog records, the work was completed by the calligrapher Mustafa Hilmî in 1284 (G. 1868). This small-volume journal consisting of twenty-two leaves is in a very good state physically and was written with a perfect line. The content of the journal consists of verse and prose texts all of which have religious characteristics. There are ten poems and twelve pieces of prose. Most of the poems, which have many inconveniences in terms of form-related features such as cadence and rhyme/repeated voice (radif), are in the form of hymn and only four have pseudonyms (Yûnus, Niyâzî, Mahfî). Proses are also composed of prayers such as forgiveness, salah, food and grave etc. as well as mühr-i şerîf (exalted seal) and virtues. The aim of our study is to eliminate -as far as possible- the uncertainties regarding this journal and its compiler based on its form and content characteristics, and thus to try to determine its place in the tradition of journal. In the study, all texts included in the work will primarily be transferred into Latin letters with transcription and thus the content of the journal will be obtained. Afterwards, the identity of the compiler of the journal will be tried to be determined through this transcription. Based on the work's physical characteristics, page designs, writing, the characteristics of the texts and the information obtained regarding its compiler, various determinations will be made about the journal. Within this scope, it will be discussed when, for what target audience and for what purpose the journal was compiled.

___

  • Aksoy, H. (1976). Kınalızâde Ali Çelebi Hayatı, İlmi ve Edebi Şahsiyeti, Arapça Eserlerinin İstanbul Kütüphanelerinde Mevcut Yazma Nüshaları. Mezuniyet Tezi. İstanbul: İstanbul Ünv. Edebiyat Fakültesi.Haksever, H. İ. (1995). Eski Türk Edebiyatında Münşeatlar ve Nergisî’nin Münşeatı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.Kam, F. (1332) Kınalızâde Ali Çelebi. Dârülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası. sy. 4, s. 357.Kınalızâde Ali Efendi. Risâle fi’l-Münşeât. Köprülü Yazma Eser Kütüphanesi. Fazıl Ahmed Paşa Koleksiyonu No: 34 Fa 1598/10. Kınalızâde Hasan Çelebi. (1978). Tezkiretü’ş-Şuarâ. (yay. haz. İbrahim Kutluk). Ankara: TTK yay. C. 2.Mehmed Tahir. (1925). Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire. C. 1.Oktay, A. Ş. (1998). Kınalızâde Ali Efendi ve Ahlâk-ı Alâî. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi. Uzun, M. (2006). “Münşeat”. TDVİA, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., C. 32Yalçınkaya, M. A. (2017). Kınalızâde Ali Efendi Münşeat. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.