Kuruluşundan Günümüze Pakistan Dış Politikasında Afganistan ve İki Ülke Arasındaki İlişkiler

Pakistan’ın 1947 yılında bağımsızlığını ilan etmesi bölgede bir takım sorunları da beraberinde getirmiştir. Bunlardan biri de Afganistan ve Pakistan arasındaki sınır anlaşmazlığıdır. İki ülke arasındaki ‘‘Durand Hattı’’ olarak adlandırılan sınır uluslararası toplum nezdinde iki ülke arasındaki resmi sınır olarak kabul görse de Afgan hükümeti tarafından zaman zaman bir sorun olarak gündeme getirilmiştir. Afganistan tarih boyunca dış müdahale, iç karışıklıklar ve istikrarsızlık nedeniyle gerginliğin ve çatışmanın eksik olmadığı bir ülkedir. Pakistan, 1979 yılında Sovyet Birliğinin Afganistan’ı işgali sırasında mücahitleri, iç savaş sırasında İslami Akımları ve sonrasında Taliban’ı desteklemiştir. Bu çalışma Pakistan’ın Afganistan politikasın incelemektedir. Çalışmanın temel amacı Pakistan’ın Afganistan Politikasını analiz etmektir. Bu Makalenin temel hipotezi, Pakistan’ın Afganistan politikasının tarihsel bir sorun olarak görülen ‘‘Durand Hattı’’ ve ‘‘Peştunistan’’ meselesi çerçevesinde güvenlik temelli olduğu kadar ekonomik çıkarlarının da olduğu argümandır. Bu çerçevede Pakistan’ın Afganistan politikası, Durand Hattı, Hindistan’ın Afganistan üzerindeki etkisi ve ekonomik çıkarları oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Afganistan, Pakistan, taliban, ISI, Duran hattı

Afghanistan and Two Countries in Pakistan's Foreign Policy Since Its Establishment and the relationships between

The declaration of Pakistan's independence from India in 1947 following Britain's withdrawal from South Asia after World War II has brought forth a series of challenges in the region. Among these challenges is the border dispute between Afghanistan and Pakistan. Although the international community recognizes the border known as the "Durand Line" as the official demarcation between the two countries, it has occasionally been a contentious issue raised by the Afghan government. Throughout history, Afghanistan has been a country marred by external interventions, internal conflicts, and instability, leading to tensions and conflicts. Pakistan, particularly during the Soviet Union's occupation of Afghanistan in 1979 and afterward, supported various Islamic movements, including the Mujahideen. This study focuses on Pakistan's Afghanistan policy, with the primary objective of analyzing it comprehensively. The main hypothesis of this article is that Pakistan's Afghanistan policy revolves around the historical issue of the "Durand Line" and the "Pashtunistan" matter, encompassing both day-to-day concerns and economic interests. Within this framework, Pakistan's Afghanistan policy is shaped by the Durand Line, India's influence on Afghanistan, and economic interests

Keywords:

