Ardavirafnâme ve Miraçnâmelerde Yükseliş Mitinin İncelenmesi

Ortak düşünce kalıplarını içeren pek çok motif farklı inanç dünyalarında ortak şekillerde kullanılmaktadır. Özellikle din ve mitolojiyi kapsayan inanç temelli görüntülerde kutsalın kavramsal olarak çerçevesi çizilmeye çalışılır. Bu kavram çerçevesinin en dışında Tanrı ve ona ulaşma isteği yer almaktadır. Gök Tanrı inancından Hıristiyanlığa, Zerdüştlükten Yahudiliğe, Mazdeizmden İslamiyet’e kadar bütün dinlerde gök hiyerofanileri göğü kutsal kabul etmiş ve Tanrı’ya mekân olarak seçmişlerdir. Bu nedenle ölmüş bedenlerin ruhlarının gökyüzüne yükseldiğine dair inanç yaygınlaşmıştır. Gökyüzündeki yaşam, sonu gelmeyen yaşamdır. Çünkü dinsel inançlara göre kutsal varlıklar, Tanrı/ Tanrılar yaratıcıdır; o/onlar ebedi olarak yaşarlar ve kurucudurlar. Gök en yüksek mekân olarak kabul edildiği için yüksekte olan ve buraya yükselmiş olan, hangi dini inançta olursa olsun, aşkın olanı temsil eder. Öteki dünyaya, metafizik ya da semâvi âleme seyahat etmek suretiyle miraç tecrübesini geçiren kişiler tanrıyla buluşup tanrısal güçlerden faydalanarak ilahi öğretileri ve emirleri alıp yeryüzü hayatını düzenleme çabası içindedirler. Bu çalışmanın konusu olan Ardavirafnâme, Muhammediye ve Mirâcnâme metinleri göğe çıkışın, Tanrıyla buluşmanın anlatıldığı metinlerdir. Bunlardan sadece Muhammediye manzum olarak yazılmıştır. Metinlerde görülen pek çok ortak özelliğin yanında farklılıklar da bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı; göğe yükseliş ve Tanrıyla buluşma aşamaları, gökyüzünde yaşanan deneyimler, göğe çıkmada kullanılan araçlar ve yükselişin nasıl gerçekleştiği gibi mitsel motifler ortaya konacak ve metinlerin kapsadıkları din sistemlerindeki benzer ve farklı özellikleri dikkate sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Ardaviraf, Miraç, Yükseliş, Din, Cennet, Cehennem

HYMN AND PRAYER JOURNAL NUMBERED 13229 IN KONYA METROPOLITAN MUNICIPALITY KOYUNOĞLU MUSEUM AND LIBRARY

The subject of this article is the hymn and prayer journal numbered 13229 found in Konya Metropolitan Municipality Koyunoğlu Museum and Library. According to catalog records, the work was completed by the calligrapher Mustafa Hilmî in 1284 (G. 1868). This small-volume journal consisting of twenty-two leaves is in a very good state physically and was written with a perfect line. The content of the journal consists of verse and prose texts all of which have religious characteristics. There are ten poems and twelve pieces of prose. Most of the poems, which have many inconveniences in terms of form-related features such as cadence and rhyme/repeated voice (radif), are in the form of hymn and only four have pseudonyms (Yûnus, Niyâzî, Mahfî). Proses are also composed of prayers such as forgiveness, salah, food and grave etc. as well as mühr-i şerîf (exalted seal) and virtues. The aim of our study is to eliminate -as far as possible- the uncertainties regarding this journal and its compiler based on its form and content characteristics, and thus to try to determine its place in the tradition of journal. In the study, all texts included in the work will primarily be transferred into Latin letters with transcription and thus the content of the journal will be obtained. Afterwards, the identity of the compiler of the journal will be tried to be determined through this transcription. Based on the work's physical characteristics, page designs, writing, the characteristics of the texts and the information obtained regarding its compiler, various determinations will be made about the journal. Within this scope, it will be discussed when, for what target audience and for what purpose the journal was compiled.

