Alev Tekinay'ın Ağlayan Nar Romanında Kültürlerarasılık

Almanya’da 1960’lı yıllardan itibaren göçmen işçilerin üretimleriyle varlık göstermeye başlayan göçmen edebiyatı zaman içinde önemli dönüşümler geçirir. Eserlerini Türkçe yazan ve sadece göçmen işçi olmanın beraberinde getirdiği sorunları işleyen ilk kuşağın ardından gelen ikinci kuşakla birlikte önemli kırılmalar yaşanır. İkinci ve üçüncü kuşak eserlerini Almanca yazar; kimlik arayışı, yabancılaşma gibi sorunları irdelerken özellikle 1990’lı yıllardan itibaren çok kültürlüğün anlamını kavrayarak eserlerinde kültürlerarası bir yapı kurma yolunu seçerler. Alev Tekinay’ın Ağlayan Nar romanın içerdiği veriler göz önünde bulundurulduğunda kültürlerarasılık bağlamında yorumlamaya açık bir metin olduğu görülür. Tekinay Almanya’da aldığı lisans eğitimi dolayısıyla sahip olduğu edebi birikimi kullanarak eserinde Alman kültüründen Romantizm akımına bağlı üretilen edebi metinlerin düşünsel arka planı ile Türk kültüründen halk şairliği, halk şiiri ve mevlevilik gibi değerleri birleştirerek kültürlerarası etkileşimi Türk ve Alman toplumunun edebi gelenekleri düzleminde okuruna sunar. Tekinay’ın 19. yüzyıl Alman romantizminin ve romantik eserlerin yapısal ve izleksel unsurlarına romanında yer verdiği görülür. Romanını kurgularken roman kahramanı hayata bakışı, duygularını ve düşüncelerini ifade etme biçimi, davranışları, ruh hali ve hatta eş ruhu (Doppelgänger) ile romantik bir karakter olarak çizilir. Bu çalışmada imgenin serüvenine girmeksizin Ağlayan Nar’daki romantik unsurların yanı sıra Türk kültürüne ait unsurların takibi yapılacak ve iki kültürel yapının romandaki birlikteliği ve romandaki kültürlerarasılığa nasıl bir katkı sağladıkları tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kültürlerarasılık, Türk Alman Edebiyatı, Alev Tekinay, Ağlayan Nar, Alman Romantizmi, Türk Kültürü

Interculturality in Alev Tekinay's Ağlayan Nar

Migrant literature, which started to exist in Germany with the productions of migrant workers since the 1960s, undergoes significant transformations over time. After the first generation, who wrote their works in Turkish and only dealt with the problems of being a migrant worker, there were important breaks with the second generation. He writes second and third generation works in German; While examining problems such as the search for identity and alienation, they have chosen to establish an intercultural structure in their works by understanding the meaning of multiculturalism, especially since the 1990s. Considering the data contained in Alev Tekinay’s “Ağlayan Nar” novel, it is seen that it is a text open to interpretation in the context of interculturality. Tekinay, using his literary background due to his undergraduate education in Germany, combines the intellectual background of literary texts produced in connection with the Romanticism movement from German culture and values such as folk poetry, folk poetry and Mevlevi Order from Turkish culture in his work, presenting the intercultural interaction to the reader at the level of the literary traditions of Turkish and German society. It is seen that Tekinay included the structural and thematic elements of 19th century German romanticism and romantic works in his novel. While fictionalizing his novel, the protagonist is drawn as a romantic character with his outlook on life, his way of expressing his feelings and thoughts, his behavior, his mood and even his wife’s spirit (Doppelgänger). In this study, without going into the adventure of the image, besides the romantic elements in “Ağlayan Nar”, elements of Turkish culture will be followed and the coexistence of the two cultural structures in the novel and how they contribute to the intercultural in the novel will be discussed.