Afghanıstan, Pakıstan, Talıban, ISI, Durand Line,

PDF

___

Aras, F. Ç., (2017). Process of “Make in India” Initiative Program. IOSR-Journal Of, Humanities And Social Science, 12(11), 22-26.
Aras, F. Ç., (2023). An Evaluation of India’s Central Asian Policy in the Context of, Regional Interests. BILIG, (105), 159-181.
Aras, F.Ç., Kandemir, E., (2023). Hindistan’ın Savaş Doktrini: Riskler ve Fırsatlar Yeniden Değerlendirmek, Güvenlik Bilimleri Dergisi, 12(1), 1-24.
Aras, F.Ç., Sayın A., (2022). Kamu Diplomasisi Bağlamında Rus Diasporasının Rusya Federasyonu Dış Politika Yapım Sürecindeki Etkisi: Orta Asya Örneği, In: Uluslararası İlişkiler Tahlilleri 3, Ed,: Yasemin Ö.E. Siyasal Kitapevi, Ankara.
Avaid, U.J., Fatima Q. (2018). An Analytical Study of Pakistan’s Policy Toward Afghanistan Before the Taliban’ Rise, Journal of Political Studies, Vol. 20, Issue - 2, 2013, 59-89.
Aydın, A. (2020), Dünyadaki 16 Üst Düzey İstihbarat Teşkilatı, Stratejik Ortak, 30 Mart, 2020, https://stratejikortak.com/2020/03/dunyadaki-istihbarat-teskilatlari.html, (Erişim:30.07.2023).
Batoor, Q. F. (2018). Afganistan’da Cumhuriyetin Kuruluşu, Anasay Süreli Dergi Yayınları, (5), 13-31.
BBC, (2009). Afganistan’ın Kısa Tarihi, https://www.bbc.com/turkce/ozeldosyalar/2009/08/090812_afghanistan_timeline, (Erişim: 30.07.2023).
BBC, (2010). BBC News, Pakistani agents 'funding and training Afghan Taliban, 13 June, 2010, https://www.bbc.com/news/10302946, (Erişim:30.07.2023).
BBC, (2021). سفر غیرمنتظره رئیس سازمان استخبارات نظامی پاکستان به کابل, (Pakistan Askeri İstihbarat Teşkilatı Başkanın Kabil’e Beklenmedik Ziyareti), 4 Eylül, 2021, https://www.bbc.com/persian/afghanistan-58448964, (Erişim:30.07.2023).
Beyani, M.E. (2020). سیاست خارجی پاکستان در قبال افغانستان (Pakistan’ın Afganistan’a Dış Politikası), Hast Sobh, https://8am.media/pakistans-foreign-policy-towards-afghanistan/, (Erişim:30.07.2023).
Bulgur, D. (2016). Pakistan Bağımsızlık Hareketi’nin Fikri Arka Planı, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 0(12), 33-43.
Bulut, Y. (2003). Hindistan’da İngiliz Sömürgeciliği, oryantalizm ve William Jones, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(6), 72-106.
Burch, T. (08 Jun, 2010). Amrullah Salih’s interview on his resignation, Grand Trunk Road, https://grandtrunkroad.wordpress.com/2010/06/08/amrullah-salehs-interview-on-his-resignation/. (Erişim:25.08.2023).
Çamkerten, İ. (2020). İnşacı Perspektiften Pakistan Dış Politikasında Afganistan Meselesi, The Turkish Yearbook Of International Relation, (51), S.1-26.
Çamkerten, İ. (2020). Pakistan’ın Afganistan Dış Politikasında: İnşacı Bir Dış Politika Analizi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
Dashti, Z. (2015). Karzai Döneminde Afganistan ve Pakistan İlişkileri (2001-2014), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli.
Erçin, A. (2017). İngiliz Doğu Kampanyası ve Kampanyanın Ticari Faaliyetleri (1600-1858), Bartın Üniversitesi, Çeşme-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E-Dergisi, 4(2), 111-133.
Gubar, M. G. M. (2007). Afganistan Der Mesir Tarih, Khawar Yayınları, Kabil. Güneri, I. (2007). Pakistan, Güney Asya da bir ülke, Cilt 34, https://islamansiklopedisi.org.tr/pakistan. (Erişim: 25.08.2023)
Habibyar, A. (2018), Afganistan’ın İstikrarsızlığında Pakistan’ın Etkisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya.
Kanat, S. (2010). Yeni Terörizm-ABD-Orta Asya, In: Pro.Dr. Fırat Öztan’a Armağan, 2.Cilt, Turhan Kitabevi, Ankara.
Karakaya, İ. (2019). "Küresel terörizmin dönüşümü: Irak ve Şam islam devleti (IŞİD) örneği". Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(1), 149-198.
Karakaya, İ. (2020). Terörizm Kavramı, Nedenleri, Çeşitleri Ve Tarihsel Gelişimi Bağlamında El-Kaide Ve Işid Örnekleri, In: Uluslararası İlişkilerde Güncel Sorunlar, Ed,: Mehmet S. E., Muharrem E. 2. Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara.
Karakaya, İ. (2021). Covid-19 Pandemisnin Küresel Bir Terör Örgütü Olan Irak ve Şam İslam Devletine (IŞİD) Etkileri, In: Covid-19 Sonrası Dünyada Ekonomik, Radikalleşme ve Terör, Ed,: Yusuf Ç., Yılmaz U. U. 1.Baskı, Nobel Yayınları, Ankara.
Karakaya, İ., Nazari, M. İ. (2022). Afganistan’da Taliban iktidarı dönemleri (1996-2001 ve 2021 sonrası) ve Afganistan dış politikası, Karedeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 12(22), 143-169.
Mermer, C. T. (2018). Hindistan ve Pakistan İçin Tarihi Kıskanç Keşmir Sorunu, Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi, Rapor.
Naimi, M.N., (2016). Afganistan’da İç Savaşın Sebepleri ve Çözüm Yolları, In: Günümüz İslam Dünyası’nda Meseleler ve Çözümler, Ed,: Cezmi B. Vd, Uluslararası Sempozyum, 10-12 Ekim, 2016, İstanbul.
Naimi, M.N., (2022). Din ve Terör-Taliban Hareketi Üzerine Bir İnceleme, Karakum Yayınevi, İstanbul. Oğuz, E. ( 2001). Hedef Ülke Afganistan, Doğan Yayınları, İstanbul.
Sander, O. (1989). Siyasi Tarih (Birinci Dünya Savaşı’nın Sonundan 1980’e Kadar), Ankara İmge Yayınları.
Shahidi, S.A. (2019). نقش قدرت‌های منطقه‌ای در افغانستان پسا امریکا؛ قوام‌گران آرامی یا تغذیه‌گران آنارشی؟, (Amerika Sonrası Afganistan’da Bölgesel Güçlerin Rolü; Barışçıl Tutarlılık mi yoksa Anarşi Besleyicileri mi?), Ocak 2019, Hast Sobh, https://8am.media/the-role-of-regional-powers-in-post-us-afghanistan-calm-connoisseurs-or-anarchist-nurturers/. (Erişim:30.07.2023).
Shakir, S. (2020). Taliban ve Peştunistan Sorunlarının Afganistan-Pakistan İlişkilerine Etkisi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
Sonar, A. Ç. (2020). Ceride-i Havadis Penceresinden Hint İsyanı (1857-1859), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 23-29.
Şahbaz, D. (2019). İki Ulus Teorisi Işığında Pakistan’ın Kuruluşu ve Bir Sorunsal Olarak Keşmir, Anakara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
Times, T.E., (Oct 05, 2011). Pak 'twin brother', India 'great friend': Hamid Karzai, https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/pak-twin-brother-india-great-friend-hamid-karzai/articleshow/10247578.cms.(Erişim:25.08.2023).
Waldman, M. (2010). The sun in the sky: the relationship between Pakistan's ISI and Afghan insurgents. Crisis States working papers series no.2 (no. 18). Crisis States Research Centre, London School of Economics and Political Science, London, UK.
Yegin, A. (2015). Afganistan’ı Anlama kılavuzu, I. Baskı, Seta Yayınlar, İstanbul.