PDF

___

Acar, Sadık (2016). İbn Arabi’de Miraç Fenomeni, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Akar, Metin (1987). Türk Edebiyatında Manzum Mi’racnâmeler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı YayınlarıAkdoğan, Yaşar (1989). “Mi'rac, Mi'rac-name ve Ahmedi'nin Bilinmeyen Mi'rac-nâmesi”The Journal Of Ottoman Studies, Sayı: IX, s. 263-310Alexander, Hartly Burr (1925). Latin American Mythology, BostonArslan, İhsan (2018). “Mi’râc Hadisesine Farklı Bir Yaklaşım” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı:56, s.906-924Aydın, M. S. (1993). “Câvîdnâme”, TDV İslam Ansiklopedisi,https://islamansiklopedisi.org.tr/cavidname s.179,180Bayat, Fuzuli (2017). Mitolojiye Giriş,İstanbul: Ötüken YayınlarıChadwick, Munro(1930). The Growth of Literature, c.III,s. 63, Cambridge.Dilek, Kaan. (2009).“Seyahatnâme” ,TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/seyahatname#2-fars-edebiyati Düzenli, Yaşar (2001). “Sembolizm Açısından İsra ve Mirac’a yeni Bir Yaklaşım Denemesi”,Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 1, s.31-48.Eliade, Mircea (1991) Kutsal ve Din Dışı, Gece Yayınları, (Çev.Mehmet AliKılıçbay), Ankara.— (1993) Mitlerin Özellikleri, (Çev. Sema Rifat), Simavi Yayınları, İstanbul.— (1994) Ebedi Dönüş Mitosu, (Çev. Ümit Altuğ), İmge Yayınları, Ankara.— (2003) Dinler Tarihine Giriş, (Çev.Lale Arslan), Kabalcı Yayınları,İstanbul— (2005) Dinler Tarihi, İnançlar ve İbadetlerin Morfolojisi (Çeviren Mustafa Ünal),Serhat Kitabevi, Konya.— (2006) Şamanizm, (Çeviren: İsmet Birkan), İmge Yayınları, Ankara.— (2009) Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi Gotama Budha'dan HıristiyanlığınDoğuşuna (Cilt II) (Çeviren: Ali Berktay), Kabalcı Yayınları, İstanbul.Gennep Van. (1906). Mythes et Legendes d’Australie, ParisGündüz Şinasi , Ünal Yavuz (1996).Dinlerde Yükseliş Motifleri, Ankara: Vadi YayınKara Mustafa (1998). “Mîrâc Mîrâciye ve Bursalı Safiye Hâtun’un Vakfiyesi”, Bursa: Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Sayı: 7, Cilt:7, Sayfa: 25-40.Kavaklıyazı, Ahmet (2018). Kastamonulu Yûsuf’un Muhammediye’si (İnceleme-Metin),Doktora Tezi Konya: Selçuk Üniversitesi Kiyâyî Nejad.(1957), Cilvehâ-yî Ez ‘İrfân Der Îrân-i Bâstân, Tahran. Koç, Turan (2018), Din Dili, İstanbul: İz Yayıncılık.Schimmel, Annamaria, (2001).İslam’ın Mistik boyutları (çev. Ergun Kocabıyık), İstanbul.Shahbazi, Mohammadreza ve Jamali Maryam (2016). “Ratıonalısm In Dante's Dıvıne Commedy And Ardavıraf”, International E-Journal of Advances in Social Sciences, Vol:II, Issue:4, s.101-105Uluscu, Gizem (2013). Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Miraçname (Metin-Gramer-Dizin),Yüksek Lisans Tezi,İstanbul: İstanbul Üniversitesi Ürkmez, Ertan (2015). Türk-İslâm Mitolojisi Bağlamında Mi‘râç Motifi Ve Türkiye Kültür Tarihine Yansımaları,Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.Yazıcı, Tahsin ve Öztürk Mürsel (2000). “İran”, TDV İslam Ansiklopedisi,https://islamansiklopedisi.org.tr/iran#7-dil-ve-lehcelerYıldırım, Nimet (2009) . “Ardavirâfnâme Ve İlahi Komedya” Doğu Araştırmaları, Sayı:4,s. 5-18 — (2012) .Fars Edebiyatında Tasavvuf Konulu Kahramanlık Anlatıları, Şarkıyat Mecmuası, s.149-177— (2014) .Fars Edebiyatında Metafizik Yolculuklar,Doğu Esintileri Dergisi, Sayı:2, s. 179-215— (2017). Ardavirâfnâme (Cennet,Araf, Cehennem), İstanbul: Pinhan Yayıncılık