Keywords:

Interculturality, Turkish-German Literature, Alev Tekinay, Ağlayan Nar, German Romanticism, Turkish Culture,

PDF

___

Abadan Unat, Nermin (2017). Bitmeyen göç: konuk işçilikten ulus-ötesi yurttaşlığa. Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Avcı, Remzi (2019). Alman oryantalizmi ve İslami dönem Fars edebiyatı: bir literal geçişkenlik örneği olarak Josef von Hammer-Purgstall (1774–1856). Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi-Studien zur deutschen Sprache und Literatur, (42), 57-76.
Aytaç, Gürsel (1991). Edebiyat yazıları II. Gündoğan Yayınları.
Aytaç, Gürsel (1995). Edebiyat yazıları III. Gündoğan Yayınları.
Aytaç, Gürsel (2001). İki dünyaya birden ait olan yazar: Alev Tekinay. Gurbeti Vatan Edenler/Almanca Yazan Almanyalı Türkler. Kültür Bakanlığı Yayınları, 223-232.
Aytaç, Gürsel (2003). Genel edebiyat bilimi. Say Yayınları.
Baypınar, Yüksel (2000). Alman dilinin Türkleri. Türk Yurdu, 20, (153-154), 66-68.
Cengiz, Semran (2008). Almanya’daki Türk yazarların romanların kimlik ve yabancılaşma. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Cengiz, Semran (2010). Göç, kimlik ve edebiyat. Zeitschrift für die Welt der Türken, 2 (3), 185-193.
Cerrahoğlu, Münir (2012). Mitolojilerde ve Türkiye’de derlenen masallarda narın yeri. Turkish Studies, (7/1), 643-651.
Çubukçu, İbrahim Agah (1984). Mevlâna ve felsefesi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26, (1), 97-118.
Ekiz, Tevfik (2002). Almanca yazan Türklerde metinlerarasılık. [Yayımlanmış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Herzog, Christoph (2010). Almanca konuşulan ülkelerde Türkiyat ve Şarkiyat çalışmalarının gelişimi üzerine notlar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 8 (15), 77-148.
Hofmann, Michael (2006). Interkulturelle literaturwissenschaft. Wilhelm Fink Verlag.
Huch, Ricarda (2005). Alman romantizmi. (Çev. Gürsel Aytaç). Doğubatı Yayınları.
Günay, Umay (1999). Türkiye’de aşık tarzı şiir geleneği ve rüya motifi. Akçağ Yay.
Günay, Doğan (2016). Kültürbilime giriş. Papatya Yayınları.
Kartarı, Asker (2014). Kültür, farklılık ve iletişim. İletişim Yayınları.
Kırgız Karak, Şenay (2010). E.T.A. Hoffmann’ın eserlerinde fantastik öğeler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kırgız Karak, Şenay (2013). Ernst Theodor Amadeus Hoffmann’ın eserlerinde incelenen bir motif: eş ruh. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (24), 237-247.
Kuruyazıcı, Nilüfer (2001). Almanya’da oluşan yeni bir yazının tartışılması. Gurbeti Vatan Edenler/ Almanca Yazan Almanyalı Türkler. Kültür Bakanlığı Yayınları, 3-24.
Öngören, Reşat (2004). Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî. İslam Ansiklopedisi, (29), 441-448.
Özgü, Melahat (1944). Alman romantizminde sanat anlayışı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2 (5), 731-741.
Özyer, Nuran, (1994). Edebiyat üzerine. Gündoğan Yay.
Saka, Nalan (2018). Almanya’daki Türk göçmen yazınına kavramsal bir yaklaşım. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 1875-1888.
Sakallı, Cemal (2006). Der beitrag der Türkischen Germanistik zur interkulturellen literaturwissenschaft. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (32), 186-192.
Schimmel, Annemarie (2012). Doğu batı yakınlaşmaları: Avrupa’nın İslam dünyası ile karşılaşması. Çev. H. Ağuiçenoğlu. Avesta Yayınları.
Şenocak, Ebru (2016). Halk anlatı ve inanışlarında mitolojik bir meyve: nar. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 4 (8), 228-251.
Şimşek, Fatih (2009). Alman edebiyat dünyasının kültürlerarası edebiyata bakışı. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tekinay, Alev (2005). Ağlayan Nar. (Çev. Çiğdem Ünal). Akçağ Yayınları.
Zengin, Erkan (2010). Türk-Alman edebiyatına tarihsel bir bakış ve bu edebiyata ilişkin kavramlar. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (12), 329-349.